كنار همه دغدغه‌هاي معمول ثبت‌نام و سرويس و روپوش و لباس مدرسه و كيف و كتاب و لوازم‌التحرير، دغدغه رفتن بچه‌ها از كلاسي به كلاس ديگر و مهم‌تر، از پايه‌اي به پايه ديگر ذهن بسياري از پدر و مادرها را مشغول مي‌كند و دلشان را نگران ؛ نگران از اينكه فرزندشان در پايه تحصيلي جديد چگونه با شرايط كنار خواهد آمد، با معلم يا معلمان جديد چگونه برخورد خواهد كرد، دچار افت تحصيلي مي‌شود يا نه، با همكلاسي‌هاي جديد چگونه كنار مي‌آيد و هزاران فكر و خيال ديگر. حالا هم كه نظام تحصيلي تغيير كرده و ديگر دوره راهنمايي وجود ندارد و به متوسطه اول تغيير نام پيدا كرده باز هم تغيير پايه از ابتدايي به متوسطه اول، مهم‌ترين و تأثيرگذارترين تغييردوره در مدت تحصيل بچه‌ها به‌شمار مي‌رود. در اين مطلب سعي كرده‌ايم عوامل تأثيرگذار و آسيب‌هاي اين تغيير پايه را بررسي و راهكارهاي عملي براي عبور آسان از اين مرحله را مرور كنيم. با ما همراه باشيد.
- يك دانش‌آموز و اين همه معلم
تحصيل در دوره ابتدايي تفاوت‌هاي بسياري با تحصيــل در دوره متوسطه‌اول دارد. بچه‌ها در دوران ابتدايي تمام طول سال تحصيلي را با يك معلم اصلي مي‌گذرانند. در چنين شرايطي بچه‌ها بايد خود را فقط با اخلاق، رفتار، خواسته‌ها و مطالبات و سبك آموزشي يك معلم تطبيق دهند و هماهنگ شوند. علاوه بر اين به‌دليل ساعات طولاني كنار هم بودن معلم و بچه‌ها غالبا رابطه عاطفي و شناخت كافي ميان آنها شكل مي‌گيرد و اين رابطه و شناخت به بهترشدن وضعيت تحصيلي و خلقي دانش‌آموز كمك مي‌كند. حالا در دوره متوسطه، دانش‌آموز يكباره با تعداد زيادي از دبيران برخورد مي‌كند. براي هر درس بايد با دبيري جداگانه آشنا شود و سختي هماهنگي با او را تحمل كند. طبيعتا هماهنگ شدن دبيران با دانش‌آموزان هم گرچه اتفاق مي‌افتد اما زمان زيادي طول خواهد كشيد و همين تفاوت با دوره ابتدايي مي‌تواند زمينه‌ساز افت تحصيلي يا بي‌انگيزگي دانش‌آموز شود. قطعا شما نمي‌توانيد يكباره اين مشكل را براي فرزندتان حل كنيد و بايد كمي صبر كنيد تا گذشت زمان به او براي هماهنگ‌شدن با اين شرايط كمك كند. پيش از آغاز سال تحصيلي با بچه‌ها صحبت كنيد و شرايط را براي او توضيح دهيد. به او بگوييد كه با شرايط جديدي روبه‌روست اما به سرعت با اين شرايط آشنا خواهد شد. سعي كنيد خيلي ساده با مسئله برخورد كنيد و به هيچ‌وجه اضطراب و استرس اضافي به او منتقل نكنيد. فرزند شما در اين شرايط، نگران و آشفته است و انرژي زيادي از او صرف هماهنگي و پذيرش شرايط جديد مي‌شود. لازم نيست شما اضطراب و آَشفتگي او را تشديد كنيد. صبور باشيد و با آرامش خود، به فرزندتان در رسيدن به آرامش كمك كنيد. دائما به او يادآوري نكنيد كه وارد دوره متوسطه مي‌شود و دوره متوسطه خيلي سخت است و بايد خوب درس بخواند. اجازه بدهيد كمي زمان بگذرد و او با مدرسه و دبيران و شرايط درسي جديد تطبيق پيدا كند.
- هنر مطالعه؛ مهارتي كه بايد آموخته شود
در دوره ابتدايي درس‌ها ساده‌تر و آسان‌تر هستند و بچه‌ها با هوش متوسط و خوب و كمي دقت در زمان تدريس در مدرسه مي‌توانند نمرات خوب و عالي بگيرند و دانش‌آموزان موفقي باشند اما در دوره متوسطه از اين خبرها نيست و بچه‌ها بايد ياد بگيرند كه به‌صورت جدي وارد حوزه درس خواندن و مطالعه شوند. در واقع ورود به دوره متوسطه ورود به حوزه مطالعه جدي، با اصول علمي است. يكي از دلايل اصلي افت‌تحصيلي بچه‌ها در اين دوره هم همين است؛ اينكه بچه‌ها بلد نيستند چگونه بايد درس بخوانند و اين فرايند را هم معلمان و پدر و مادرها به خوبي به آنها نمي‌آموزند. در نتيجه در طول سال‌هاي تحصيلي آتي دانش‌آموز دائما با اين مسئله درگير است و بايد با مكافات زيادي ادامه تحصيل بدهد. بهترين كاري كه شما در اين دوره مي‌توانيد بكنيد برنامه‌ريزي و كمك به فرزندتان براي تمرين مطالعه و يادگيري روش‌هاي مفيد و كارآمد براي مطالعه است. سعي كنيد فضاي مطالعه را در خانه تقويت كنيد. مطالعه كردن توسط شما، فرزندتان را هم نسبت به مطالعه و ضرورت آن ترغيب مي‌كند. در محيط خانه محلي را براي درس خواندن و مطالعه درنظر بگيريد. با فرزندتان صحبت كنيد و از او بخواهيد ساعت مشخصي در روز را به مطالعه دروس خود اختصاص دهد. به او كمك كنيد تا براي درس‌خواندنش برنامه‌ريزي كند و براي پايبند بودن به برنامه تلاش كند. فرايند‌هاي پيش مطالعه و پس‌مطالعه دروس، يادداشت‌برداري، خلاصه‌برداري و روش‌هاي تمركز نيز مواردي هستند كه مي‌توانند به فرزند شما در اين زمينه كمك كنند. اگر خودتان دانش و اطلاعات كافي در اين زمينه داريد كه چه بهتر، اما اگر خودتان هم اطلاعات كافي در اين موضوعات نداريد سعي كنيد از مشاور مدرسه يا يك روانشناس خبره كمك بگيريد. اگر در طول سال اول بتوانيد روش مطالعه علمي و اصولي را به فرزندتان ياد بدهيد، مي‌توانيد مطمئن باشيد كه تا پايان زمان تحصيل حتي در مقاطع بالاتر و دانشگاه و طول زندگي به‌صورت خودجوش و خودكفا پيش خواهد رفت. اين سرمايه‌گذاري‌اي است كه ارزش‌اش را دارد و شما نتيجه آن را در سال‌هاي بعد خواهيد ديد.
- بلوغ؛ بحراني كه كار را سخت‌تر مي‌كند
تغيير هميشه با اضطراب و فشار رواني همراه است و تغيير از پايه ابتدايي به متوسطه و تطبيق با شرايط جديد هم از اين قاعده مستثني نيست. حالا همه اين فشار و اضطراب را اضافه كنيد به بحران‌ها و توفان‌هاي دوره بلوغ بچه‌ها كه از قضا معمولا با اين سن تغيير پايه همراه است. در واقع در اين دوره سني، فرزندان شما با 2 بحران مهم و تأثيرگذار و جدي درگير هستند. تغييرات هورموني، خلقي و عاطفي در اين دوره حساس با تغييرات در پايه تحصيلي همراه مي‌شود و فرزند شما را بيش از پيش كلافه و سرگردان مي‌كند. مهم‌ترين كسي كه در اين توفان سرگرداني و آشفتگي مي‌تواند به فرزندتان كمك كند شما هستيد. سعي كنيد تا حد ممكن فضاي خانه را آرام نگه‌داريد. از درگيري‌ها و سختگيري بي‌مورد پرهيز كنيد و موقعيت سختي را كه بچه‌ها در اين سن درگير آن هستند درك كنيد. با مديريت محيط خانه، همسر و فرزندان ديگر را هم به‌گونه‌اي با خود همراه كنيد كه فرزند نوجوانتان آرامش بيشتري داشته باشد. فرزند شما احتمالا بداخلاق، بهانه‌جو و گوشه‌گير خواهد شد. اينها اما همه خاصيت دوراني است كه او در حال گذراندن آن است و به ميزاني كه بتوانيد آرامش را باچاشني مهرباني همراه كنيد او اين دوره را با سلامت و موفقيت بيشتري طي خواهد كرد. ارتباط عاطفي دوستانه و صميمي شما با فرزندتان راه ميانبري است كه مي‌تواند كمك زيادي به او بكند تا در دوره‌هاي سخت و هنگام مشكلات به شما تكيه كند.
- حرف آخر
زندگي فرزندان ما از همان لحظه‌اي كه قدم به اين دنيا مي‌گذارند و حتي قبل‌تر از آن با دوره‌هاي بحراني متفاوتي روبه‌رو مي‌شود. مهم اما در اين چرخه بحران و آرامش هميشگي زندگي، اين است كه ما به‌عنوان پدر و مادر آرامش خود را از دست ندهيم و دستپاچه نشويم. يك پدر و مادر مشوش و نگران نمي‌توانند تكيه‌گاه محكم و قابل اعتمادي براي فرزندان باشند و طمانينه و آرامش را به آنها هديه بدهند. پس لطفا آرام باشيد، دستپاچه نشويد و با توكل به خدا سعي كنيد بهترين رفتاري را كه مي‌توانيد انجام دهيد.