مؤسساتي كه به گفته حسين عبده‌تبريزي بيشتر براي واحدهاي مسكوني ارزان و ميان‌قيمت تاسيس مي‌شوند و طبعا تسهيلات اعطايي آنها هم سقف دارد و چندان كلان نيست. اين نهادهاي تأمين مالي بخش مسكن قرار است با مجوز بانك مركزي، به‌طور اختصاصي در مناطق جغرافيايي مشخص ايجاد شوند و از طريق جذب پس‌اندازهاي خرد و اعطاي تسهيلات مسكن، به تأمين مالي اين حوزه بپردازند.
به‌نظر مي‌رسد در شرايطي كه بازار مسكن ايران در سال‌هاي اخير سنگين‌ترين ركود تاريخي را در هر دو حوزه عرضه و تقاضا تجربه مي‌كند، مؤسسات پس‌انداز و تسهيلات مسكن به‌عنوان يكي از ابزارهاي تأمين مالي به كمك اين بازار فرستاده شده‌اند تا شايد گشايشي ايجاد كنند. طبق آمارهاي رسمي مركز آمار ايران، ميزان صدور پروانه‌هاي ساختماني از سوي شهرداري‌هاي كشور و ساخت مسكن در سال 94نسبت به سال 89حدود 50درصد كاهش داشته است و از ديگر سو سهم بخش مسكن و ساختمان از كل وام شبكه بانكي در بازه زماني ۱۳۹۰ تا ۴ماه نخست امسال نيز نصف شده و از ۱۷ درصد به ۸.۱۳ درصد رسيده است.
به گفته مشاور وزير راه و شهرسازي در امور مديريت و تأمين مالي، در اين شرايط راه‌اندازي اين مؤسسات توسط بانك مسكن و با تأييد بانك مركزي حركت مثبتي قلمداد مي‌شود. حسين عبده‌تبريزي مي‌افزايد: مؤسسات پس‌انداز و تسهيلات چيزي شبيه صندوق پس انداز مسكن كه متقاضي پول خود را در آن سپرده مي‌كند بعد از مدتي با استفاده از اصل پول خود و تسهيلاتي كه صندوق به او مي‌دهد، مسكن مورد نظر خود را مي‌خرد با اين تفاوت كه اين مؤسسات در يك محيط جغرافيايي اختصاصي، مثل يك استان و براي پروژههاي خاص پول و سپرده جمع مي‌كنند.
عبده‌تبريزي با يادآوري تجربه ايجاد مؤسسه پس‌انداز و وام مسكن در دوران پيش از انقلاب و اجراي پروژه اكباتان، مي‌گويد: متقاضي با سپرده‌گذاري در مؤسسات پس‌انداز و تسهيلات از همان ابتدا مي‌داند كه قرار است چه مسكني و در چه جايي خريداري كند اما در صندوق‌هاي پس انداز مسكن لزوما اينگونه نيست و متقاضي هنگام آماده شدن تسهيلات و شايد پيش از آن يك واحد مسكوني را خريداري مي‌كند و تسهيلات دريافتي را در ازاي وجه خريد آن پرداخت مي‌كند. به گفته اين كارشناس بازار مسكن، هدف اين مؤسسات جديد، كمك به متقاضي خريد واحد مسكوني است و گرچه مي‌توانند در كوتاه‌مدت به توليد نيز كمك كنند اما هدف اصلي آنها تقويت طرف تقاضاست.
از ديگر سو عبده تبريزي مي‌گويد: نظر وزارت راه و شهرسازي و بانك مسكن اين است كه مؤسسات پس‌انداز و تسهيلات مسكن را براي واحدهاي مسكوني ارزان و ميان قيمت تاسيس كنند كه طبعا رقم تسهيلات آنها هم سقف خواهد داشت و چندان بزرگ و كلان نخواهد بود و از اين نظر در حد خودشان مي‌توانند مثبت باشند. البته مشاور وزير راه و شهرسازي تصريح مي‌كند: ايجاد اين مؤسسات به‌معناي حل تمام مسائل تأمين مالي بازار مسكن نيست بلكه هر كدام از ابزارهاي ايجاد شده در اين بازار قدري كارايي دارد.
به گفته عبده‌تبريزي، تاسيس اين مؤسسات بايد با پشتوانه قوي بانك‌ها و مؤسسات اعتباري معتبر باشد و اشخاص براي تاسيس چنين مؤسساتي بايد موافقت بانك‌ها و مؤسسات مالي را جلب كنند. همچنين اين اقتصاددان بهبود وضعيت نظارتي مؤسسات پس‌انداز و تسهيلات مسكن بر پروژههاي ساختماني را يكي ديگر از مزاياي آنها عنوان مي‌كند كه براي صرف منابع در همان پروژه طراحي شده زمينه‌سازي مي‌كند و راه را بر تكرار اتفاقاتي مانند برخي تعاوني‌هاي حاضر در مسكن مهر كه وجوه دريافتي را در طرح‌هاي مورد نظر مصرف نكرده بودند، مي‌بندد.
- جزئيات تصميم بانك مركزي
بانك مركزي با هدف توسعه و تعميق نظام تأمين مالي بخش مسكن در مناطق مختلف كشور و با استناد به تكليف مقرر در ماده (2) آيين‌نامه اجرايي تبصره (2) ماده (7) «قانون حمايت از احيا، بهسازي و نوسازي بافت‌هاي فرسوده و ناكارآمد شهري» مصوب هيأت وزيران، «دستورالعمل اجرايي تأسيس، فعاليت و نظارت بر مؤسسات پس‌انداز و تسهيلات مسكن» را تدوين و ابلاغ كرد كه براساس آن، مؤسسات پس‌انداز و تسهيلات مسكن پس از اخذ مجوز از بانك مركزي، در چارچوب مفاد دستورالعمل مزبور مي‌توانند با جذب سپرده و اعطاي تسهيلات مسكن در يك استان مشخص فعاليت كنند. طبق مفاد اين ابلاغيه، حداقل سرمايه لازم براي تأسيس و فعاليت مؤسسه پس‌انداز و تسهيلات مسكن در تهران مبلغ 500ميليارد ريال و در ساير كلانشهرها و مراكز استان‌ها نيز 300ميليارد ريال است.