اگر تا ديروز نفس خوزستان و سيستان و بلوچستان از ريزگردها به شماره افتاده بود حالا بحران گرد و خاك مردم28استان كشور را تهديد مي‌كند.تعطيلي چند باره مدارس در هيرمند استان سيستان و بلوچستان، گچساران و بهمئي در استان كهگيلويه و بويراحمد و مدارس و ادارات همه شهرهاي خوزستان، لغو پروازها در 3 استان بوشهر، خوزستان و سيستان و بلوچستان و ايجاد مشكلات تنفسي در استان‌هاي ديگر چون مركزي، چهارمحال و بختياري، ايلام و كرمانشاه در روزهاي گذشته نتيجه بروز دوباره ريزگردهاست.
مردم استان‌هاي مختلف كشور همچنان درگير مهمان‌هاي ناخوانده‌اي هستند كه از 10سال پيش پا به خانه و كاشانه‌شان مي‌گذارد؛ ريزگردهايي كه گرچه منشا مهمي در خارج از كشور دارند و از عراق و عربستان مرزهاي غربي كشور را در مي‌نوردند و پاي خود را با هر وزش بادي حتي به نقاط مركزي و شرقي ايران هم مي‌رسانند.
- اعتبار نصف و نيمه ريزگردها
در دهه گذشته تاكنون مطالعات بسياري درباره ريزگردها صورت گرفته و بارها راهكارهاي مختلفي براي مقابله با آنها مطرح شده است، اما هر بار حضور پررنگ‌تر اين ريزگردها يادآور آن است كه راهكارهاي ارائه شده بي‌اعتبار مانده‌اند و با دست‌هاي خالي نمي‌توان به جنگ خشك شدن تالاب‌ها، كاهش پوشش گياهي، افت شديد سطح آب سفره‌هاي زيرزميني، اراضي كشاورزي رهاشده و تغيير كاربري اراضي كشاورزي و مراتع رفت.
خوزستان به‌عنوان استاني كه بيشترين درگيري را با اين بحران دارد، سال گذشته فقط 29ميليارد تومان از اعتبار 270ميليارد توماني مهار ريزگردها را دريافت كرد، درحالي‌كه همين اعتبار 270ميليارد توماني هم فقط كفاف 10درصد از عمليات مهار ريزگردها را مي‌دهد.
كارشناسان منشا 16تا 20درصد كانون‌هاي ريزگرد را در داخل كشور مي‌دانند كه اغلب نتيجه خشك‌شدن تالاب‌ها، سدسازي‌هاي گسترده، جاده‌سازي بدون ملاحظات زيست‌محيطي و از بين رفتن جنگل‌ها هستند. ريزگردهايي كه به كمك 46كانون ريزگرد در شمال آفريقا، عربستان، سوريه، عراق، تركيه و پاكستان مي‌آيند تا ريه مردم را در 23 استان بي‌نصيب نگذارند. با كاشت هر هكتار جنگل مي‌توان 7.5 تن ريزگرد را مهار كرد.
- تعيين كانون‌هاي گردوغبار
با وجود اين سابقه طولاني حضور ريزگردها در ايران هنوز مطالعات شناسايي و تعيين كانون‌هاي گرد و غبار در سراسر كشور تكميل نشده است. مدير ملي مقابله با پديده گردوغبار روز گذشته در اين باره گفت: مطالعات شناسايي و تعيين كانون‌هاي گردوغبار در 16استان تكميل شده و براي 12استان ديگر نيز در دست اقدام است. ضياءالدين شعاعي همچنين از تشكيل كارگروهي متشكل از وزارت جهادكشاورزي و سازمان حفاظت از محيط‌زيست خبر داده و افزوده است: اين كميته در حال تهيه و تدوين استانداردهاي ضروري تثبيت كننده‌هاي خاك هستند.
همچنين رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست نيز در اظهارنظرهاي اخير خود در كميته راهبردي ستاد مقابله با پديده گردوغبار، زمين‌هاي كشاورزي رها شده به‌دليل كمبود آب به‌ويژه در استان خوزستان را كانون‌هايي دانست كه مي‌توانند در آينده به كانون‌هاي گردوغبار تبديل شوند. معصومه ابتكار گفته است: سازمان جهادكشاورزي بايد اين موضوع را پيگيري كند.
- بحران ذرات معلق
منطقه سيستان شامل 5 شهرستان زابل، هيرمند، زهك، نيمروز و هامون در شمال استان سيستان و بلوچستان هم يكي از مناطق درگير با اين پديده است. با خشك‌شدن تالاب هامون بادهايي كه در گذشته‌هاي دور هواي خنك را براي تابستان منطقه گرم و خشك سيستان به ارمغان مي‌آوردند، در يكي دو دهه گذشته 180روز مي‌وزند و خاك را روانه خانه و كاشانه مردم مي‌كنند.
در روزهاي گذشته هم اين بادها با سرعت بيش از 80كيلومتر آسمان منطقه سيستان را غبارآلود كرد تا جايي كه وزش طوفان ميزان غلظت ذرات معلق در هواي شمال استان را در روز گذشته به 18برابر حد مجاز و 6 برابر حد بحراني رساند. در شرايطي كه ميزان مجاز ذرات معلق در هوا 150ميكروگرم بر مترمكعب است، اين ميزان در هواي سيستان 2هزار و 780ميكروگرم بر مترمكعب گزارش شده است. در 10سال گذشته به‌طور ميانگين از هر 100هزار نفر حدود 120نفر در سيستان و بلوچستان به بيماري سل مبتلا شده‌اند.