دلم می‌خواهد کسی برگ‌های خشک و زرد را جارو نزند تا همه‌جا رنگ پاییز بگیرد. دلم می‌خواهد تا زانو در برگ‌های خشکیده فرو بروم؛ در باتلاق پاییز.
حالا این‌جا ایستاده‌ام، در نقطه‌ی اعتدال طبیعت مثل بهار، پیش از انقلاب زمستانی؛ جایی که کوتاه‌شدن روزها و جابه‌جایی فصل، بعضی‌ها را دچار افسردگی فصلی می‌کند. جایی که بادهای پاییز می‌وزند و درخت‌ها به‌‌خواب می‌روند.
روان‌شناسان معتقدند گاهـی جابه‌جایی فصل‌ها باعث اختلال‌هاي خلقی و افسردگی فصلی می‌شود و این ممکن است در هرفصلی به‌وجود بیاید؛ حتی در بهار و تابستان. اما از آن‌جا که در پاییز، طول روزها کوتاه‌تر شده و خورشید کم‌تر می‌تابد، امکان بروز افسردگی فصلی بیش‌تر است.
یک فرضیه هم این است که بدن ساعتي درونی دارد و این ساعت بیولوژیکی خواب، هورمون‌ها، خلق و خوی افراد و تغییرات روزانه‌ی دمای بدن را کنترل می‌کند و تغییرات فصلی و نور می‌تواند ساعت درونی بدن را دچار تغییر یا شتاب کند و مثلاً باعث شود در فصل زمستان این ساعت عقب‌تر بماند و کندتر بگذرد.
این وسط هورموني هم هست به‌نام ملاتونین که از غده‌ی «پینه‌آل» در مغز ترشح مي‌شود. اين هورمون، به‌عنوان هورمون وابسته به خواب لقب گرفته و در تاریکی بیش‌ترین میزان ترشح را دارد. بنابراین در پاییز و زمستان با بلندشدن طول شب میزان ترشح این هورمون در بدن افزایش مي‌يابد و علایم افسردگی ایجاد می‌کند.
عكس: عبدالله حيدري
حالا در خودت دنبال نشانه‌های افسردگی فصلی نگرد؛ زمان قدم‌زدن بین رنگ‌های زرد و نارنجی آن‌قدرها هم طولانی نیست! تا بیایی به خودت بجنبی برگ‌ریزان تمام شده و فرصت قدم‌زدن در خیابان‌های پاییز را از دست داده‌ای!
تا بیایی از روزهای کوتاه ناله کنی، مهمانی رنگ‌ها تمام شده و باد برگ‌ها را با خود برده و رفتگر پاییز را جارو زده است.
عكس: رضا عزيزي
این‌روزها اگر دیدی به هردلیلی حالت خوب نیست قبل از این‌که به بحث‌های مرتبط با روح و روان بپردازی به تغذیه‌ات نگاه کن. کارشناسان تغذیه معتقدند کمبود آهن، اسیدفولیک و امگا3 ارتباط مستقیمی با بروز نشانه‌های افسردگی دارد. در ضمن این‌روزها تا می‌توانی سبزی و میوه بخور.
ویتامین «ب» را هم فراموش نکن. این ویتامین در گوشت قرمز، جگر، غلات، تخم‌مرغ، ماهی و دانه‌های خوراکی موجود است. در ضمن بايد شکر کم‌تر مصرف کنی، چون شکر از تأثیر گروه ویتامین ب در بدن می‌کاهد.
مواد نشاسته‌ای هم شادی‌آورند، بنابراین ماکارونی، شکلات، زعفران (البته به مقدارکم) موادی هستند که می‌توانی از آن‌ها كمك بگيري. در ضمن نوشیدن آب فراوان هم به شما حس شادابی می‌دهد.
عكس: علي شايگان‌فرد
حس شما به پاییز چیست؟
امیرعلی، 15ساله معتقد است كه اگر شروع پاییز با بازشدن مدرسه‌ها هم‌زمان نبود شاید او بهتر می‌توانست درباره‌ی این فصل نظر بدهد، اما همیشه در شهریور و با دیدن اولین نشانه‌های پاییز فقط یاد مدرسه می‌افتد.
نظر اميرعلي را به باران، 16ساله می‌گوییم و از او مي‌خواهيم بگويد خودش در اين‌باره چه فكر مي‌كند. باران مي‌گويد كه شروع فصل پاییز با مدرسه‌ها هم‌زمان است، اما اتفاقاً زیبایی‌های اين فصل در همان شروع نیست و معمولاً در ماه دوم و سوم پاییز، برگ‌ریزان شروع می‌شود که برای من بسیار دل‌انگیز است. خصوصاً که نام خودم هم باران است و باران‌های پاییز را بسیار دوست دارم.
کیمیاي 14ساله اما نه به مدرسه کار دارد و نه به برگ‌ریزان. او در هوای سرد و شب‌های بلند دلش می‌گیرد. کیمیا کلاً تابستان و بهار را بیش‌تر دوست دارد. او مي‌گويد كه آفتاب را به ابر و باد ترجيح مي‌دهد و اين حس و نظر هیچ ارتباطی با شروع فعاليت مدرسه‌ها ندارد.
باربد، 16 ساله بر خلاف کیمیا سرما را به گرما ترجیح می‌دهد و رنگ‌های پاییزي را بیش‌تر از رنگ‌های تابستانی دوست دارد. اگرچه مدرسه‌رفتن و درس‌خواندن آن‌قدرها برایش خوشایند نیست، اما این‌ها دلیل نمی‌شود که فصل به این زیبایی را دوست نداشته باشد. او به کلاس نقاشی می‌رود و شیفته‌ی نقاشی‌های پاییزی است.
عكس: مرضيه سليماني
اين را هم بگوييم كه برخي پژوهش‌های علمی نشان می‌دهند ارتباط با اعضای خانواده، خویشاوندان و دوستان باعث کاهش افسردگی می‌شود. پژوهشگران معتقدند کمک‌کردن به دیگر انسان‌ها، آب‌دادن گیاهان و غذادادن به حیوانات هم می‌تواند موجب کاهش اختلالات خلقی فصلی شود.
حالا وقتش است از این حال کسالت بیرون بیاییم. بلند شویم و به طبیعت و گردش شب و روز، نگاه مثبتی داشته باشیم و از زمانی که در آن هستیم لذت ببریم.