كمتر خانواده‌اي را مي‌توانيد پيدا كنيد كه در پاييز يكي از اعضاي آن در حال عطسه‌كردن و درگيري با انواع سرفه‌ها و تب نباشد! البته برخي ديگر هم هستند كه با تمهيدات لازم و كافي جلوي اين دشمن فصلي را مي‌گيرند. اما در اين ميان خانم‌خانه از اين نظر كه مديريت خانه و آشپزخانه را دارد و مسئول تغذيه خانواده است قطعا مي‌تواند نقش مؤثرتري در پيشگيري از انواع بيماري‌هاي اين فصل داشته باشد؛ علاوه بر اينكه تمهيدات خلاقانه مادر خانه براي بالابردن كيفت مقاومت بدن هم چشمگير است. برنامه غذايي و سبد تغذيه خانواده را خانم خانه مديريت مي‌كند، بنابراين با كمي آگاهي و تدبير مي‌تواند در سلامت خانواده هم نقش به سزايي داشته باشد.
- هواي مرطوب
هواي خشكي كه با وجود وسايل گرمايشي در محيط‌هاي بسته ايجاد مي‌شود، سيستم دفاعي بدن را ضعيف مي‌كند. مخاط فوقاني تنفسي، در حالت نرمال و به‌خودي‌خود يك سيستم دفاعي محسوب مي‌شود. با خشكي هوا، اين مخاط دچار اختلال شده و مقاومتش را از دست مي‌دهد. بهتر است كه با يك دستگاه بخور يا هر راه ديگري كه به ذهنتان مي‌رسد و خطري ندارد، هواي خانه را از خشكي نجات دهيد؛ مثلا مي‌توانيد يك كتري آب را روزي 4-3ساعت با دماي ملايم روي اجاق گاز بگذاريد تا رطوبت هواي خانه را تأمين كنيد. اگر وسايل گرمايشي خانه شما بخاري است كه چه بهتر. هميشه يك ظرف آب روي آن داشته باشيد تا بخار كند.
- خواب مناسب
اجازه ندهيد بچه‌ها و همسرتان شب‌ها تا ديروقت بيدار بمانند. خودتان هم البته از اين قاعده مستثنا نيستيد. اگر جزو آن دسته از خانم‌هاي خانه‌داري هستيد كه شب‌ها تا ديروقت بيدار مي‌مانند حتما اين عادت خود را تغيير دهيد. نداشتن خواب كافي هم يكي ديگر از دشمن‌هاي سيستم دفاعي است كه ضعف شما را آنقدر افزايش مي‌دهد كه خيلي زود در مقابل سپاهيان سرماخوردگي و ويروس‌ها، شكست مي‌خوريد.
- لباس مناسب
يكي از راه‌هاي جلوگيري از سرماخوردگي در اين ماه اين است كه درست و مناسب لباس بپوشيد؛ خاصه براي كودكان. هم مادراني كه بچه را قبل از خروج از خانه آنقدر مي‌پوشانند كه كودك تبديل به يك ديگ بخار جوشان مي‌شود و هم آنها كه تا پايان آذر و دي هنوز مي‌گويند «هوا كه خوبه» و كودك را با لباس تابستاني راهي مدرسه مي‌كنند، هر دو به يك ميزان كودك را در معرض سرماخوردگي قرار مي‌دهند. متعادل و متناسب با آب و هوا لباس بپوشيد. پاييز به‌خودي‌خود، آب و هواي متغيري دارد كه يكباره عوض مي‌شود، شما نبايد با نوع لباس پوشيدن، به اين تغييرات دما كمك كنيد.
- سفره جديد پاييزي
بسياري از ما گمان نمي‌كنيم كه لازم است با تغيير فصل، رژيم و سبد غذايي‌مان تغيير كند. فقط يكسري غذاها را بنابر رسم و سنت، بيشتر مصرف مي‌كنيم. دليل‌مان هم معمولا اين است كه «تو اين فصل بيشتر مي‌چسبه» و همه داستان به پخت انواع آش در زمستان و خوردن آب دوغ خيار در تابستان، تمام مي‌شود. اما ماجرا اين است كه مصرف بعضي غذاها مي‌تواند سيستم دفاعي بدن را در مقابل بيماري‌هاي فصلي و عفوني، مجهز كند. درزير به برخي از آنها اشاره خواهيم كرد. بنابراين بايد بعضي از موادغذايي را در سفره خانواده بيشتر مورد استفاده قرار دهيد.
- با كمك زنبورها
عسل خواص بسياري دارد و در فصل پاييز يك درمان دوجانبه محسوب مي‌شود؛ يعني هم مي‌تواند سيستم دفاعي بدن شما را تقويت كرده و جلوي سرماخوردگي را بگيرد و هم اگر خداي نكرده مبتلا شده‌ايد، در درمان درد و عفونت گلو، بسيار مؤثر واقع شود. عسل را هم مي‌توانيد با شير تركيب كنيد و هم با درست كردن يك شربت عسل كه با ليموترش و آب تهيه مي‌شود، آن را در برنامه غذايي روزانه خانواده‌تان بگنجانيد. تلاش كنيد صبح‌ها كه قرار است همسر و فرزندانتان از خانه بيرون بروند به جاي چاي در سفره صبحانه، يك ليوان آب جوش و عسل دست آنها بدهيد.
- يك گرمي مُدام
همانطور كه گفتيم، پاييز فصل سرد و خشكي است و به همين دليل بنابه توصيه‌هاي طب سنتي در اين فصل بيشتر افراد، مستعد بيماري‌هاي پوستي مثل اگزما، سرماخوردگي، افسردگي، بواسير و... هستند. شما بايد در خلاف شرايط جوي آن، بدن را گرم و مرطوب نگه داريد. نه فقط پوست را، كه طبع بدن هم لازم است به سمت طبع گرم و مرطوب پيش برود. بنابراين غذاهايي را در اين فصل مصرف كنيد كه طبع متعادل و مرطوب دارند؛ مثل بادام يا گوشت گوسفند. طب سنتي در اينجا نمي‌گويد از غذاهاي گرم و مرطوب استفاده كنيد چرا كه به گفته امام رضا(ع) سردي‌ها را بايد در فصل گرم و گرمي‌ها را در فصل سرد مصرف كرده و در فصل معتدل بهار و پاييز از غذاي معتدل استفاده كنيد. چند عدد بادام خشك را در آب بريزيد، پس از چند ساعتي پوست نازك و قهوه‌اي رنگ آن را بگيريد، بادام‌ها را در دستگاه مخلوط‌كن ريخته و با يك ليوان آب حسابي مخلوط كنيد، آنقدر كه ديگر اثري از سفتي و خشكي بادام نباشد، يك قاشق عسل به آن اضافه كنيد و اين تركيب را به افراد خانواده بدهيد تا نوش‌جان كنند. اين تركيب كه به شيربادام معروف است، هم سيستم دفاعي بدن را تقويت مي‌كند، هم نشاط افزاست و هم در درمان بيماري‌هاي اين فصل به كمك‌تان مي‌آيد.
- شواليه‌اي به نام ويتامين C
ويتامينC يك آنتي‌اكسيدان قوي و مفيد است. آنتي‌اكسيدا‌ن‌ها در پيشگيري و درمان بيماري‌هاي عفوني بسيار مؤثرند و دقيقا به همين دليل است كه به افراد توصيه مي‌شود در فصول سرد سال مصرف ميوه و سبزيجات را افزايش دهند زيرا اين مواد غذايي سرشار از آنتي‌اكسيدان هستند. پرتقال، نارنگي، ليموشيرين، فلفل دلمه‌اي، پيازخام و... به شما در رساندن آنتي‌اكسيدان كافي به بدن كمك مي‌كنند. حواستان باشد كه فريب آبميوه‌هاي غيرطبيعي را نخوريد. بهتر اين است كه اگر قرار باشد آب پرتقال يا ديگر ميوه‌ها را مصرف كنيد، طبيعي باشد و از نوع خانگي آن مصرف كرده و از فريز كردن يا در يخچال قرار دادن اين آبميوه‌ها به‌مدت طولاني دوري كنيد.
- لبو، شلغم و كدوتنبل
بهتر است در سبد خريدتان در اين فصل حتما و هميشه لبو و شلغم و كدوتنبل را داشته باشيد. مي‌توانيد از پخته اين سبزيجات روي سالادهاي‌تان استفاده كنيد يا اينكه روزي يك‌بار با آن بخور بدهيد. اين شيوه، هم در درمان و هم در پيشگيري از بيماري‌هاي فصل پاييز و زمستان تأثير ويژه‌اي دارد.
- آش‌ها...
بچه‌ها معمولا عاشق سرخ‌كردني‌ها هستند. اما شما به‌عنوان مادر خانه در اين فصل بايد سرخ‌كردني‌ها را كم كنيد. تلاش كنيد با انواع ترفندها به آب‌پز كردن مواد غذايي رو بياوريد و در عين حال براي اينكه بچه‌ها به آن رغبت داشته باشند از انواع طعم‌دهنده‌ها استفاده كنيد. آش و سوپ گرم را هم فراموش نكنيد چرا كه نرمي و گرمي آن، هم بدن را گرم و مرطوب نگه مي‌دارد و هم به مخاط گلو و حلق در بلع كمك مي‌كند. در انواع آش‌ها و سوپ‌هاي‌تان از پياز و شلغم هم مي‌توانيد استفاده كنيد تا خاصيت آنتي‌آكسيدان آن را به غذاهاي‌تان منتقل كنيد.
- يك ليوان آب خنك
از يك تابستان خيلي گرم فرار كرده‌ايم و رسيده‌ايم به پاييز، هنوز هم خيلي‌هايمان گاه و بي‌گاه هوس يك ليوان آب سرد مي‌كنيم اما نوشيدن آب خيلي سرد در پاييز و زمستان بدن شما را از تعادل خارج مي‌كند. آب خيلي سرد ننوشيد و براي رفع تشنگي از نوشيدني‌هاي گرم استفاده كنيد. شايد باورتان نشود كه نوشيدني‌هاي گرم هم مي‌توانند رفع تشنگي كنند بنابراين بهتر است امتحان كنيد و بدنتان را به اين شيوه عادت بدهيد.