به گزارش ايرنا، اتحادیه بین‌المللی علوم خاک در سال 2002 پیشنهاد داد که 5 دسامبر (15 آذر) هر سال به عنوان روز جهانی خاک نام گرفته و از اهمیت خاک به عنوان جزء اساسی سیستم‌های طبیعی جهان و از عوامل مهم رفاه و حیات بشر یاد شود. این پیشنهاد به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل رسید.
محمد جواد سروش روز یکشنبه به مناسبت روز جهانی خاک گفت: همچنین 40 درصد از خاک‌های کشور از لحاظ حاصلخیزی بین 0.5 تا1 درصد دارای مواد آلی هستند که این نشان می‌دهد خاک کشور از نظر حاصلخیزی ناپایدار است.
وی اظهار کرد: خاک جزو منابع تجدیدناپذیر است به همین علت حفظ آن ارزش زیادی دارد، وسعت کشور ما 165 میلیون هکتار است که 89 میلیون هکتار آن فاقد خاک است و فقط 76 میلیون هکتار خاک دارد که از این میزان هم فقط 18.5 میلیون هکتار در چرخه کشت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: از این میزان هم فقط 8 میلیون هکتار اراضی آبی است این در حالی است که فقط 1.2 از این میزان بدون محدویت است یعنی خاک آن کاملا مناسب برای کشت است و 6.8 میلیون هکتار باقی‌مانده دارای محدودیت‌هایی مانند شوری و سنگ ریزه هستند.
سروش با اشاره به میزان فرسایش خاک در کشور گفت: در سال 1355 فرسایش خاک در کشور یک میلیارد تن در سال بود، 10 سال بعد یعنی سال 1365 به 1.5 میلیارد تن و 10 سال بعد آن به 2.5 میلیارد تن در سال رسید که این نشان می‌دهد فرسایش خاک در کشور به شدت روبه افزایش است.
وی افزود: اکنون در کشور 16.7 دهم تن در هکتار فرسایش خاک داریم در حالی که شاخص جهانی آن بین 5 تا 6 تن است این نشان می‌دهد که ما جزو کشورهای رده اول از نظر فرسایش خاک هستیم.
مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: مسائلی مانند پوشش جنگلی و گیاهی نقش اصلی در حفاظت از خاک دارند که در چند سال اخیر شاهد کاهش شدیدی در این عرصه‌ها بودیم به طوری که در 40 سال گذشته حدود 11 درصد از وسعت جنگلی کشور از بین رفته است.
وی با بیان این که در چند سال اخیر 100 میلیون هکتار از اراضی کشور بیابان‌زایی داشته‌ایم گفت: سالانه بین 100 تا 130 هزار هکتار به سمت بیابان‌زایی پیش می‌رویم که این نشان می‌دهد در زمینه خاک مدیریت خوبی نداریم و خاک به سمت شوری و فاقد پتانسیل تولید محصول پیش می‌رود.
سروش اظهار کرد: 20 درصد از مساحت کشور اراضی بیابانی است و 20 میلیون هکتار از اکوسیستم بیابانی ما تحت تاثیر فرسایش بادی قرار دارد از این رو فرسایش بادی در کشور زیاد است، سرانه بیابان در کشور ما نیم هکتار است در حالی که در جهان 2 دهم هکتار است.
مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: مراتع کشور از 86 میلیون هکتار در سال 1383 به 84 میلیون هکتار رسیده است.
وی گفت: وضعیت کیفی خاک به علت بهره‌برداری نادرست از منابع خاک، آبیاری با آبهای ناسالم، تغییر کاربری و استفاده بیش از حد از مواد شیمیایی مانند سم و کود کاهش یافته و به سمت شوری می‌رود که یکی از اصلی‌ترین مشکلات در بحث کشاورزی است.
سروش با تاکید بر این که خاک کشور نیازمند حمایت و ارائه راهکارهای اساسی برای حفاظت است افزود: لایحه حفاظت از خاک را تهیه کردیم که در مجلس قبلی در کمیسیون‌های فرعی مورد بررسی قرارگرفت و اکنون در کمیسیون تخصصی آب، کشاورزی و محیط زیست در دست بررسی است که بعد از نهایی شدن برای تصویب به صحن علنی مجلس فرستاده می‌شود.
وی تاکید کرد: تصویب لایحه حفاظت از خاک می‌تواند تضمینی برای حفاظت از خاک و ممانعت از انجام فعالیت‌هایی که موجب تخریب، شوری و آلودگی‌های شیمیایی خاک می‌شود، باشد.
سروش افزود: همچنین در حال تهیه اطلس آلاینده‌های خاک با هدف تعیین وضعیت موجود خاک کشور هستیم، تاکنون اطلس 11 استان تدوین شده و بقیه استان‌ها هم در دست تهیه است، داشتن این اطلس می‌تواند الگوی کشت مناسب را ترسیم کند زیرا در آن میزان شوری، آلودگی، حاصلخیزی و به طور کلی وضعیت خاک بررسی و گنجانده می‌شود.
وی تاکید کرد: با وجود این که خاک جزو منابع تجدیدناپذیر است اما چون دیده نمی‌شود نسبت به آن غفلت شده است بنابر این ضروری است روی حفظ، حراست و حفاظت از خاک برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت داشته باشیم.
سروش اظهار کرد: برداشت بی‌رویه از منابع آبی یکی از دلایل اصلی فرسایش خاک، شوری و نابودی حاصلخیزی خاک است زیرا وقتی آب در سطوح پایین به بالا کشیده می‌شود شوری هم بالا می‌آید از این رو خاک شور و نابود می‌شود.