خب، وظيفه اول يك دانشجو چيست؟ پاسخ مشخص است؛ تحصيل و كمك به ارتقاي سطح علمي كشور. وظايف مهم ديگري هم وجود دارد اما در اولويت‌هاي بعدي است. نكته ديگري كه بايد يادمان باشد اين است كه يك دست صدا ندارد. يعني تلاش علمي شما در دانشگاه‌ها مي‌تواند با همراهي ديگر دانشجويان، برآيندي چندين برابر پيدا كرده و تبديل به يك تأثيرگذاري علمي در جامعه شود. بهترين راه‌حل هم تشكيل انجمن‌هاي علمي دانشجويي است. بد نيست همين ابتدا بدانيد كه اين انجمن‌ها اگر به شكل رسمي و قانوني تشكيل شوند مورد حمايت مسئولان دانشگاه‌ها هم قرار مي‌گيرند. اگر با همين مقدمه تصميم گرفته‌ايد كه با دوستان دانشجوي‌تان دور هم جمع شويد و يك انجمن علمي تشكيل دهيد با ما در اين صفحه همراه شويد.
- انجمن علمي چه جور انجمني است؟
انجمن‌هاي علمي دانشجويي در دانشگاه‌هاي مختلف از دانشجويان علاقه‌مند به مشاركت در فعاليت‌هاي علمي در يك دانشكده يا يك گروه آموزشي تشكيل مي‌شوند. قانون داخلي دانشگاه‌ها مي‌گويد كه در هر دانشگاه متناظر با هر رشته دانشگاهي يك انجمن علمي مي‌تواند تشكيل شود. خب، شايد شما بخواهيد يك انجمن علمي بين‌رشته‌اي تشكيل دهيد؛ اين كار هم امكان‌پذير است. درصورتي كه دانشجويان دو يا چند رشته علاقه‌مند به تشكيل انجمن علمي دانشجويي بين رشته‌اي باشند مي‌توانند اين كار را براساس آيين‌نامه‌هاي دانشگاه انجام دهند. حتي مي‌توانيد پا را فراتر هم بگذاريد و يك اتحاديه انجمن‌هاي علمي دانشجويي يا تشكل علمي دانشجويي بين چند دانشگاه تشكيل دهيد. فقط نكته مهم اين است كه يادتان باشد صرف تشكيل انجمن علمي مهم نيست بلكه كارهايي كه اين انجمن قرار است انجام دهد اهميت دارد.
- انجمن شما چه كاري انجام مي‌دهد؟
انجمن‌هاي علمي دانشجويي زيادي تا به حال تشكيل شده‌اند كه بعد از مدتي به‌طور كامل فراموش شده‌اند، چرا؟ دليل واضح آن اين است كه برنامه علمي خاصي نداشته‌اند و فقط اعضاي آن تلاش كرده‌اند يك دورهمي دانشجويي تشكيل دهند. بهتر است قبل از تشكيل انجمن با دوستان‌تان فكر كنيد كه مي‌خواهيد چه كاري انجام دهيد. براساس آيين‌نامه انجمن‌هاي علمي شما مي‌توانيد فعاليت‌هايي مثل برپايي مناظره و نقد علمي، برگزاري نشست‌هاي تخصصي، انجام مطالعات و پژوهش‌هاي علمي، نشر و ترويج يافته‌هاي علمي و فعاليت‌هاي كمك آموزشي براي دانشجويان ديگر انجام دهيد. دنبال گزينه‌هاي ملموس‌تري هستيد؛ مثلا يك انجمن علمي مي‌تواند برگزار‌كننده دوره‌هاي آموزشي تكميلي و تقويتي و تشكيل كارگاه‌هاي تخصصي در دانشگاه باشد. مي‌توانيد به برگزاري و همكاري در اجراي جشنواره‌ها، كنفرانس‌ها و مسابقات علمي داخلي و خارجي هم فكر كنيد. همچنين توليد و انتشار نشريه‌هاي علمي و كتاب و نشريات الكترونيكي هم مي‌تواند جزو فعاليت‌هاي شما باشد.
- اطلاع‌رساني كنيد تا بقيه همراهي كنند
وقتي تكليف‌تان روشن شد كه انجمن علمي شما قرار است چه كاري انجام دهد، شروع به اطلاع‌رساني كنيد. حيف است كه فعاليت‌هاي يك انجمن علمي، فقط به چند دانشجو محدود شود. مي‌توانيد براي تبليغ انجمن‌تان كمي هم برنامه‌ريزي كنيد و اعضا را به بازديدهاي علمي از مراكز صنعتي، علمي و فناوري ببريد. يادتان باشد وقتي يك انجمن علمي را به‌طور رسمي تشكيل مي‌دهيد با حمايت‌هاي دانشگاه، توانايي‌هايي هم پيدا مي‌كنيد؛ مثلا حمايت و تشويق مادي و معنوي از ابتكارات، خلاقيت‌هاي علمي، فعاليت‌هاي پژوهشي و اختراعات دانشجويان ديگر مي‌تواند جزو نقاط قوت انجمن شما باشد. براي حمايت از انجمن‌هاي علمي دانشجويي و نظارت بر آنها در وزارت علوم، تحقيقات و فناوري شورايي تشكيل شده است. افراد زيادي عضو اين شورا هستند اما بد نيست بدانيد در اين شورا معاون فرهنگي و اجتماعي و همچنين معاون پشتيباني، حقوقي و امور مجلس وزير علوم حضور دارند، به همين دليل مي‌توانيد روي حمايت آنها واقعا حساب كنيد.
- چطور درخواست تشكيل انجمن دهيم؟
براي اينكه فعاليت‌هاي شما جنبه رسمي پيدا كند بايد به طور قانوني انجمن‌تان را تشكيل دهيد. حالا چطور اين انجمن را تشكيل دهيم؟ براي تاسيس انجمن علمي دانشجويي، حداقل 5نفر از دانشجويان يك رشته تحصيلي تقاضاي خود را به معاون دانشجويي و فرهنگي دانشكده و درصورت عدم‌وجود اين پست در دانشكده، آن را به معاون پژوهشي دانشكده ارائه مي‌دهند. معاون دانشكده درصورت عدم‌تاسيس انجمن رشته مورد نظر، پس از مشورت با گروه آموزشي مربوطه موافقت خود را براي تاسيس انجمن اعلام مي‌كند. يادتان باشد كه محدوديتي براي اعضاي انجمن وجود ندارد و همه دانشجويان رشته مورد نظر مي‌توانند عضو انجمن باشند اما شما بايد انتخاباتي براي شوراي مديريت انجمن برگزار كنيد. براي اين كار هم بايد فراخوان ثبت‌نام داوطلبان شوراي مديريت بدهيد و يك روز را براي برگزاري انتخابات اعلام كنيد.
- شوراي مديريت انجمن علمي چه مي‌كند؟
يادتان باشد دانشجويان تمامي گرايش‌ها و مقاطع تحصيلي يك رشته دانشگاهي اعضاي انجمن علمي همان رشته به شمار مي‌روند. اما شوراي مديريت انجمن علمي متشكل از 5عضو اصلي و 2عضو علي‌البدل است كه با برگزاري انتخابات از ميان اعضاي انجمن، با رأي مستقيم آنان و كسب اكثريت نسبي آرا براي مدت يك سال انتخاب مي‌شوند. البته اگر رشته تحصيلي شما يك رشته فراگير با بيش از 500دانشجو در يك دانشكده باشد، اعضاي انجمن متشكل از 7عضو اصلي و 2عضو علي‌البدل خواهد بود؛ درضمن، اين شورا، يكي از اعضاي خود را به‌عنوان دبير شورا انتخاب و به رئيس دانشكده و مدير فرهنگي دانشگاه اعلام مي‌كند. تقريبا مي‌توان گفت كه بيشتر فعاليت‌هاي انجمن -علمي بايد با برنامه‌ريزي اين شورا انجام شود؛ از جذب دانشجويان علاقه‌مند و خلاق به فعاليت‌هاي علمي- پژوهشي گرفته تا برنامه‌ريزي، ساماندهي، اجرا، هدايت و نظارت بر فعاليت‌هاي انجمن. يك كار مهم اين شورا هم تصويب اساسنامه انجمن علمي و اخذ تأييد آن از مديريت فرهنگي دانشگاه است.
- مجوز بگيريد، بعد فعاليت كنيد
قرار نيست وقتي انجمن علمي‌تان را تشكيل داديد هر كاري كه دلتان خواست در دانشگاه انجام دهيد. يادتان باشد مجوز برنامه‌ها و فعاليت‌هايي كه در سطح دانشكده برگزار مي‌شود توسط معاون دانشكده و درصورتي كه در سطح دانشگاه برگزار شود توسط مدير فرهنگي پس از تأييد معاون دانشكده و درصورتي كه در سطح ملي و فرادانشگاهي برگزار شود توسط كميته حمايت و نظارت بر انجمن‌هاي علمي دانشجويي دانشگاه پس از تأييد مدير فرهنگي صادر مي‌شود. نكته مهم ديگر هم اين است كه فراموش نكنيد شما يك انجمن علمي تشكيل داده‌ايد، پس هرگونه فعاليت صنفي، سياسي و... توسط انجمن شما تخلف محسوب مي‌شود. ميزان و نحوه حمايت مالي از طرح‌هاي انجمن شما هم به تشخيص معاونت دانشجويي و فرهنگي دانشگاه است.