يك معامله‌گر سهام اگر با تكيه بر دانش، مهارت و تجربه هر سهم را تحليل كرده و بعد آن را خريداري كند و هميشه براي فروش به هدف قيمتي كه تعيين كرده پايبند باشد مي‌تواند سود زيادي از اين بازار كسب كند. اينجا نكته‌هاي سرمايه‌گذاري در بورس را مرور كرده‌ايم.
- تعريف سرمايه‌گذاري
بسياري از افرادي كه در بورس فعاليت مي‌كنند هنوز با مفهوم سرمايه‌گذاري آشنا نيستند. سرمايه‌گذاري به زبان ساده، يعني از ارزش هر چيز در هر كاري، در زمان حال چشم‌پوشي كرده تا در يك آينده مشخص ارزش آن به اندازه‌اي معين بالا رود. بازار اوراق بهادار و بورس هم به همين صورت است. به اين معني كه شما سرمايه‌اي را براي خريد سهام كنار مي‌گذاريد تا بتوانيد سود مشخصي را مثلا در ۵ ماه آينده كسب كنيد. بايد هميشه يك سهم را با مهارت و دانش تحليل كرده و پس از برآورد ميزان سود و زمان سودآوري، آن را خريداري كنيد، اين يك سرمايه‌گذاري صحيح است چرا كه همه‌‌چيز در آن مشخص است. در يك سرمايه‌گذاري صحيح شما از پيش، زمان رسيدن به سود و حتي مقدار حدودي آن را مي‌دانيد. هرگز در اين بازار با تكيه بر پيشنهادهاي ديگران و بدون برنامه‌ريزي مالي و برآوردهاي دقيق، سهمي را نخريد، اين ديگر يك سرمايه‌گذاري نيست، بلكه شما سرمايه خود را بر پايه شانس خرج كرده‌ايد، حالا ممكن است ضرر كنيد يا سود ببريد اما هيچ‌چيز اصولي نخواهد بود.
- مفهوم ارزش سهام
در اين بازار چند نوع ارزش براي سهام تعريف مي‌شود. يكي از آنها قيمت اسمي سهام است كه در ايران ۱۰۰تومان قيمت‌گذاري شده كه در واقع همان قيمت اوليه سهم است كه يك رقم صوري است. يك ارزش ديگر، ارزش دفتري سهام است. وقتي همه دارايي‌ها را محاسبه كرده و ميزان بدهي‌ها را از اين رقم كسر كنيم و مبلغ به‌دست آمده را بر تعداد سهام آن شركت تقسيم كنيم ارزش دفتري سهام به‌دست مي‌آيد. فرض كنيد مجموع دارايي‌هاي يك شركت ۷۵ميليارد تومان است و مجموع بدهي‌هاي آن ۵۰ميليارد تومان كه حاصل كسر آنها ۲۵ميليارد تومان خواهد شد. حالا اگر اين مبلغ را بر تعداد فرضي سهام منتشره اين شركت كه ۲۵ميليون است تقسيم كنيم، رقم ۱۰۰۰تومان به‌دست مي‌آيد كه ارزش دفتري هر سهم خواهد بود. ارزش جاري نيز يكي ديگر از انواع ارزش‌هاي سهام است. اين ارزش همان قيمتي است كه بازار بورس تعيين مي‌كند. توجه كنيد كه ميزان ارزش جاري به ارزش دفتري سهام هيچ‌گونه وابستگي ندارد. ممكن است ارزش جاري يك سهام ۴۰۰ تومان و ارزش دفتري آن ۱۰۰۰تومان باشد. ارزش‌هاي جاري معمولا براساس ميزان عرضه و تقاضا تعيين مي‌شوند. هرجا صحبت از قيمت سهام باشد درواقع منظور همين ارزش جاري است. اما ارزش دفتري درواقع نمايانگر آينده يك سهم است.
- انواع سرمايه‌گذاران
سرمايه‌گذاراني كه در بازار بورس اوراق بهادار فعاليت مي‌كنند عموما به 2 دسته تقسيم مي‌شوند، يكسري از اين افراد را به‌عنوان اشخاص حقيقي مي‌شناسند. اين دسته، سرمايه‌گذاراني هستند كه يك سهم را با تحليل‌هاي خود خريده و با استفاده از خريد و فروش اين سهام از بازار سود كسب مي‌كنند اما سرمايه‌شان آنقدر كلان نيست كه بتوانند كنترل سهام شركت‌هاي مختلف را در دست بگيرند. گروه ديگر اشخاص حقوقي هستند، اين افراد حجم منابع مالي زيادي در دست دارند، وسعت عمل‌شان در اين بازار بالاست و تأثير زيادي بر بازار سهام شركت‌ها دارند. اين اشخاص عموما دولتي يا شبه دولتي هستند، مثل بانك‌ها و البته در مواردي شركت‌هاي خصوصي‌اي كه منابع مالي زيادي دارند همچون بيمه‌ها، صندوق‌هاي بازنشستگي و شركت‌هاي سرمايه‌گذاري.
- روش‌هاي كسب سود
وقتي براي خريد يك سهم اقدام مي‌كنيد، 2راه براي كسب سود پيش روي شماست؛ يكي اينكه يك سهم را بخريد، آن را نگه داريد و به‌صورت سالانه سود آن را نقدا كسب كنيد. بسياري از افراد به‌خاطر همين سود نقدي است كه در بورس سرمايه‌گذاري مي‌كنند. در پايان سال مالي هر كس هر تعداد سهم خريداري كرده، شركت مورد نظر بعد از انجام محاسبات مالي به او سود نقدي پرداخت مي‌كند. توجه كنيد كه اگر پايان سال مالي اسفند‌ماه باشد براي دريافت سود نقدي سالانه لازم نيست شما يك سال كامل سهامدار آن شركت باشيد، حتي اگر بهمن‌ماه هم آن سهم را خريده باشيد، وقتي اسفند برسد، سود يكساله به شما تعلق مي‌گيرد. دومين راه براي كسب سود در اين بازار اين است كه يك سهم را با قيمت پايين بخريد و آن را با تحليل‌هايي كه انجام مي‌دهيد با قيمت بالاتري بفروشيد، يعني از رشد قيمت سهام استفاده مي‌كنيد كه به سود برسيد. مثلا اگر قيمت يك سهم هنگام خريد ۲۰۰تومان باشد و شما آن را ۲۵۰تومان بفروشيد، به ازاي هر يك سهم،۵۰تومان سود كرده‌ايد. توجه كنيد كه اين، خريداران و فروشنده‌ها هستند كه قيمت هر سهمي را تعيين مي‌كنند. هرچه تقاضا بيشتر باشد مسلما قيمت آن سهم بالاتر مي‌رود. براي آنكه سود خوبي عايدتان شود هميشه سعي كنيد به تحليل‌هاي خود پايبند باشيد و هر سهم را با توجه به هدف قيمتي‌اي كه برايش تعيين كرده‌ايد بفروشيد.
- استراتژي سود مركب
زياد شنيده‌ايم كه افراد ثروتمند براي 3نسل آينده‌شان هم برنامه دارند. بازار بورس هم طوري است كه شما بايد برنامه‌ريزي مناسب و بلندمدت داشته‌باشيد. ثروتمندان در چنين بازاري يك استراتژي ديگر هم دارند و آن استراتژي سود مركب است. فرض كنيد كه در حال حاضر يك ميليون تومان سرمايه داريد، هر‌ماه اگر ۱۰ درصد به سرمايه قبلي‌تان اضافه كنيد و به سود سرمايه‌تان هم دست نزنيد سرمايه‌تان به طرز عجيبي افزايش پيدا خواهد كرد. در ماه اول، سرمايه شما با احتساب سود ۱۰درصد برابر يك ميليون و ۱۰۰ هزار تومان مي‌شود، حالا‌ماه دوم ميزان سود شما با سرمايه جديدتان يعني يك ميليون و ۱۰۰هزار تومان محاسبه مي‌شود. افراد خيلي محدودي هستند كه مي‌توانند جلوي وسوسه خود را بگيرند و به سود ماهانه سرمايه خود دست نزنند. اما اگر موفق شويد بر خود غلبه كنيد مطمئنا راه مناسبي براي سودكردن را در پيش گرفته‌ايد.
- انواع ريسك‌ها در بورس
بسياري از افراد فكر مي‌كنند ريسك به معني ضرر و زيان است، اما چنين نيست. ريسك وقتي پيش مي‌آيد كه آن چيزي كه در واقعيت در حال وقوع است با پيش‌بيني، فكر و تحليل ما تفاوت داشته باشد. هر چقدر تفاوت بين واقعيت با آن چيزي كه ما پيش‌بيني كرده‌ايم بيشتر باشد، ريسك هم بالاتر مي‌رود. در واقع ما با آموزش‌هايي كه در حوزه بورس يا هر بازار مالي ديگري مي‌بينيم و با تحليل‌هايي كه انجام مي‌دهيم سعي مي‌كنيم خودمان را آماده كنيم تا قدرت پيش‌بيني‌مان به آينده نزديك‌تر باشد. يكي از راه‌هاي مقابله با ريسك در بورس اين است كه با تشكيل سبد سهام، سرمايه‌گذاري كنيد؛ به اين معني كه از هر صنعت موجود در بورس بهترين سهم آن را بخريد. اين كار ريسك سرمايه‌گذاري را كم مي‌كند. اگر به هر دليلي يكي از سهم‌هاي سبد شما افت كرد با سود يك سهم ديگر موجود در سبد مي‌توان آن را جبران كرد و در مجموع به بازدهي مورد نظر رسيد.
يك سري از ريسك‌ها در بازار بورس، پيش از به‌وجود آمدن علائم هشداردهنده، خود را نشان مي‌دهند. بايد حواستان به اين علائم باشد تا بتوانيد سرمايه‌تان را درست مديريت كنيد. حدود ۷۰ تا ۸۰درصد سهام پيش از ريزش يا نزول نشانه‌هاي هشدار خود را نمايان مي‌كنند؛ مثلا ممكن است حجم معاملات‌شان يك مرتبه متفاوت شود يا يكسري واگرايي‌هايي در نمودارهاي قيمتي‌شان پيش مي‌آيد كه همه از نشانه‌هاي افت آن سهم است.
دسته ديگري از ريسك‌ها هستند كه ممكن است در كوتاه‌مدت اثر بدشان كم باشد اما اگر به آنها توجه نكنيم مطمئنا در بلندمدت آثار بسيار مخربي خواهند داشت. اگر شما بدون برنامه و استراتژي اقدام به خريد و فروش كنيد اين خطرات به سراغ‌تان مي‌آيند و در بلندمدت نه‌تنها سودي نمي‌كنيد بلكه سرمايه اصلي‌تان را هم از دست خواهيد داد.
دسته ديگر ريسك‌ها كاملا غيرقابل پيش‌بيني هستند. به اين نوع، ريسك‌هاي سيستماتيك مي‌گويند. اين گروه از ريسك‌ها درواقع عوامل بيروني‌اي هستند كه در بازار بورس تأثير مي‌گذارند؛ مثل جنگ، ركود اقتصادي و... . درصد وقوع اين ريسك‌ها بسيار پايين و حدود يك‌درصد است.
ريسك‌هاي غيرسيستماتيك مربوط به‌خود بازار و افرادي كه در آن فعاليت مي‌كنند هستند. اين ريسك‌ها به ميزان مطالعات، بررسي‌هاي سهام و تصميمات شما برمي‌گردند. هرچه تسلط شما بر بازار و سرمايه‌تان بيشتر باشد اين ريسك‌ها كمتر شما را تهديد مي‌كنند.