عادت کرده‌ایم که هر سال این موقع با پدیده‌ی آلودگی هوا دست و پنجه نرم کنیم و برای مبارزه با آن مطالب گوناگونی بخوانیم. آلودگی هوا اما فقط مختص تهران و حتی شهرهای ایران نیست.
بسیاری از کلان‌شهرهای جهان هم با این پدیده رو به رو هستند و برای مقابله با آن می‌جنگند. منتها تفاوت آن‌ها در شیوه‌ي مبارزه است.
در بخشی از این سبک می‌توانید با شیوه‌هایی که خارجکی‌ها توانستند با آن‌ها بر آلودگی‌شان غلبه کنند، آشنا شوید. ما ولی ریلکس‌تر از آن‌هاییم و همیشه امیدمان به بادی، چیزی است که بیاید و آلودگی‌ها را با خودش ببرد.
برای همین شاید بیشتر از آن‌ها نیاز داریم با شیوه‌های همزیستی مسالمت‌آمیز با آلودگی هوا آشنا شویم و آن‌ها را به کار ببریم. در این شماره‌ي سبک زندگی سعی کردیم این شیوه‌ها را به شما آموزش دهیم.
در ابتدا کمی از اصطلاحات رایج آلودگی هوا گفته‌ایم. سپس از کشورهای دیگر و بعد هم روش‌هایی جدید که می‌توانید با آن‌ها کمی به کمتر آلوده شدن شهرتان کمک کنید. باید و نبایدهای آلودگی هوا هم آخرین مطلبی است که در سبک زندگی این شماره می‌خوانید. پس روی خط آلوده‌ي ما باقی بمانید!
- آلودگی دقیقا یعنی چه و چه عواقبی دارد؟
«شهروندان تهرانی سم تنفس می‌کنند» این جمله‌اي بود که همین چند روز پیش توسط رئیس کمیته‌ي محیط‌زیست شورای شهر تهران بیان شد اما چطور می‌شود که آلودگی هوا به مرحله‌ي سمی بودن می‌رسد؟
در اصطلاح به هر آنچه کیفیت طبیعی هوا را تغییر دهد، آلودگي جوي می‌گویند. پرواضح است هوایی که ما تنفس می‌کنیم، ترکیبی از گازهای خاصی است که هرگونه تغییر در این ترکیبات باعث آلودگی می‌شود.
به‌قول سعدی «هر نفس که فرو می‌رود ممد حیات است و چون برمي‌آید مفرح ذات» این نفس فرورفته و برآمده در روز برای هر آدم ۲۲هزار بار است که سرجمع می‌شود ۱۶کیلو هوا. شاید الان برایمان ملموس‌تر باشد که وقتی می‌شنویم در سال هفت‌میلیون نفر در جهان و ماهانه ۲۲۷ نفر در تهران بر اثر آلودگی هوا می‌میرند، دقیقا چه اتفاقی می‌افتد.
هوای سالم ۷۸درصد نیتروژن دارد و ۲۰درصد اکسیژن. وقتی این ترکیبات به هم بریزد، یعنی هر روز ۱۶کیلو هوای ناسالم وارد بدن ما می‌شود. حالا متوجه شديد مرگ تدریجی چگونه اتفاق می‌افتد؟
آلاينده هاي جوي كدامند؟
منوکسید کربن (CO)، اکسید نیتروژن (Nox)، اکسید گوگرد (SOx)، هیدروکربور‌ها (CxHy)، ذرات معلق (PTS) و ازن (PTS) از مهم‌ترین آلاینده‌های هوا هستند.
تمامی این موارد جز هیدروکربور‌ها مقرراتی دارند که زیاد شدن آن‌ها در هوا به کیفیت آن آسیب می‌رساند. آشنایی مقدماتی با ویژگی هر کدام از این گاز‌ها شاید بتواند ما را با آثار مخربی که آن‌ها دارد آشنا کند، بيشتر منوکسید کربن گازی است بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌مزه که منبع اصلی تولید آن اتومبیل‌ها، سوخت چوب و زغال و کارخانه‌ي فولادسازی است.
در میان تمامی این آلاینده‌ها منوکسید کربن با میزان 15-10 PPM بیشترین حجم آلودگی شهر تهران را تولید می‌کند. در حالی که غلظت هشت‌ساعته‌ي این گاز در شرایط استاندارد باید تا 9 PPM باشد.
بيشتر از 15 PPM وضعیت را به حالت هشدار می‌رساند و این غلظت تا 30 PPM وضعیت اخطار است. مرحله‌ي اضطرار هم غلظت 45 PPM است.
اکسیدهای ازت اما مستقیما به هموگلوبین خون نفوذ می‌کنند. در شرایط عادی صفر تا هشت‌درصد خون هموگلوبین است اما در اثر محیط آلوده این مقدار به ۱۰ تا ۱۵درصد می‌رسد و با علائمی مانند تنگی نفس و نارسایی اکسیژن نمود پیدا می‌کند که منجر به مرگ حیوانات می‌شود.
دی اکسید گوگرد و اکسید‌هایش اما برای هوا مخرب‌ترند. دی‌اکسید گوگرد هم گازی بی‌رنگ است که تقریبا دو برابر هوا وزن دارد و می‌گویند چیزی حدود دو تا چهار روز در هوا باقی می‌ماند
جالب است بدانید خودرو‌ها درصد ناچیزی از دی‌اکسید گوگرد تولید می‌کنند.
نیروگاه‌های تولید برق ۸۵درصد آلودگی دی‌اکسید گوگرد و خودرو‌ها تنها دو‌درصد این ميزان را تشکیل می‌دهند. زیاد شدن دی اکسید گوگرد در هوا می‌تواند نارسایی‌ها تنفسی ايجاد كند، تشدید بیماری‌های قلبی و ریوی، ضعف سیستم دفاعی ریه‌ها منتهي شود و عاملی برای باران اسیدی باشد.
AQI به چه معناست و تفسیرش چه می‌شود؟
AQI مخفف Air quality Index است و برای پیش‌بینی روزانه‌ي کیفیت هوا به کار می‌رود. این همان شاخصی است که آلوده یا سالم بودن هوا را معلوم می‌کند و تعیین می‌کند کدام یک از اقشار جامعه می‌توانند در هوای آلوده در سطح شهر تردد کنند.
در واقع AQI شاخصی است برای تأثیر هوای آلوده بر سلامتی انسان که به‌وسیله‌ي آن مقدار و کیفیت آلودگی برای مردم ملموس‌تر می‌شود.
همان‌طور که در بالا گفتیم شش آلاینده‌ي اصلی وجود دارد؛ منوکسید کربن، ازن، دی‌اکسید گوگرد، دی‌اکسید نیتروژن، ذرات معلق کوچک‌تر از 5/2میکرون و ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون. اگر مقدار AQI بین صفر تا ۵۰ باشد یعنی هوا کاملا پاک است.
بچه‌ها می‌توانند بروند پارک دوچرخه‌سواری کنند و مادر‌ها هم می‌توانند بی‌دغدغه تا تره‌بار محله‌شان پیاده گز کنند. AQI بین ۵۱ تا ۱۰۰ پاک نیست اما سالم است و باز هم به کسی آسیب نمی‌زند.
منتها AQI که از ۱۰۰ بگذرد تا ۱۵۰ مردم خیال بد می‌کنند(!) و هوا برای گروه‌های حساس جامعه مثل کودکان، زنان باردار و سالمندان خطرناک می‌شود.
AQI که از ۱۵۱ عبور کند، دیگر چشم و گوش همه‌ي بچه مدرسه‌ای‌ها به اخبار خیره می‌شود تا خبر تعطیلی مدرسه‌شان اعلام کند. شانس تعطیلی اگر مقدار AQI بین ۲۰۱ تا ۳۰۰ باشد (شرایط بسیار ناسالم) یا بالای ۳۰۰ (شرایط خطرناک) باشد، بیشتر خواهد شد.
مشکل اصلی آلودگی هوای تهران در روزهای جاری ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون است که AQI آن غالبا بیشتر از ۱۰۰ است.
منبع:همشهري جوان