براي تغيير چنين باوري كه سال‌هاست بين افراد مختلف وجود دارد، بايد كارهاي زيادي انجام داد كه يكي از اين كارها فرهنگسازي محسوب مي‌شود و تا زماني كه مصرف‌كننده تمايلي به خريد كالاي ايراني نشان ندهد، چرخ توليد داخلي، به خوبي نمي‌چرخد. در معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري، براي اين مسئله كارهاي زيادي انجام شده كه يكي از اين كارها برگزاري نخستين جشنواره ملي فرهنگي و هنري ايران ساخت بود.
- حمايت از كارهاي تازه
چندسالي است كه صحبت از كارآفريني در بحث دانش‌بنيان، رايج شده و حتي براي آن قانون‌هاي حمايتي نيز درنظر گرفته‌اند و معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري، مسئوليت اجرايي‌كردن اين قوانين را بر عهده دارد. به اين شكل شركت‌هاي نوپايي كه فناوري دانش‌بنيان دارند، مي‌توانند وارد عرصه رقابت با شركت‌هاي بزرگ شوند و چرخه اقتصادي و توليد ملي، به اين شكل به گردش در مي‌آيد. پرويز كرمي، مشاور معاون علمي و فناوري رئيس‌جمهور و دبير نخستين جشنواره ملي، فرهنگي و هنري ايران ساخت مي‌گويد: «معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري، به‌طور كلي، 3 ماموريت عمده را بر عهده دارد؛ يكي از اين كارها تجاري‌سازي و توسعه فناوري است و ديگري حمايت از تحقيقات مرز دانش كه از طريق ستادهاي فناوري راهبردي پيگيري مي‌شود. در نهايت گفتمان‌سازي علم و فناوري و اقتصاد دانش‌بنيان، از ديگر ماموريت‌هاي اين معاونت است. در نقشه جامع علمي كشور، بعضي راهبردهاي كلان مربوط به معاونت علمي و فناوري رئيس‌جمهور مي‌شود كه براساس آن توجه به علم و ترويج فرهنگ كسب و كار دانش‌بنيان و فرهنگ كارآفريني به‌منظور ارتقاي توانايي‌هاي علمي و فناوري و مهارتي افراد، مدنظر قرار دارد. علاوه بر اين، معاونت 6حوزه راهبردي را نيز پوشش مي‌دهد كه فناوري‌هاي اولويت‌دار ملي، اجرايي‌سازي قانون حمايت از شركت‌هاي دانش‌بنيان، توسعه سياستگذاري علم و فناوري، حمايت از نوآوري‌ها در قالب اقتصاد دانش‌بنيان و... از جمله آنهاست. همچنين براي رسيدن به اين اهداف، در كنار 14ستاد فناوري راهبردي در معاونت علمي، يك ستاد فرهنگسازي اقتصاد دانش‌بنيان، تشكيل شده كه بر 2 راهبرد كلان جامع، تمركز دارد. اين ستاد در واقع ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوري و اقتصاد دانش بنيان محسوب مي‌شود و در كنار ساير ستادها، يك چشم‌انداز براي آن درنظر گرفته شده است».
- نگاهي به يك چشم‌انداز
ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوري و اقتصاد دانش‌بنيان، مي‌تواند گام‌هاي مهمي براي توسعه و ترويج و حمايت از توليدكنندگان داخلي كه به‌صورت دانش بنيان فعاليت مي‌كنند، بردارد. اين شركت‌ها بدون حمايت، نمي‌توانند به راحتي وارد چرخه اقتصادي و درآمدزايي شوند. كرمي در رابطه با حمايت‌هايي كه اين ستاد انجام مي‌دهد، چنين مي‌گويد: «فعال‌سازي نهاد‌هاي تأثيرگذار در گفتمان‌سازي اموردانش‌بنيان، شناسايي و به‌كارگيري ابزارها و استعدادها در گفتمان‌ها، شناسايي گروه‌هاي مخاطب، ترويج گفتمان علم و فناوري، نشر ديدگاه‌ها، حمايت از توليد محتوا، برگزاري تورهاي علمي و فناوري، حمايت از رويدادهاي كارآفرينانه و كسب و كار نوين و... چشم‌اندازها و اهدافي هستند كه اين ستاد دنبال مي‌كند». از طرفي، اقتصاد بر پايه دانش يكي از راهكارهاي موفقيت در بازار است. اقتصاد دانش‌بنيان مزاياي زيادي دارد و مي‌تواند مانع از خروج ارز و باعث اشتغال‌زايي شود، علاوه بر اين رشد اقتصادي در كشور يكي ديگر از مزايايي است كه اين اقتصاد مي‌تواند در پي داشته باشد و كشور را از وابستگي به فروش نفت، بي‌نياز مي‌كند. كرمي در اين رابطه، چنين مي‌گويد: «كمك به تثبيت گفتمان علم و فناوري و اقتصاد دانش‌بنيان در گذر اقتصاد نفتي به اقتصاد مقاوتي و دانش‌بنيان يكي از مهم‌ترين اهداف آن محسوب مي‌شود».
- جايي براي ديده‌شدن ايده‌ها
افراد زيادي در كشور وجود دارند كه ايده‌هاي زيادي را براي توسعه اقتصادي و ترويج اقتصاد دانش‌بنيان، در ذهن دارند كه معمولا به‌دليل ترس از كپي‌برداري از ايده‌شان، آن را بيان نمي‌كنند.
جشنواره ايران‌ساخت اين فرصت را در اختيار ايده‌پردازان قرار داد تا بتوانند آن را به ثبت برسانند و حتي در جهت عملي‌كردن آن، گام بردارند. كرمي در اين رابطه مي‌گويد: «علاوه بر اينكه به افراد داراي ايده جوايز نفيسي اهدا شده (نفر اول تا پنجم)، از ايده‌ها نيز حمايت مي‌شود. اين ايده‌ها به نام خود فرد ثبت خواهند شد و پس از بررسي و ظرفيت‌سنجي، اجرايي مي‌شوند». از طرفي، بهره‌گيري از فضاي مجازي، بسيار رايج است به‌طوري‌كه بسياري از افراد، براي فروش كالاهاي خود و تبليغ، از آن كمك مي‌گيرند. فضاي مجازي علاوه بر اين مي‌تواند در فرهنگسازي نيز مؤثر باشد، به‌همين دليل يكي از كارهايي كه مي‌توان براي ترويج خريد كالاي ايراني انجام داد، توليد محتواي متنوع در فضاي مجازي است. كرمي نيز با اين امر موافق است و مي‌گويد: «براي اينكه بتوانيم كالاي ايراني را به مصرف‌كننده معرفي كنيم و بازار داخلي رونق پيدا كند، بايد توليد محتواي فرهنگي داشته باشيم. محتواي مرتبط با اين مسئله در فضاي مجازي كم بوده و در رسانه‌هاي ديداري و شنيداري نيز بايد توليد آثار مرتبط با اين قضيه بيشتر شود. براي افزايش فروش توليد ايراني و ملي، بايد حتما بسترسازي فرهنگي به شكل‌هاي مختلف صورت بگيرد».
- هنر؛ بهترين حامي كالاي ايراني
هنرمندان و ورزشكاران در واقع بهترين الگو براي حمايت از كالاهاي دانش‌بنيان و فناوري ايراني، محسوب مي‌شوند. يكي از اهدافي كه جشنواره ايران ساخت، دنبال مي‌كرد، جريان‌سازي و توليد محتوا براي فضاي مجازي مرتبط با چرخه تجاري‌سازي، كارآفريني و اقتصاد دانش‌بنيان بود. مسئولان اتحاديه‌هاي هر صنفي (به‌ويژه توليدي و صنايع)، بايد بين خودشان و برنامه‌نويسان و طراحان تبليغاتي، در عرصه مجازي، هماهنگي‌هايي انجام بدهند تا از طريق كانال‌هاي مختلف در فضاي مجازي، تبليغات گسترده و هماهنگي در اين زمينه انجام شود. البته خوشبختانه اين اتفاق هنري، تا حدي در قالب جشنواره‌اي ملي به‌نام ايران ساخت، به وقوع پيوست. قطعا برگزاري اين جشنواره مي‌تواند خروجي‌هاي فرهنگي و هنري بسيار خوبي به همراه داشته باشد، به همين دليل بايد از همين ابتداي كار، به فكر بهره‌گيري از آثار ارائه شده در هر بخش در آينده نزديك باشيم. ضمن اينكه از قابليت‌هاي شبكه‌هاي مختلف فرهنگي و هنري در فضاي مجازي نيز بهره ببريم. براي مثال، مي‌توان از نكات جذاب، براي برندسازي و برجسته‌سازي در تبليغات، بهره برد و براي رسيدن به اين مسئله، بايد كار تبليغاتي را به هنرمنداني سپرد كه در اين زمينه تخصص دارند.
مسعود شجاعي‌طباطبايي؛ دبير بخش كاريكاتور جشنواره «ايران ساخت»
- گروه تصويرسازي روزنامه همشهري در جشنواره ايران ساخت مورد تقدير قرار گرفت
كار در مطبوعات به‌ويژه روزنامه با وجود همه سختي‌هايش لذت عجيبي دارد؛ اينكه مي‌تواني با مردم شهر و جامعه‌اي كه در آن زندگي مي‌كني حرف بزني و تأثيرگذار باشي. ما كه با زبان تصوير حرف مي‌زنيم وقتي مي‌بينيم جايي اين حرف شنيده و پيام دريافت شده است، لذتي دوچندان مي‌بريم. مجموعه 4طرحي كه براي جشنواره ايران ساخت فرستاده بوديم، ازجمله تصويرسازي‌هايي بود كه در بخش همشهري دو روزنامه با هدف حمايت از توليد ملي و كسب و كار ايراني توليد و چاپ شده بود. تقدير از اين 4طرح در جشنواره ايران ساخت براي ما مهر تأييدي بود بر حرفي كه كه با مخاطب زده بوديم و اينكه در مسير درستي پا گذاشته‌ايم./محمدعلي حليمي
- اهداف يك جشنواره
امروزه واردات بي‌رويه و استقبال از كالاهاي خارجي به يك دغدغه اساسي تبديل شده است، بسياري از مردم تصور مي‌كنند كه كالاي خارجي بهتر از كالاي ايراني است و اين باورها و فضاي موجود مي‌تواند براي اقتصاد ملي، مشكلاتي ايجاد كند. براي كاهش اين مسئله بايد كارهاي زيادي انجام داد كه برگزاركنندگان جشنواره ايران ساخت، با درنظرگرفتن برخي اهداف، سعي كردند تا حدود زيادي به اين مسئله به‌ويژه از نظر فرهنگي، بپردازند. كرمي مي‌گويد: «برگزاري جشنواره ايران ساخت با هدف جريان‌سازي و توليد محتوا براي فضاي مجازي، جلوگيري از واردات بي‌رويه، كمك به برندسازي كالاي مرغوب ايراني، آگاهي به اركان جامعه و... بود. اين جشنواره با استقبال بسيار خوبي مواجه شد و آثار زيادي در آن به رقابت پرداختند. براي شركت در اين جشنواره محدوديتي وجود نداشت و هر كسي كه اثر و ايده او با اهداف جشنواره يكي بود، مي‌توانست شركت كند. در واقع جشنواره براي تقويت فرهنگ دانش‌بنيان به‌وجود آمد و از ايده‌هاي نو و جذاب استقبال شد.»
- تأثير فرهنگ بر اقتصاد
هميشه براي انجام هر كاري، نياز به بسترسازي احساس مي‌شود و اين بسترسازي بايد در قالب فرهنگي باشد تا بتواند تأثيرگذار باشد، توسعه شركت‌هاي دانش‌بنيان و تأكيد بر توليد ملي نيز از اين امر مستثنا نيست. برگزاري جشنواره‌هاي فرهنگي مختلف مي‌تواند در اين راستا مفيد باشد و بستر مناسبي را براي اين منظور مهيا كند. كرمي مي‌گويد: «بحث اصحاب رسانه، برگزاري مسابقه و جشنواره و كمك به برگزاري برنامه‌هاي فرهنگساز و گفتمان‌ساز مدنظر ماست. علاوه بر اين، توجه به بازار دانش‌بنيان و تحرك تقاضا و بازارسازي يكي از اهداف مدنظر است. رهبر معظم انقلاب نيز در ديدار با نخبگان جوان، بر حمايت از شركت‌هاي دانش‌بنيان و ترويج محصول آنها و ترويج خريد كالاها توسط مردم، تأكيد كرده‌اند تا اين شركت‌ها با فروش محصولات خود، بتوانند پايدار بمانند. جشنواره ملي، فرهنگي و هنري ايران ساخت نيز در همين راستا به‌وجود آمد».
- جشنواره‌اي كه ادامه دارد...
توسعه اقتصادي كالاي ملي و دانش‌بنيان، صرفا با برگزاري يك جشنواره امكان‌پذير نيست و بايد كارهاي زيادي در اين زمينه انجام داد كه يكي از اين كارها، استمرار برگزاري چنين جشنواره‌هايي در سال‌هاي آتي است. بدين‌شكل پويايي بيشتري در سطح جامعه نسبت به اين قضيه، شكل مي‌گيرد و افراد بيشتري ايده‌ها و آثار خود را در اين زمينه ارائه مي‌دهند. با توسعه فرهنگي، مي‌توان انتظار داشت كه روزبه‌روز وضعيت اقتصاد ملي به‌ويژه دانش‌بنيان بهبود پيدا كند چون مردم به اهميت كالاي ملي پي خواهند برد و در چنين شرايطي، خريد كالاي توليد داخل را به نسبت كالاي خارجي، ارجح خواهند دانست. كرمي در رابطه با استمرار جشنواره ايران ساخت براي اثرگذاري بيشتر در سطح جامعه مي‌گويد: «براي تأثير بيشتر جشنواره درنظر داريم جشنواره‌هاي دائمي را در طول سال، با همكاري خانه هنرمندان، بنياد ملي نخبگان، شهرداري و استانداري در هر استان برگزار كنيم. هر جشنواره‌اي با يك هدف مشخص برگزار مي‌شود و بايد به آن اهداف رسيد، جشنواره ملي، فرهنگي و هنري ايران ساخت نيز از اين امر مستثنا نيست و در شوراي سياستگذاري، نقاط قوت و ضعف آن مورد بررسي قرار مي‌گيرد و در سال‌هاي بعد نيز اين جشنواره با قوت بيشتري ادامه پيدا خواهد كرد».