با سرد شدن هوا و ریختن برگ درختان، به یاد دوران کودکی‌تان می‌افتید؛ زمانی که دانش‌آموز بودید و مسیر خانه تا مدرسه را پیاده می‌رفتید.کنار دریا که می‌روید، کودکی‌تان را به یاد می‌آورید؛ زمانی که دختر بچه یا پسرک لاغری بودید که با تکه‌ای چوب روی ماسه‌های ساحل نقاشی می‌کردید. شما خیلی احساساتی هستید و با کوچک‌ترین بهانه‌ای گذشته را به یاد می‌آورید و از مرور لحظات خوش آن لذت می‌برید. اما آیا می‌دانستید این کار برای سلامتی‌تان مفید است؟ نتایج تحقیقات جدید نشان داده که مرور خاطرات شیرین گذشته بیشتر از آنچه فکرش را بکنید، برای سلامت روان مفید است.
برخلاف این تصور که «باید در لحظه زندگی کرد و نباید خیلی احساساتی و رؤیایی بود و در گذشته زندگی کرد»، نتایج بررسی‌ها و مطالعات جدید نشان داده که مرور خاطرات گذشته و ایجاد تغییر در تصورات ذهنی، به طور قابل توجهی بر بهبود حالات روحی و روانی مؤثر است.
محققان دانشگاه لویولا به این نتیجه رسیده‌اند که افراد با روزی 20دقیقه فکر کردن به خاطرات شیرین گذشته، شادتر و سرحال‌تر می‌شوند. به گفته پژوهشگران گروه روان‌شناسی این دانشگاه، بیشتر افراد وقتی دچار ناراحتی و احساسات منفی می‌شوند، به طور ناخودآگاه با مرور خاطرات شیرین گذشته، با این حالت مبارزه می‌کنند.
به عنوان مثال وقتی به شهر جدیدی مهاجرت می‌کنند، لحظات شیرینی را که با دوستان و همسایه‌های خانه قبلی داشته‌اند، مرور می‌کنند یا با نزدیک شدن به زمان اعلام نتایج امتحانات و آزمون‌ها، با مرور موفقیت‌های دوران تحصیل، اعتماد به‌نفس‌شان را بالا می‌برند. مرور خاطرات و یادآوری گذشته به افراد انگیزه می‌دهد و باعث می‌شود به جای اینکه در مشکلات و اتفاقات زندگی روزمره غرق شوند، به معنی و هدف زندگی فکر کنند.
رؤیای شیرین
محققان دانشگاه سوت آمپتون هامیتون آمریکا هم دریافته‌اند که نوستالژی، یک عامل قـوی بـرای تغـیـیر خلق وخو و بهبود حالات روحی است. باتوجه به اینکه افراد مهم در زندگی، مانند ستاره‌هایی در آسمان خاطرات ما می‌درخشند، مرور خاطرات باعث احساس آرامش، آسودگی و احساس تعلق در ما می‌شود. طبق نتایج مطالعات گروه روان‌شناسی این دانشگاه، افرادی که خاطرات گذشته‌شان را می‌نویسند، در مقایسه با افرادی که خاطرات و تجربه‌های روزانه‌شان را می‌نویسند، شاداب‌تر و سرحال‌ترند. همچنین این افراد اعتماد به‌نفس بالاتر و احساس بهتری داشته و در دوستی‌ها و روابط نزدیک و صمیمی‌شان موفق‌ترند. به‌علاوه، افرادی که خاطرات گذشته‌شان را مرور می‌کنند، به گذشته‌شان با دید مثبت‌تری می‌نگرند و همین شخصیت و هویت ریشه‌دارشان در زندگی از آنها حمایت می‌کند.
تحقیقات قبلی
فقط نتایج مطالعات جدید این را نمی‌گوید؛ قبلا هم تحقیقاتی در این زمینه انجام شده که نتایج‌شان نشان داده، افرادی که به طور ذاتی نوستالژیک هستند، اعتماد به‌نفس بالاتری داشته و کمتر در معرض ابتلا به افسردگی قرار دارند. این افراد بهتر با مشکلات کنار می‌آیند و بعد از مواجهه با استرس، کمتر به حمایت‌های اجتماعی نیاز پیدا می‌کنند. همچنین بررسی‌ها نشان داده است این افراد به دلیل مرور خاطرات گذشته، به اشخاصی که در زندگی‌شان نقشی داشته‌اند پایبندترند و بیشتر از دیگران، خویشاوندان و اقوام‌شان را ملاقات کرده و از آنها یاد می‌کنند.
من احساساتی نیستم
حتی آن دسته افرادی که خیلی احساساتی و نوستالژیک نیستند هم می‌توانند از مزایای مرور و زنده‌کردن خاطرات روزهای شیرین گذشته، لذت ببرند. در ذهن خیلی از ما - هرچند کم و کوتاه- خاطرات شیرینی وجود دارد که از مرورکردن آنها لذت می‌بریم؛ فقط کافی است با دقت بیشتری مرورشان کنیم. برای دستیابی به نتیجه مطلوب، افراد بهتر است سعی کنند خاطرات را به‌وضوح در ذهنشان تجسم کنند و از کاغذ و نوشتن کمک نگیرند.
قدرت تجسم
نتایج مطالعه‌ای که توسط گروه روان‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا انجام شد، نشان داد افرادی که لحظه‌ها و تجربه‌های شیرین زندگی را در ذهنشان به تصویر می‌کشند، در مقایسه با گروهی که از طریق نوشتن خاطرات‌شان را مرور می‌کنند، از سلامت جسمی و روحی بالاتری برخوردارند. جالب است بدانید نتایج تحقیقات زیادی نشان داده که در مورد خاطرات ناخوشایند و تلخ گذشته، نتیجه عکس است. تجسم و فکر کردن به لحظات سخت و تجربه‌های تلخ زندگی به روح و روان آسیب می‌رساند، در حالی که نوشتن و تجزیه و تحلیل و بررسی این نوع خاطرات، به افراد کمک می‌کند راحت‌تر ضربه‌های روحی را پشت سر بگذارند.
مثبت‌ها را ببین
گاهی وقت‌ها یادآوری خاطرات گذشته، ممکن است باعث دلتنگی و ناراحتی شود. مرور مسیر زندگی باعث می‌شود موقعیت‌ها و افرادی را که از دست داده‌اید، به یاد بیاورید. شما نباید گذشته را با زمان حال مقایسه کنید. به آنچه از دست داده‌اید، فکر نکنید. قدر خاطرات خوبتان را بدانید. به این موضوع فکر کنید که آن لحظات چقدر ارزشمند هستند که هنوز با یادآوری‌شان خشنود می‌شوید.
افرادی که دائما گذشته را با حال مقایسه می‌کنند و به آنچه در زندگی از دست داده‌اند فکر می‌کنند، همیشه این ترس را دارند که روزی موقعیت‌های فعلی‌شان را هم از دست خواهند داد. برای اینکه دچار این حالت نشوید، بهتر است از طریق زمان حال با گذشته ارتباط برقرار کنید. خانواده یا شغل جدیدتان را درنظر بگیرید، به زمانی که جوان‌تر بودید و آرزوی داشتن چنین موقعیتی را داشتید، فکر کنید و از چیزهایی که در طول زندگی به دست آورده‌اید، لذت ببرید. به خاطر داشتن نعمت‌هایی که در گذشته فکرش را هم نمی‌کردید، شکرگزار باشید و به آنچه در آینده به دست خواهید آورد، امیدوار.
گذشته، حال و آینده
تجربه نشان داده که گاهی وقت‌ها افراد در مرور خاطرات گذشته زیاده‌روی می‌کنند. هرچند این کار برای سلامت روان و تغییر خلق و خو و حالات روحی مفید است اما باید مراقب باشید در خاطرات غرق نشوید. برای پیشگیری از این حالت هم بهتر است به پیغام زمان گوش دهید. به مرور خاطرات مثبت به عنوان بخشی از یک چرخه نگاه کنید؛ چرخه‌ای که بخش‌های دیگرش زندگی کردن در لحظه حال و نگاه به آینده است.
سفر به خاطرات گذشته
شما مجبور نیستید منتظر بمانید تا اتفاق خاصی بیفتد و حس نوستالژیک‌تان غلیان کند. مراحل زیر به شما کمک می‌کند تا این حس را به بخش ثابتی از زندگی‌تان تبدیل کرده و هر روز آن را تجربه کنید.
* کاغذ و مداد را بردارید و فهرستی از خاطرات خوب و خوش‌تان تهیه کنید. این یادداشت را جایی بگذارید که هر روز آن را ببینید.
* برای اینکه بیشتر از خاطرات‌تان لذت ببرید، چند عکس یا نشانه از آنها پیدا کنید. گاهی وقت‌ها ارزش‌اش را دارد که سری به انباری خانه دوران کودکی‌تان بزنید و اسباب‌بازی‌های خاک گرفته روزهای خوش کودکی‌تان را پیدا کنید یا سری به خانه مادربزرگ و پدربزرگ بزنید و عکس‌های دوران کودکی‌تان را در آلبوم خانوادگی آنها تماشا کنید.
* به جای اینکه فقط به عکس نگاه کنید و لبخند بزنید، بهتر است چشم‌هایتان را ببندید، از کادر عکس خارج شوید و به اتفاقاتی که در آن لحظه افتاده، فکر کنید. تجسم خاطرات با تمام جزئیات احساس بهتری در شما ایجاد خواهد کرد.
* تا جایی که می‌توانید، افرادی را که در گذشته‌تان بوده‌اند، به خاطر بیاورید و از آنها یاد کنید. این کار باعث بهبود روابط و بیشتر شدن صمیمیت‌تان می‌شود.
* سعی کنید لحظات و تجربه‌های خوشی ایجاد کنید. فراموش نکنید که همین لحظات در آینده به خاطرات شیرینی تبدیل خواهند شد. از لحظات خوش زندگی‌تان تصویر ذهنی قوی‌ای ترسیم کنید تا این احساس خوب در وجودتان ماندگار شود.