اگر براي هركدام از اين برجها به هر دليلي حادثهاي شبيه ساختمان پلاسكو رخ دهد، آن وقت بهخاطر نبود نقشهها و اطلاعات لازم، بحراني بهوجود ميآيد كه مديريتش بسيار سخت خواهد بود. آنگونه كه پيروز حناچي، دبير شورايعالي شهرسازي و معماري كشور گفته برخي از اين ساختمانهاي بلندمرتبه پايتخت، در زماني دور ساخته شدهاند كه هيچ نوع مقررات اجباري در كشور وجود نداشته است.
وي اعلام كرد كه بر همين اساس گزارشي براي 256برج بدون اطلاعات در حال تدوين نهايي است. آمار موجود در شهرداري تهران اما از 231 بلندمرتبهاي كه بهطور غيرقانوني و بدون اخذ مجوزهاي لازم در دهه 70احداث شدهاند، خبر ميدهد. معاون معماري و شهرسازي شهرداري تهران چندماه قبل گفته بود كه در كل پايتخت 979پارسل بلندمرتبه وجود دارد كه 543مجوز مربوط به قبل از سال ۸۵ است و 231 قطعه آنها در دهه ۷۰ ساخته شدهاند. به گفته پژمان پشمچيزاده البته اطلاعات مربوط به بلندمرتبههاي قديمي نواقص دارد. به عبارت ديگر برخي پروانه ساخت نداشتهاند. برخي ديگر با وجود داشتن پروانه ساخت اما پايان كار نگرفتهاند.
برخي ديگر از بلندمرتبههاي ساختهشده در دهه70 نيز رأي كميسيون ماده5 را ندارند. معاون معماري و شهرسازي شهرداري تهران تأكيد ميكند كه حتي يك مورد از اين بلندمرتبهها در دوره فعلي مديريت شهري ساخته نشدهاند.در اين بين اقبال شاكري، رئيس كميته عمران شوراي شهر تهران، جمعآوري اطلاعات بلندمرتبهها را برعهده شورايعالي شهرسازي كشور دانست. وي با بيان اينكه آقاي حناچي از جايگاهش استفاده و اطلاعات اين موضوع را جمعآوري كند، گفت:
«البته اطلاعي ندارم كه آقاي حناچي در مورد كداميك از برجها صحبت كردهاند و شايد صحبتشان مربوط به برجهاي قديمي است.» وي در عين حال عنوان كرد كه تمامي اطلاعات برجها و ساختمانهايي كه اكنون ساخته ميشوند در دسترس قرار دارد. معاون شهردار تهران نيز تأكيد كرد: مالكان، ساكنان و هيأت مديره اين برجها بايد به اخطارهاي سازمان آتشنشاني توجه كنند. اگر هم برجي متعلق به دولت است دستگاه متولي مطابق قانون مسئوليت دارد.
- ضوابط ايمني كه خاك ميخورند
آنطور كه حناچي، معاون وزير راه و شهرسازي اعلام كرده عموما 256برج بدون اطلاعات در مناطق شمال تهران و در معابري كم عرض واقع شدهاند. به همينخاطر نكته مورد اهميت در اين رابطه مشكلاتي است كه حين امدادرساني به هركدام از آنها درصورت حادثه ازجمله آتشسوزي به ميان ميآيد. يكي از بزرگترين چالشهاي پيشروي ساختمانهاي بلندمرتبه موضوع امدادرساني به افراد، خصوصا در طبقات بالايي ساختمان است.
بهدليل ارتفاع زياد ساختمانها، امكان دسترسي مستقيم از بيرون ساختمان و توسط نردبانهاي آتشنشاني وجود ندارد، بنابراين تخليه ساختمان و خاموش كردن آتش بايد توسط روشهاي ديگري انجام شود. به همين منظور مركز مطالعات و برنامهريزي شهر تهران در جريان تدوين طرح ضوابط بلندمرتبهسازي شهر تهران گزارشي تخصصي درخصوص چگونگي امدادرساني به بلندمرتبهها تهيه كرد كه نهايتا اين موارد در ضوابط گنجانده شد.
اگرچه اين ضوابط شهريورماه سال94 به شورايعالي شهرسازي و معماري كشور براي تصويب نهايي ارسال شد اما همچنان ضوابط بلندمرتبهسازي روي ميز اين نهاد خاك ميخورد و ابلاغ نميشود. اين در حالي است كه ضوابط بلندمرتبهسازي حاوي نكات مهمي از نظر ايمني است. بهعنوان مثال براي ساخت بناهاي بالاي 12طبقه تأكيد شده تا به جهت وزش باد غالب منطقهاي كه برج در آن قرار دارد توجه شود تا درصورت آتشسوزي، حريق افزايش نيابد. از سوي ديگر در ساختمانهاي بلند به تعبيه پد بالگرد تاكيد شده است. البته نبايد فراموش شود كه اجبار به اجراي اين موضوع، نيازمند تقويت سازه سقف اين ساختمانهاست.
- 4 راهكار اصلي براي برقراري ايمني در بلندمرتبهها
آنچه سازمان مطالعات و برنامهريزي شهر تهران براي امداد و نجات ساختمانهاي بلندمرتبه ارائه داده داراي 4راهكار اصلي است كه اجراي آنها بايد در همه بناهاي بلندمرتبه شهر مورد توجه قرار گيرد:
- نخستين و قابل اتكاترين روش براي تخليه ساختمان بهكارگيري پلههاست. راهپلههاي ساختمانهاي بلندمرتبه بايد به نحو مناسب و قابلقبول در برابر نفوذ دود و آتش مقاوم باشند و همچنين با ايجاد فشار مثبت در آنها (با استفاده از جت فنها) و ساير تمهيدات، فضاي امني براي خروج عمده افراد بهوجود آيد.
- دوم آنكه؛ طبقات رفوژ در كنار راهپلههاي امن تعبيه شده در سازه ميتوانند موجب ايمني بيشتر سازه و افزايش كارايي عمليات امداد و نجات شوند.
- آسانسورهاي ويژه امداد با درنظر گرفتن ملزومات لازم بهمنظور مقاومت در برابر حريق احداث شوند.
- بين ساختمانهاي همتراز و نزديك به هم پل ارتباطي درنظر گرفته شود تا در مواقع اضطرار در يكساختمان، بهعنوان راهي براي انتقال مصدومان به ساختمان سالم استفاده شود.