توصيه‌هاي كارشناسان آتش‌نشاني به مردم تا به حال بيشتر در مورد آتش‌سوزي در ساختمان‌ها و آپارتمان‌ها بود اما وقتي يك برج بلند، گرفتار شعله‌هاي آتش مي‌شود چه بايد كرد؟ در برج‌هايي كه نردبان‌هاي بلند خودروهاي آتش‌نشاني به طبقات بالايي نمي‌رسد، درصورت آتش‌سوزي چطور بايد اين حريق مهار شود؟ و در نهايت اينكه يك برج بايد چه تجهيزاتي از نظر ايمني داشته باشد؟ اينها شايد مهم‌ترين سؤال‌هايي باشد كه بعد از سوختن و فروريختن پلاسكو در ذهن‌مان ايجاد شد. در اين مطلب سعي كرده‌ايم به اين سؤالات پاسخ دهيم.
- دسته‌بندي ساختمان‌ها از نظر ايمني
قبل از هر چيز بايد بدانيم كه از نظر استانداردهاي ايمني، ساختماني كه در آن زندگي مي‌كنيم يا در آن مشغول كار هستيم، چه نوع ساختماني به‌حساب مي‌آيد. طبق تعريف، ساختمان‌ها از نظر ارتفاع به 2دسته تقسيم مي‌شوند؛ ساختمان‌هاي بالاي 6طبقه و ساختمان‌هاي كمتر از 6طبقه. نكات ايمني كه معمولا درباره آپارتمان‌ها گفته مي‌شود مربوط به همين ساختمان‌هاي زير 6طبقه است كه درصد بالايي از خانه‌هاي ابرشهرها را شامل مي‌شود. اما در اين صفحه روي سخن ما با همان ساختمان‌هاي بالاي 6طبقه است. اين ساختمان‌ها از نظر ايمني بايد حتما مورد تأييد سازمان آتش‌نشاني قرار گيرند. اين تأييد هم شامل پله فرار، درروها، برق، عرض پله‌ها، آسانسورها، تأسيسات داخلي ساختمان، سيستم اعلام اتوماتيك حريق، شبكه آب، خاموش كننده‌هاي دستي و غيره است.
- ساكنان بلند‌مرتبه‌ها نياز به آموزش دارند
متأسفانه يكي از دلايل به‌وجودآمدن خسارات مالي و جاني در حوادث مختلف، مخصوصا آتش‌سوزي‌ها، بي‌اطلاعي افراد حاضر در اين حوادث است. يكي از راه‌هاي مهم پيشگيري از حوادث يا كمتركردن خسارت‌هاي آنها، آموزش نكات ايمني است. ساكنان و كاركنان برج‌ها بايد تحت‌آموزش ايمني قرار بگيرند. اينكه ساكنان يك برج بدانند بعد از شروع آتش‌سوزي در يكي از طبقات، دقيقا بايد چه كاري انجام دهند از اهميت زيادي برخوردار است، يا اينكه بدانند اگر يك حريق كوچك ايجاد شد چطور از گسترش آن جلوگيري كنند. سازمان آتش‌نشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران، سال‌هاست دوره‌هاي آموزشي‌اي را به نام آتش‌نشان داوطلب راه‌اندازي كرده كه توصيه مي‌شود ساكنان برج‌ها و ساختمان‌هاي بلند حتما در اين دوره‌ها شركت كنند.
- مصالح ساختمان بسيار اهميت دارد
شايد گفتن اين موضوع براي كساني كه هم‌اكنون در يك برج زندگي مي‌كنند كمي دير باشد اما عامل مهم ديگري كه آتش‌سوزي در برج‌ها و ساختمان‌هاي بلندمرتبه را سرعت مي‌بخشد استفاده از مصالح ساختماني غيراستاندارد و قابل اشتعال است. در همه كشورهاي پيشرفته جهان مدت‌هاست كاربرد اينگونه مصالح- ازجمله كامپوزيت‌ها در نماي برج- در ساختمان‌ها ممنوع شده اما متأسفانه چنين مصالح خطرناكي وارد كشور ما شده و به‌علت ارزان‌بودن در ساخت برج‌ها، به‌خصوص در نماي اين بناهاي بلندمرتبه به‌كار مي‌رود. كارشناسان حوزه ايمني براين نكته تأكيد دارند كه همه مصالح توليدي يا وارداتي بايد در آزمايشگاه‌هاي كشور از نظر خطرآفريني و آتش‌زايي تحت آزمايش‌هاي دقيق قرار بگيرند و به مصالح و لوازمي كه از نظر استاندارد مورد تأييد نيستند اجازه استفاده در بناها داده نشود.
- وقتي برج آتش گرفت چه كنيم؟
قبل از هرچيز يك نكته را به ياد داشته باشيد و آن اينكه درصورت مشاهده آتش‌سوزي با ۱۲۵ تماس بگيريد و فكر نكنيد حتما فرد ديگري با آتش‌نشاني تماس گرفته است. موقعيت را دقيق و واضح شرح دهيد. كار بعدي‌اي كه بايد انجام دهيد خارج‌كردن افراد از برج و ساختمان بلندمرتبه است. حتما مي‌دانيد كه به هيچ‌وجه نبايد از آسانسور در اين شرايط استفاده كنيد. سراغ پله‌هاي معمولي و پله‌هاي اضطراري و فرار برويد. اگر حجم آتش‌سوزي در يك طبقه آنقدر زياد است كه ساكنان طبقات بالايي برج نمي‌توانند پايين بروند بهترين گزينه، رفتن به پشت‌بام است. يادتان باشد افرادي كه داراي مشكل جسمي و ناتواني هستند و نيز كودكان و سالخوردگان بايد خيلي سريع از محل خارج شوند. اگر فرصت داريد شير اصلي گاز ساختمان و برج را هم ببنديد.
- برج‌ها چه تجهيزات ايمني نياز دارند؟
مجهزشدن ساختمان‌هاي بلند به امكانات و تجهيزات ايمني و خاموش‌كننده‌هاي آتش‌سوزي يكي از ضروري‌ترين مواردي است كه اينگونه ساختمان‌ها بايد از آن برخوردار باشند. ازجمله مهم‌ترين تجهيزات مورد نياز براي برج‌ها امكاناتي نظير سيستم اعلام حريق، سيستم اتوماتيك اطفاي حريق، منبع آب، كاشف‌هاي حريق، لوله‌كشي داخلي براي اطفاي حريق در طبقات، جعبه F، خاموش‌كننده‌هاي دستي مناسب و درهاي دودبند است كه با وجود اين تجهيزات، آتش‌سوزي‌ها در بسياري از موارد با كمترين خسارات كنترل مي‌شود. از موارد ديگر مورد نياز مي‌توان به درهاي مقاوم در برابر حريق در پاركينگ‌ها، آب‌افشان در بالاي هر خودرو در پاركينگ و... اشاره كرد. اين تجهيزات شايد هزينه‌اي را به ساكنان ساختمان تحميل كند اما در نهايت هزينه خسارات واردشده هنگام آتش‌سوزي با اين تجهيزات بسيار كمتر است.
- نجات در آتش‌سوزي‌هاي برج‌ها
يكي از اصلي‌ترين موارد در نجات جان انسان‌هاي گرفتار در طبقات مختلف يك برج طعمه حريق، پيش‌بيني راه‌هاي خروج اضطراري است و بايد معبري براي گريز سهل و آسان ساكنان ساختمان‌هاي بلندمرتبه درنظر گرفته شود. دومين وسيله نجات اضطراري، استفاده از هلي‌كوپترها و نردبان‌هاي بلند آتش‌نشاني است. وقتي يك برج، گرفتار شعله‌هاي آتش شده است به هيچ‌وجه نبايد براي هر كاري به داخل آن برگرديد، اين همان اتفاقي است كه خاطرات تلخ حادثه پلاسكو را رقم زد. اين نكته را هم از قبل درنظر داشته باشيد كه چوب‌ها، مواد پلاستيكي، فايبرگلاس و نظير آنها قابل اشتعال هستند، فلزات، گچ و شيشه ديراشتعال هستند و خاك، سنگ و آجرنسوز غيرقابل اشتعال هستند؛ پس بهتر است در استفاده از وسايل در برج‌ها به اين موارد توجه داشته باشيد.
- پله‌هاي فرار و راه خروج اضطراري
اگر ساختمان بلند مرتبه يا برجي كه در آن زندگي مي‌كنيد داراي پله‌هاي فرار است، حتما از همين حالا چاره‌اي بينديشيد كه هنگام برف و باران لغزنده نباشند. از چيدن وسايل خانگي اضافي در پله‌هاي فرار خودداري كنيد. اين پله‌ها كاملا بايد باز باشند. نكته بعدي كه قبل از آتش‌سوزي بايد به فكر آن باشيد نصب علائم نشان‌دهنده راه‌هاي خروج اضطراري است. اين علائم، هم كمك‌‌كننده افراد غريبه‌اي هستندكه هنگام آتش‌سوزي در برج هستند و هم راهنماي آتش‌نشاناني كه براي اطفاي حريق وارد برج شده‌اند. كارشناسان ايمني توصيه مي‌كنند كه درهاي راه‌هاي خروج بايد مقاوم نسبت به حريق باشند و جهت بازشوي اين درها بايد موافق خروج باشد. حداقل عرض در راه خروج هم بايد 110سانتي‌متر باشد. براساس استاندارد در خروج اضطراري بايد به‌صورت لولايي باشد و درهاي كشويي و گردون مجاز نيستند.