به گفته وزيركار، ارزش كل صندوق‌هاي بازنشستگي زير مجموعه اين وزارتخانه 110هزار ميليارد تومان است. ربيعي عملكرد اين صندوق‌ها را بسيار مطلوب توصيف كرد. پيش‌تر برخي مقامات اقتصادي و كارشناسان از خطر ورشكستگي صندوق‌هاي بازنشستگي سخن گفته بودند، اكنون پرسش اين است كه حق با كيست؟
به گزارش همشهري، خبرهاي غيررسمي نشان مي‌دهد همزمان با آغاز به‌كار دولت حسن روحاني يك تيم مديريت بحران براي حل مشكلات صندوق‌هاي بازنشستگي شكل گرفت، زيرا آمارها نشان مي‌داد 18صندوق بازنشستگي فعال در اقتصاد ايران به سختي قادر به پرداخت مطالبات بازنشستگان هستند. برآوردهاي اوليه حاكي از آن بود كه بخش زيادي از منابع مالي صندوق‌هاي بازنشستگي در طول ساليان گذشته صرف سرمايه‌گذاري در حوزه‌هايي شده بود كه نفع اقتصادي چنداني براي آنها نداشت.
- 110هزار ميليارد تومان در بحران
از مجموع 18صندوق فعال بازنشستگي در كشور 4صندوق تحت نظردولت اداره مي‌شوند و بقيه اين صندوق‌ها زيرنظر نهادهاي عمومي يا شبه دولتي ديگر مانند وزارت نفت و نيروهاي مسلح، بانك‌ها، شهرداري‌ها و نظاير آنها اداره مي‌شوند.در اين ميان 4صندوق به نام‌هاي بازنشستگي كشوري، تأمين اجتماعي، صندوق بازنشستگي فولاد و صندوق تأمين اجتماعي عشاير و روستاييان زير‌مجموعه وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي فعال هستند.
ديروز وزير كار ارزش دارايي اين صندوق‌ها را 110هزار ميليارد تومان اعلام كرد. ربيعي گفت:40ميليون نفر عضو صندوق تأمين اجتماعي هستند. او ضمن دفاع از عملكرد مالي اين صندوق‌ها در حوزه بازار سرمايه اعتراف كرد: دولت‌هاي مختلف در زمان رد ديون خود به صندوق‌ها، حق انتخاب را از آنها گرفته و شركت‌هاي نامناسبي را با قيمت‌هاي نامناسب به صندوق‌ها واگذار كرده‌اند.
اشاره ربيعي احتمالا به اين نكته بود كه دولت‌ها در طول سال‌هاي اخير دستشان را در جيب صندوق‌ها كرده و آنها را با يك بحران مالي جدي روبه‌رو ساخته‌اند.
البته وزير كار به‌صورت مستقيم به اين بحران مالي اشاره‌اي نكرد اما از يك سو دقت در جزئيات سخنان او و از سوي ديگر بررسي گفته‌هاي معاون او، همچنين اظهارنظر چند روز پيش رئيس‌كل بيمه مركزي پرده از راز بحران پيش روي صندوق‌هاي بازنشستگي برمي‌دارد. اين در حالي است كه سالانه حدود ۴۰ هزار ميليارد تومان از رديف بودجه‌هاي دولتي براي جبران پرداخت مستمري بازنشستگان تخصيص مي‌يابد.
- خطر ورشكستگي صندوق‌هاي بازنشستگي
هفته پيش عبدالناصر همتي، رئيس‌كل بيمه مركزي با اشاره به مشكلاتي كه در اداره صندوق‌هاي بازنشستگي در ايران وجود دارد، گفت: من بيش از اينكه نگران رشد بيمه‌هاي عمر باشم نگران رشد بدون نظارت و بي‌برنامه صندوق‌هاي بازنشستگي هستم. او تأكيد كرد: احتمال ورشكستگي صندوق‌ها قريب‌الوقوع است و اين معضل مهم و بلندمدت صندوق‌هاي بازنشستگي است.
هرچند وزير كار اشاره مستقيمي به اين موضوع نكرد، اما در عين حال به‌صورت تلويحي به اين اعلام نظر پاسخ داد و تأكيد كرد: در سال ۸۴ بيش از يك ميليون نفر مستمري‌بگير تحت پوشش تأمين اجتماعي در كشور وجود داشت كه اين ميزان در سال ۹۲ به 3ميليون نفر رسيد.
همچنين متأسفانه برخي قوانين بار مالي زيادي را متوجه صندوق‌ها كردند به‌طوري كه بدهي ۴ هزار ميليارد توماني دولت به صندوق‌ها امروز به ۶۰ هزار ميليارد تومان رسيده است. او افزود: با محاسبه نرخ سود سالانه و تعهدات بيمه‌اي ميزان بدهي دولت به صندوق‌ها ۱۰۰ هزار ميليارد تومان برآورد مي‌شود.
- مديريت سياسي در صندوق‌هاي بازنشستگي
برخلاف صحبت‌هاي علي ربيعي، وزير كار كه تلويحا وجود چالش در صندوق‌هاي بازنشستگي را رد كرده، حجت‌الله ميرزايي، معاون وزير كار از وجود يك چالش جدي در صندوق‌هاي بازنشستگي به‌دليل مصوبات غيركارشناسي و سياسي خبر داد و تأكيد كرد: مهم‌ترين مشكل صندوق‌هاي بازنشستگي اعمال يكسري مصوبات غيركارشناسي است كه به افزايش هزينه‌هاي مالي و تعهدات صندوق‌ها منجر شده است.
حجت‌الله ميرزايي در پاسخ به اين پرسش كه آيا در شيوه مديريت صندوق‌هاي بازنشستگي در آينده براي كاهش نفوذ دولت در مديريت آنها تغييراتي ايجاد خواهد شد يا خير؟ گفت: دولت نمي‌تواند از اعمال مديريت و نظارت جدي بر صندوق تأمين اجتماعي دست بردارد چون در آينده هر مشكلي در وضعيت آنها متوجه دولت خواهد شد.
- سرمايه‌گذاري‌هاي سياسي
بررسي ارقام سرمايه‌گذاري‌هاي انجام شده در صندوق‌هاي بازنشستگي نشان مي‌دهد، اين صندوق‌ها عموما در صنايعي مانند فولاد، حمل‌ونقل هوايي، دريايي، زميني، مخابرات، پتروشيمي، پالايشگاه، لاستيك‌سازي، صنايع غذايي و حمل‌ونقل انرژي خارجي حضور دارند.
اين موضوع نشان مي‌دهد به غيراز صنايع، صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري اولا عمدتا از يك رويه تحميلي در بخش سرمايه‌گذاري‌هايشان پيروي كرده‌اند كه همانطور كه معاون وزير كار گفت كاملا سياسي بوده است و دوم اينكه عموما نتوانسته‌اند در اين صنايع بازده مناسبي به‌دست بياورند و منافع 40ميليون نفر از ذينفعان‌شان را حفاظت كنند.
- حجم دارايي‌ها و طلب‌هاي صندوق‌ها
در حوزه آمار دارايي‌ها و بدهي‌هاي صندوق‌ها آمار متفاوتي در دست است. طبق آماري كه علي ربيعي ارائه داده درحالي‌كه ارزش 4صندوق بازنشستگي دولتي 110هزار ميليارد تومان است حجم بدهي دولت به 4صندوق زير‌مجموعه وزارت كار از 120هزار ميليارد تومان فراتر رفته است. حجت‌الله ميرزايي، معاون ربيعي در آماري تكميلي مي‌گويد: ارزش كل دارايي‌هاي همه صندوق‌هاي بازنشستگي در كشور به 250هزار ميليارد تومان رسيده كه 165هزار ميليارد تومان آن، طلب صندوق‌ها از دولت است.
- 40سال تصميم‌ها به صندوق‌هاي بازنشستگي تحميل شد
محمود اسلاميان، مديرعامل صندوق بازنشستگي كشوري هم با انتقاد از تصميمات اتخاذ شده براي صندوق‌هاي بازنشستگي طي ۴ دهه اخير گفت: متأسفانه اين تصميمات و برخي از اين قوانين بار مالي زيادي را به صندوق‌هاي بازنشستگي تحميل كرده است.وي افزود: براساس بررسي‌هاي انجام شده ۲۸ تصميم براي صندوق‌ها در ۴۰ سال گذشته اتخاذ شده كه بار مالي زيادي را به آنها تحميل كرده است.اسلاميان درباره ميزان بار مالي تحميل شده گفت: بررسي‌هايي درباره «حجم بار مالي تحميل شده» در حال انجام است كه تا 2ماه آينده نهايي و اعلام مي‌شود.