گاه درعين خشكسالي، بروز يك سيل ناگهاني بخشي از سرزمين را فرامي‌گيرد و همزمان مردمان بخشي ديگر درحسرت باران، گردوغبار تنفس مي‌كنند. بخشي از اين رخدادها به‌ويژه گردوغبار البته ريشه در دخالت‌هاي غيرمسئولانه ما در طبيعت دارد.
همزماني سيل و گردوغبار، برخي مخاطبان همشهري را برآن داشت تا در تماس با گروه زيست بوم، چرايي اين رخدادها را جويا شوند. «آيا دوره آخر الزمان شده؟»اين پرسش يكي از مخاطباني است كه نشان‌دهنده عمق تعجب او از بروز همزمان سيل وگردوغبار است.
به سراغ دكتر بهلول عليجاني، متخصص آب و هواشناسي دانشگاه خوارزمي رفتيم و نظر او را درباره همزماني گردوغبارخوزستان با سيل‌هاي مخرب درنيمه جنوبي كشور جويا شديم. عليجاني در واكنش به رخدادهاي اخير گفت:آنچه اكنون در كشور شاهديم عمدتا ناشي از تغيير اقليم است. علاوه بر تغيير اقليم، كشور ما آب‌وهواي نامنظمي دارد ؛ ما يك‌سال باران شديد داريم يك سال بارندگي به‌شدت كاهش مي‌يابد.
بنيانگذار اقليم شناسي سينوپتيك با اشاره به اينكه بيشترين سيل‌ها در نيمه‌جنوبي كشور رخ مي‌دهد، تصريح كرد: سيستم‌هاي باران‌زا نمي‌تواند به نيمه جنوبي برود و تنها سيستم‌هاي بسيار قوي باران زا به جنوب مي‌رسند ضمن آنكه در نيمه جنوبي كشور به‌علت مجاورت با درياي عمان و خليج‌فارس ميزان رطوبت بسيار زياد است، گاه نيز رطوبت درياي سياه هم نيمه جنوبي را دربر مي‌گيرد كه ميزان صعود رطوبت هم بالاست.اين رطوبت بالا از يك سو و از سوي ديگر، سيستم قوي باران زا، باعث بارش‌هاي شديد در اين مناطق مي‌شود كه پيامد آن سيل ازجمله سيل‌هاي اخير است.
عليجاني نكته ظريفي را ياد آور شد و گفت كه بخشي از تخريب‌هاي ناشي از سيل به‌خاطر آن است كه مسئولان همان پل‌هايي را كه براي آذربايجان مي‌سازند در جنوب هم احداث مي‌كنند. درحالي‌كه اين سازه‌ها بايد با توجه به شرايط آب وهوايي متفاوت باشد وبه قول متخصصان آب وهوا شناسي بايد « دوره برگشت» پل‌هايي كه در جنوب ساخته مي‌شود طولاني‌تر باشد.
- جنگ و تغيير اقليم، 2عامل گرد و غبار
استاد آب وهواشناسي در ادامه به گردوغبارخوزستان اشاره كرد و افزود: اراضي كشورهاي عراق، عربستان و كويت و كشورهاي آفريقا كه در غرب كشور ما قرار دارند به‌دليل بروز جنگ و تغييراقليم خشك شده‌اند و اين خشكي منشا گردوغبارهايي است كه آسمان خوزستان و برخي استان‌هاي ديگر را فرا مي‌گيرد؛ به‌ويژه خشك شدن پوشش گياهي در عراق سهم عمده‌اي در بروز گردوغباري دارد كه آسمان خوزستان را فرا مي‌گيرد همچنان‌كه نابودي پوشش گياهي در خوزستان هم به بروز اين گردوغبار دامن زده است.
او با اشاره به وضعيت آب و هوايي در سال‌جاري يادآور مي‌شود: بايد توجه داشته باشيم وقتي يك سيستم آب وهوايي وارد كشور مي‌شود در همه جا تبديل به باران نمي‌شود بلكه در برخي مناطق به‌صورت باد قوي ظاهر مي‌شود كه پيامد آن با توجه به تخريب پوشش گياهي وخشك شدن خاك، گردوغبار است. به گفته اين اقليم‌شناس،سيستم‌هايي كه به كشور ما وارد مي‌شود از جنوب عبور مي‌كند و بارش را به جنوب مي‌آورد اما در مناطق ديگر به‌دليل نبود رطوبت، اين سيستم تبديل به باد توأم با شن وماسه مي‌شود و در نتيجه همين روند است كه در اهواز ما شاهد گردوغبار هستيم. وي افزود: اين باد 50سال پيش همراه با گردوغبارنبود اما حالا به‌دليل تخريب پوشش گياهي در عراق و در عرصه‌هاي خوزستان، هر وزش بادي توأم با گردوغبار است.
- توصيه‌اي براي مهار گردوغبار
دكتر بهلول عليجاني، اقليم شناس و استاد دانشگاه خوارزمي براي مقابله با گردوغبار به مسئولان توصيه كرد: اگر عزمي براي مهار اين گردوغبار وجود داشته باشد چاره كار در احياي پوشش گياهي در غرب كشور مخصوصا عراق است ؛ مادامي كه تالاب‌هاي ايران و عراق آبدار نشوند گردوغبار ادامه خواهد داشت و اگر دست روي دست بگذاريم سال به سال اوضاع بدتر خواهد شد چون بخش بيشتري از پوشش گياهي دچار خشكي مي‌شود. عليجاني تأكيد مي‌كند كه راهكارهاي مكانيكي مثل مالچ پاشي حالت مسكن دارد از اين رو، مسئولان بايد احياي پوشش گياهي را در دستور كار خود قرار بدهند.