راهنماي بعضي‌ها عقلشان است، بعضي‌ها فهمشان، بعضي‌ها توصيه اطرافيانشان و بعضي‌ها علم و دانش و بعضي‌ها مخلوطي از همه اينها. خيلي از آدم‌ها اما در كنار همه اينها به‌عنوان دستورالعمل اصلي و راهنماي اصلي زندگي‌شان به‌دنبال دستورات ديني هستند و دغدغه زندگي ديني دارند. دغدغه دارند كه ببينند خدايشان چه گفته، چه دستوري داده و چه توصيه‌هايي كرده. حالا براي چنين آدم‌هايي كه كم هم نيستند جملات و آيات و احاديث هركدام معنا و ارزش خاصي دارند. براي متاهل‌ها سوره نساء احتمالا سوره آشنايي است. خداوند در اين سوره كدهاي دقيقي از جزئيات روابط زن و شوهرها مطرح كرده است. يكي از اين كليدواژه‌ها و كدها بخشي از آيه 19سوره نساء است كه در رابطه با نحوه برخورد مردان با همسرانشان مي‌فرمايد: «و عاشروهن بالمعروف/ با زنانتان به شايستگي رفتار كنيد». اما مصاديق اين شايسته رفتار كردن چيست؟ با ما همراه باشيد تا مصاديق رفتار شايسته با زنان در خانواده ديني را با هم مرور كنيم.
- مرد؛ مدير و مسئول خانواده
مجموع آيات و روايات، مرد را مدير خانواده معرفي مي‌كند و هدايت كلي خانواده را بر عهده مرد مي‌گذارد. اما در اين ميان در برابر اختياري كه به مرد براي مديريت خانواده داده مي‌شود مسئوليت‌هايي نيز بر عهده او گذاشته مي‌شود. يكي از مهم‌ترين اين مسئوليت‌ها، مسئوليت مرد در قبال همسر و فرزندان و نحوه برخورد با آنهاست. به‌جرأت مي‌توان گفت اگر شما به‌عنوان مرد خانه، مدير خانه و بالاخره پدر خانه نقش پدري و همسري خود را به خوبي ايفا كنيد و به شايستگي نقش خود را عملي كنيد، تا حدود زيادي سعادت و رسيدن خانواده به اهداف مورد نظر خانواده الگوي مسلمان تأمين مي‌شود. اين مسئوليت در حدي است كه از پيامبر (ص) نقل شده: مرد، سرپرست خانواده است و (در روز قيامت) درباره آنان از او سوال مي‌شود. بنابراين يكي از وظايف اصلي مرد خانه همين است كه به مسئوليت‌هاي خود آگاهي داشته باشد و سعي كند وظايفش را به‌خوبي انجام بدهد.
- در حد توان همسرتان انتظار داشته باشيد
خيلي مهم است كه شما به‌عنوان مرد خانه و تكيه‌گاه همسرتان حد توانايي‌ها و قدرت جسمي و روحي او را بشناسيد و در حد اين توان و قدرت از او انتظار داشته باشيد. اساسا در خلقت زن و مرد تفاوت‌هاي زيادي وجود دارد و يكي از اين تفاوت‌ها ظرافت و حساسيت زنان به‌عنوان مظاهر ظرافت و زيبايي خلقت است. درحالي‌كه مردها مظهر قدرت و صلابت هستند، زنان دقيقا در نقطه مقابل قرار دارند و همين مي‌شود كه زن و مرد يكديگر را كامل مي‌كنند. حالا با اين تفاسير شما به‌عنوان مرد خانه بايد مراقب گل ظريف و حساس خانه‌تان باشيد. بايد از او در حد توانش انتظار داشته باشيد. فرض كنيد در خانه مسئوليت مراقبت و نگهداري از بچه‌ها و نظافت خانه و شستن ظرف‌ها و پختن غذا و... همه برعهده همسرتان و كار بيرون و كسب درآمد بر عهده شماست، حالا در چنين وضعيتي ممكن است در زمان خاصي از ماه همسرتان به‌دليل مشكلات زنانه و هورموني دچار مسائل روحي و جسمي مختلفي شود. در چنين شرايطي است كه شما بايد حد توان او را درنظر بگيريد. در كارهاي خانه كمك كنيد، از بچه‌ها مراقبت كنيد و بار روي دوش همسرتان را سبك كنيد. اين يعني شما توان و وضعيت روحي و جسمي همسرتان را مي‌شناسيد و مراعاتش را مي‌كنيد؛ يعني رفتار شايسته.
- زنان را محترم بداريد
رسول خدا صلي‌الله عليه و آله در حديثي مي‌فرمايند: «برادرم جبرئيل به من خبر مي‌داد و همواره سفارش زنان را مي‌كرد تا آنجا كه من گمان كردم براي شوهر، جايز نيست به زنش «اف» بگويد. بدانيد كه شما زنان را به‌عنوان امانت خدا گرفته‌ايد». ريشه اصلي رفتارهاي ما نوع نگاه و زاويه ديد ما به مسائل است؛ يعني در واقع افكار ما تبديل به اعمال و گفتار ما مي‌شوند. حالا اگر قرار است شما با همسرتان رفتاري شايسته و صحيح داشته باشيد پيش از هر چيز بايد نگاهتان به زنان را بررسي و درصورت نياز اصلاح كنيد. افسانه‌ها و باورهاي سخيف كوچك‌شمردن، تحقير و سرزنش زنان را فراموش كنيد. همسر شما انسان محترمي است كه قدرت اراده و اختيار دارد و براي شما مظهر لطافت و زيبايي خداوند است. بايد اين ريحانه خوشبو را پاس بداريد و نگاهي محترمانه به آن داشته باشيد. اين نگاه اگر براي شما ايجاد شد آنگاه راه رسيدن به رفتار شايسته به همسرتان هموار مي‌شود.
- نيازهاي همسرتان را تأمين كنيد
خانواده امانتي است كه از سوي خداوند در حوزه مسئوليت مرد قرار گرفته تا نيازهاي او را تأمين كرده و در يك سيستم رو به رشد و تعالي، به رشد و كمال برساند. حالا در چنين سيستمي شما وظيفه داريد تمام نيازهاي همسرتان را تأمين كنيد. نيازهاي مالي، و حتي پشتيباني جسمي، همگي برعهده شما هستند؛ مثلا در مورد نيازهاي مالي همسرتان، شما وظيفه داريد همه نيازهاي مالي او؛ از غذا و هزينه‌هاي جاري منزل گرفته تا كيف و كفش و لباس و... را تأمين كنيد. اين تأمين نياز البته يك چهارچوب مشخص دارد و حداقل آن هم بر اساس وضعيت خانوادگي همسرتان و حد و حدود‌ش و وضعيت او در خانه پدري و نيز عرف جامعه براي يك زن است. از سوي ديگر شما به‌عنوان همسر بايد به ميزان كافي در خانه حضور داشته باشيد و وظيفه همسري و پدري خود را ايفا كنيد. تأمين نيازهاي عاطفي و جنسي همسرتان نيز يكي ديگر از وظايف مهم شماست. در آيات و روايات نگاه شايسته يك مرد نگاهي زيبا و عاشقانه و بر مبناي لذت و رضايت دوطرف است. در اين چهارچوب، رابطه جنسي صرفا ابزاري براي ارضاي نيازهاي شما نيست بلكه رابطه‌اي است كه دوطرف آن بايد براي تأمين نيازها و رضايت همديگر بكوشند.
- محبت كنيد
مهم‌ترين و اصلي‌ترين شاخص رفتار شايسته با همسر قطعا محبت و خوشرويي و حُسن خلق مرد در خانه با همسرش است. محبت همانند نخ تسبيحي است كه دانه‌هاي جدا جداي خصوصيات شخصيتي شما و همسرتان را دركنار هم قرار مي‌دهد و يك كل زيبا و همراه را تشكيل مي‌دهد. محبت و توجه به نيازهاي عاطفي زن باعث تقويت رابطه عاشقانه ميان شما و همسرتان شده و پيوندهاي زندگي را عميق‌تر مي‌كند و به نوعي زندگي را در برابر آسيب‌ها و خطراتي كه اين روزها از اين سو و آن سو زندگي‌ها را مورد تهديد قرار مي‌دهد واكسينه مي‌كند. زني كه بداند محبوب و يگانه ملكه قلب شوهرش است در زير و بم زندگي همراه و همقدم همسرش مي‌شود و با سختي‌ها مي‌سازد و همراهي مي‌كند. از رسول اكرم صلي‌الله عليه و آله روايت شده كه فرمودند: «بهترين شما خوش‌رفتارترين شما نسبت به همسرش است و من بهترين شما نسبت به همسرانم هستم» و نيز: «بهترين مردان امت من كساني هستند كه به اهل خانه خود تعدي روا ندارند و بر آنها رحمت آرند و ستم نكنند».
- به شخصيت و استقلال فردي همسرتان احترام بگذاريد
يكي ديگر از مصاديق رفتار شايسته با همسر، احترام به حوزه شخصي و حريم خصوصي او است. چيزهايي هست كه حتي در زندگي بي‌مرز زناشويي هم، مرز حساب مي‌شود؛ مثل استقلال مالي، مسائل شخصي خانوادگي، حوزه خصوصي مثل تلفن همراه و لپ تاپ و گپ‌هاي دوستانه با دوستان و... . اين چيزها را بايد بشناسيد و رعايت كنيد؛ يعني همانطور كه انتظار داريد همسرتان حوزه شخصي و خصوصي شما را رعايت كند و محترم بشمارد شما هم بايد به حوزه خصوصي او احترام بگذاريد. بعضي از مردها به‌دليل شخصيت‌هاي وسواسي يا حالت‌هاي وابستگي و مشكلات ديگر، سعي مي‌كنند تا جايي كه امكان دارد به همسرشان نزديك شوند و حتي روزنه‌اي هم به‌عنوان حوزه شخصي همسر باقي نمي‌گذارند. چنين حالتي به مرور باعث رنجيدگي و خسته شدن همسر مي‌شود، به‌همين دليل است كه حفظ حريم شخصي همسر جزو مصاديق عاشروهن بالمعروف و رفتار شايسته به‌حساب مي‌آيد. لازمه اين كار، اعتماد زوجين به يكديگر و عدم مخفي‌كاري و ايجاد حساسيت در طرف مقابل است. در واقع اگر زوجين از محبت يكديگر سيراب شده باشند، لزومي براي سرك‌كشيدن به حريم خصوصي يكديگر نمي‌بينند.