روبات‌ها هوشمند نيستند. آنها موجوداتي ماشيني هستند كه قابل برنامه‌ريزي‌اند و براساس دستوراتي كه در مغز ماشيني‌شان تعريف شده است، خودشان و عملكردشان را كنترل مي‌كنند؛ خبري هم از سرپيچي از دستورات نيست! درست مثل روبات‌هاي تلگرام؛ اين روبات‌ها فقط كارهايي را انجام مي‌دهند كه شما برايشان تعريف كرده‌ايد. به علاوه، به محض اينكه ترجيح داديد نباشند، مي‌توانيد آنها را حذف كنيد. در اين يادداشت كمي با روبات‌هاي تلگرامي آشنا مي‌شويم و نگاهي به معايب و مزاياي آنها خواهيم داشت.
- روبات تلگرامي چيست؟
روبات‌هاي تلگرامي حساب‌هاي كاربري ويژه‌اي هستند كه براي ارسال و دريافت خودكار پيام طراحي شده‌اند، حافظه محدودي در فضاي ابري (cloud) دارند و در پايان نام كاربري‌شان، عبارت «bot» را مشاهده مي‌كنيد.
روبات‌ها نمي‌توانند به‌صورت خودجوش به شما پيام بدهند و آغازگر مكالمه باشند؛ بنابراين اگر به خدمات و اطلاعات روباتي نياز داريد، بايد خودتان آن را به گروه اضافه كنيد يا دكمه «start» آن را بزنيد تا فرستادن پيام را شروع كند. اگر نام يك روبات را برايتان فرستادند كه در موردش چيزي نمي‌دانستيد، دستور /help يا /info را در صفحه آن روبات تايپ كنيد. خودش همه‌‌چيز را درباره نوع فعاليت و دليل ايجادش به شما خواهد گفت؛ البته اگر چنين دستوري از قبل برايش تعريف شده باشد!
- روبات‌ها كدام پيام‌ها را مي‌خوانند؟
بعضي افراد نگران هستند كه روبات، اطلاعات و پيام‌هايي را كه افراد به گروه مي‌فرستند، سرقت كند. نگراني از سرقت اطلاعات، اگرچه بجاست اما بايد قبل از ورود به فضاي مجازي و عضويت در پيام‌رسان‌ها فكرش را كرد و برايش تدبيري انديشيد.
به هر حال از نظر فني مي‌توان گفت كه معمولا روبات‌ها به همه اطلاعات و پيام‌هايي كه در گروه رد و بدل مي‌شوند، دسترسي ندارند كه بخواهند آنها را بخوانند يا بدزدند. در روبات‌ها مكانيسمي وجود دارد به نام Privacy Mode. اين مكانيسم به روبات‌ها اجازه مي‌دهد تنها پيام‌هايي را بخوانند كه ۱) با كاراكتر اسلش (/) آغاز شده باشند. ۲) نام خودشان به همراه پيشوند@ در آن پيام باشد. ۳) در پاسخ پيام خودشان فرستاده شده باشد. چون روبات‌ها حافظه محدودي دارند، اين قوانين به‌طور پيش‌فرض برايشان تعريف شده است تا هم از پردازش‌هاي اضافي جلوگيري شود و هم دستورات احتمالي كاربران، از چشم‌شان دور نماند! در هر صورت، به ادعاي مديران تلگرام، پيام‌هاي قديمي وقتي پردازش‌شان تكميل شد، از سرور اصلي حذف مي‌شوند. اما يادتان باشد كه هكرها هميشه راه‌حل اختصاصي خودشان را دارند، بالاخص در نرم‌افزارهاي كدباز.
- روبات‌ها هكر مي‌شوند؟
گفته مي‌شود كه بعضي روبات‌ها به اطلاعات گوشي كاربر دسترسي دارند و مي‌توانند براي جاسوسي به‌كار گرفته شوند. درست است كه كدنويس مي‌تواند مكانيسم Privacy Mode را تغيير داده و آن را به‌گونه‌اي تنظيم كند كه روبات بتواند تمام پيام‌ها را بخواند اما در اين حالت هم روبات، همه پيام‌ها را نمي‌فهمد و فقط پيام‌هايي را پردازش مي‌كند كه از قبل برايش تعريف كرده‌اند. از طرفي مي‌توان نگران بود كه شايد روبات پيام‌ها را جمع‌آوري كند و در اختيار طراح خود قرار دهد. اما از آنجا كه روبات‌ها حافظه ابري محدودي دارند، مي‌توان اميدوار بود كه نتوانند اطلاعات زيادي را در خود نگه دارند و تمام پيام‌ها بعد از پردازش حذف مي‌شوند. البته اين صرفا ادعاي تلگرام است و مسئوليت اعتماد شما به اين ادعا برعهده خودتان است!
مسئله ديگر اين است كه آيا روبات مي‌تواند پيام‌ها و شماره‌هاي تلفن را جمع‌آوري كند و براي طراح خود بفرستد؟ امكانش هست! اما در اين صورت هم، همه اين اطلاعات از طريق پروتكل رمزنگاري تلگرام به سرور منتقل و در آنجا پردازش و ذخيره مي‌شود. حال، باور اينكه اين اطلاعات آنجا رمزگشايي مي‌شود يا خير، به اين بستگي دارد كه چقدر به شبكه‌هاي اجتماعي و پيام‌رسان و مديران و گردانندگان آنها اعتماد داشته باشيد! شكي نيست كه از هر تكنولوژي‌اي مي‌توان سوءاستفاده كرد. در همين تلگرام روبات‌هاي ختم قرآن هم وجود دارند؛ اما بعضي از روبات‌ها هم به‌گونه‌اي طراحي شده‌اند كه آن كار ديگر مي‌كنند!
مثلا روباتي وجود دارد كه وقتي فعالش مي‌كنيد از شما يك شماره تلفن مي‌خواهد و بعد از جست‌وجو، عكس و نام‌صاحب شماره تلفن را برايتان مي‌فرستد! اين نام را يا خودش در تلگرام ثبت كرده است يا كاربران ديگري شماره او را به آن نام ذخيره كرده‌اند. پس حفظ محرمانگي اطلاعات را حتي در نامگذاري مخاطبان نيز بايد رعايت كرد (مثلا اگر شغل فردي حساس يا محرمانه است، نوشتن نام فرد در كنار شغل او در فهرست مخاطبان، مي‌تواند خطرناك باشد!) چون اپليكيشن‌هايي از پيش‌ترها وجود داشتند كه وقتي روي دستگاه نصب مي‌شدند، از كاربر مجوز مي‌گرفتند تا تمام شماره‌هاي تماس او را كپي و براي صاحب اپليكيشن بفرستند. به اين ترتيب، بعد از نخستين اتصال كاربر به اينترنت، نام و شماره تمام مخاطبان او در اختيار صاحب نرم‌افزار قرار مي‌گرفت. اين بانك اطلاعاتي روزبه‌روز گسترده‌تر شده و امروز در چنين روبات‌هايي به‌كار گرفته مي‌شود.خود تلگرام هم عملكرد مشابهي دارد و به همين دليل شما مي‌توانيد از دستگاه‌هاي مختلف به اطلاعات مخاطبين خود در موبايل‌تان دسترسي داشته باشيد.
- روبات خودتان را بسازيد
براي ساختن يك روبات كارآمد، نياز به دانش برنامه‌نويسي داريد. اگر يك سرور قوي هم داشته باشيد، تقريبا همه‌‌چيز فراهم است تا كار را شروع كنيد. با زبان‌هاي برنامه‌نويسي مختلف ازجمله پايتون (Python)، بيسيك (BASIC)، PHP و... هم مي‌توانيد روبات بسازيد، اما اين كار در خود اپليكيشن تلگرام، راحت‌تر انجام مي‌شود. تلگرام، روبات BotFather (باباروبات!) را براي اين كار طراحي كرده است. باباروبات براي شما روبات‌هاي جديد مي‌سازد و تغييراتي را كه شما دستور مي‌دهيد روي روبات‌هايتان پياده‌سازي مي‌كند.
ابتدا به @BotFather پيام /start را بدهيد تا با شما وارد مكالمه شود. براي ساخت روبات، دستور /newbot را براي باباروبات بفرستيد تا از شما، نام و نام كاربري روبات را درخواست كند. نام روبات (name)، نامي است كه در فهرست مخاطبان نمايش داده مي‌شود و نام كاربري (username)، نام منحصر به‌فردي است كه براي مخاطب قراردادن و تعيين نشاني روبات به‌كار مي‌رود.
بعد از ساخته‌شدن روبات، دستورات بعدي به سادگي قابل تعريف هستند؛ مثلا با دستور /setname مي‌توانيد نام روبات را تغيير دهيد؛ دستور /setdescription براي معرفي روبات و نوشتن توضيحاتي در مورد آن به‌كار مي‌رود (كه پس از شروع مكالمه با روبات، اين پيام براي كاربر فرستاده مي‌شود)؛ با دستور /setuserpic مي‌توانيد براي پروفايل روبات، عكس انتخاب كنيد. به همين ترتيب دستورهاي ديگر نيز دقيقا همان كاري را انجام مي‌دهند كه از ظاهرشان برداشت مي‌شود. كار سختي نيست، فقط كمي تمرين مي‌خواهد.