در قرآن کریم بسیاری از آیات؛ خداوند انسان را از این کار منع نموده است و به طور کلی کلمه آزار ومشتقات آن در ۲۴مورد در قرآن آمده است که هم شامل آزار واذیت روحی وروانی(حجرات/۱۱و۱۲) وهم آزار و شکنجه جسمانی (بقره/۴۹ونساء/۲۵) است. لذا به طریق اولی کودک آزاری از مذمت شدیدتری برخوردار می‌باشد.
واما کلمه کودک ومشتقات آن چون طفل، صبی، صغیر ؛یعنی کسی که به سن بلوغ نرسیده باشد ومنظور از سن بلوغ در شرع نسبت به جنسیت فرد متفاوت است که در پسران که به ۱۵سال تمام هجری قمری رسیده باشد و در دختران یعنی به سن۹سال تمام هجری قمری رسیده باشد وبه پیروی از فقه قانون مدنی در ماده۹۵۸در این رابطه چنین آمده است:«کودک یاصغیر به فردی اطلاق می شود که به رشد جسمی وروحی لازم برای زندگی اجتماعی نرسیده باشد».
همچنین قانون حمایت از کودکان ونوجوانان مصوب ۲۵/۹/۸۰در بند یک بیان می دارد: کلیه اشخاصی که به سن ۱۸سال تمام هجری شمسی نرسیده اند از حمایت های قانونی مذکور در این قانون بهره مند می شوند.
در رابطه به حرمت آزار رساندن به کودک در قرآن کریم چنین آمده است؛«...لاتضار والدء بولدها ولامولود له بولده»(بقره/۲۳۳)، به این معنا که مادر فرزند خود را در اثر خشمی که به پدر دارد از شیر رها نکند-همچنین پدر-برای ضرر رساندن به مادر -نوزاد را از مادر نگیرد.از این آیه شریفه می‌توان دلالت روشنی را نسبت به حرمت کودک آزاری دریافت کرد. پس ضرر رساندن والدین به فرزندان حرام است.
بنابراین خانواده به عنوان جزء اصلی جامعه ومحیط برای رشدو رفاه تمام اعضای خود خصوصا کودکان می‌بایستی از حمایت‌ها ومساعدت‌های لازمه به نحوی برخوردارشود که بتواند مسولیت‌های خود را در جامعه ایفا کند.
در حدیثی از حضرت علی (ع) خطاب به امام حسین (ع) چنین آمده است:«پسرم،قلب فرزند نورس مانند زمین خالی است،خالی از بذر وگیاه، هرآنچه در آن بکارید همان می‌روید. (نهج البلاغه/ص۳۳۷)
پس در تعریف کودک‌آزاری می توان گفت: «هرگونه صدمه وآزار جسمی ،روحی ویا اخلاقی به افراد زیر ۱۸سال که برخلاف شرع وقانون باشد وسلامت کودک را به خطر بیندازد».
به طور کلی کودک آزاری را می‌توان به دو قسم تقسیم نمود:
۱-کودک آزاری جسمی؛ که شامل کتک زدن،شکنجه،آزار جنسی، بهره کشی اقتصادی
۲-کودک ازاری عاطفی؛که شامل تحقیر کردن، سرزنش، عدم نظارت اموزشی و بهداشتی
پس اولین آزار واذیت‌های کودک ناشی از خانواده خود خواهد بود که ناشی از رفتار ناپسند والدین خواهد بود واگر والدین کانون گرم خانواده را ناامن کنند ااین کودک در جامعه بیرون یعنی اجتماع تبدیل به فرد بزهکار خواهد شد.که پیامدهای مضر خود را در پی خواهد داشت.
به عبارت دیگرمی‌توان گفت مشاجرات ساده بین پدر ومادر می‌تواند زمینه‌ای برای کودک آزاری شود که اگر این اختلافات بالا بگیرد موجب ضربه خوردن کودکان در خانواده شود واین ضربه‌ها باعث آزار روحی وعاطفی کودک می‌گردد که به صورت ؛ترس، عصبانیت،فرار از مدرسه، پرخاشگری بروز پیدا کند که چنین کودکانی که در خانواده تحت هرشرایطی باشد موجب میشود این کودکان تبدیل به بزهکاران آبنده جامعه گردند.
همانطور که در فقه کودک آزاری منع شده است؛ قانون به پیروی از شرع در قانون حمایت از کودکان در ماده ۴آن مقرر شده است:«هرگونه آزار وصدمه...ونادیده گرفتن عمدی سلامت وبهداشت روانی وجسمی ومعاونت از تحصیل کودکان ممنوع بوده ومرتکب ۳ماه ویک روز تا۶ماه ویا ده میلیون ریال جزای نقدی محکوم شود.
همچنین در ماده ۱۱۷۳قانون مدنی می‌گوید:«هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر ومادری که طفل تحت حضانت است صحت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر قرارگیرد محکمه می تواند به تقاضای قربانی (طفل) یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای ریس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند اتخاذ کند.
همچنین در حوزه بین‌المللی در حمایت از کودک ،کنوانسیون حقوق کودک به تصویب رسیده و در ماده یک به تعریف کودک پرداخته است.ودر ادامه حقوق کودکان را برشمرده وهرگونه آزار رساندن به کودکان را منع نموده است.
به طور کلی کودک بهتر است همواره ودر همه حال ،حتی در صورت ارتکاب خطا وانجام عملی که توبیخ و تنبیه را در پی دارد احساس کند که محبوب پدر ومادر است. همچنین کودک را طوری تربیت کنیم تا در حالت خطا یا گناه محبوب بودن ودشمنی با وی تفاوت قایل شود.پس بهتر است خانوادها در تربیت فرزندان خود وسواس بیشتری به خرج دهند ودر سنین اولیه زندگی آنها را با عقاید دینی بیشتر انس دهند و به جای اینکه کودکان را در دنیای مجازی به حال خود رها کنند و موجبات آزارهای روحی را برای آنها فراهم کنند وقت بیشتری را با کودکان خود بگذرانند و در خانه سعی کنند مشکلات کاری یا فردی خود را وارد نکرده ومحیط خانه را ناامن نکنند. تا بتوانیم جامعه‌ای با امنیت بالا داشته باشیم.
*كارشناس ارشد فقه و حقوق اسلامي