روزي مي‌رسد كه به نوجواني مي‌رسند و تبديل به مردها و زن‌هاي كوچكي در مقابل چشمانمان مي‌شوند. نوجواني اما دوره حساسي است كه گاهي در اين دوره كار براي پدر و مادرها سخت مي‌شود. بچه‌ها با انواع و اقسام سركشي‌ها در مقابل والدين مي‌ايستند و مشكلات مختلفي را به‌وجود مي‌آورند. يكي از مسائل اصلي‌اي كه والدين در اين سن با نوجوانان دارند تفريحات و برنامه‌هاي خارج از خانه نوجوان است كه آنها عمدتا با دوست و رفيق‌هايشان همراه مي‌شوند و گاهي در اين‌باره كار به افراط كشيده مي‌شود كه در اصطلاح والدين مي‌گويند نوجوان ما خيلي اهل رفيق‌بازي است؛ جايي كه پدر و مادر همراه فرزندشان نيستند و همين باعث ترس و نگراني والدين مي‌شود. با ما همراه باشيد تا حواشي اين موضوع را بررسي كنيم.
- دستپاچه نشويد
مهم‌ترين چيزي كه بايد پيش از هر چيز حواستان به آن باشد اين است كه دستپاچه نشويد و نگراني و ترس بر قدرت تصميم‌گيري و انتخاب عاقلانه‌تان تأثير نگذارد. اين درست است كه گردش‌هاي بچه‌ها در دوره نوجواني در خارج از خانه نگران‌كننده و گاهي هم ترسناك به‌نظر مي‌رسد اما همين كه شما به فكر باشيد و سعي كنيد عاقلانه فضا را مديريت كنيد براي رسيدن به نتيجه مطلوب كافي است و نگراني بيش از حد و ترس و آَشفتگي فقط كار را خراب‌تر مي‌كند. اكثر نوجوانان به‌خصوص اگر در خانواده‌هايي متعادل و سالم زندگي بكنند معمولا اين دوره را بدون مشكل خاصي سپري مي‌كنند. پس پيش از هر چيز توكل بر خدا، توجه و دقت و منطق و دوري از اضطراب را فراموش نكنيد.
- فضاي اطراف فرزندتان را بشناسيد
شما بايد با يك برنامه‌ريزي بلندمدت و حتي از كودكي در يك فضاي صميمي و دوستانه به فرزندتان بفهمانيد كه بايد دوستان، آشنايان و فضاهايي را كه به آنها مي‌رود براي شما تعريف كند. پايه اين بحث البته دوستي با نوجوان و حرف زدن با او است. شما بايد سعي كنيد ساعت مشخصي از روز را به نوجوانتان اختصاص دهيد و خود را موظف كنيد تا در فضاي دوستي و محبت با فرزندتان صحبت كنيد. اين صحبت هميشه نبايد پيرامون موضوعي و هدف‌دار باشد. بلكه همين عادت صحبت و گفت‌وگو كردن باعث مي‌شود كه در درازمدت شما با جهان اطراف فرزندتان آشنا شويد و بهتر محيط او را بشناسيد.
- با نوجوانتان همراه شويد
همراهي و رفاقت شما با فرزندتان بهترين فرصتي است كه مي‌تواند باعث رفع نگراني شما شود. پدري كه برنامه‌هاي مشترك ورزشي و تفريحي با فرزند پسر و دوستانش برگزار مي‌كند يا مادري كه ميزبان جلسات دوستانه دخترش در خانه مي‌شود، هرچند به ظاهر زحماتي را متحمل مي‌شود اما در واقع روي آينده و سلامت فرزند خود سرمايه‌گذاري مي‌كند و مستقيما اما نامحسوس و به‌گونه‌اي كه باعث ناراحتي و احساس محدوديت در فرزندش نشود او را كنترل مي‌كند.
- منبع قدرت در خانه شماييد
داستان‌ها و افسانه‌هاي پدرسالاري و مادرسالاري و فرزندسالاري را فراموش كنيد. واقعيتي كه بايد به آن توجه كنيد اين است كه تحت هر شرايطي منبع تصميم‌گيري و قدرت در خانه شما هستيد. البته منظور من از شما، تركيبي از پدر و مادر است. والدين به‌عنوان منبع قدرت بايد هميشه تصميم‌گيرنده نهايي در خانواده باشند. جابه‌جايي اين منبع قدرت از سمت والدين به سوي فرزندان در هر سن و سالي كه باشند آسيب‌هاي جبران‌ناپذيري به بار خواهد آورد. البته منظور از منبع قدرت و تصميم‌گيري، ديكتاتوري و خشونت نيست. منظور اين است كه در فرايندي محترمانه و دوستانه نظرات همه خانواده شنيده شود و به آن اهميت داده شود اما تصميم‌گيرنده نهايي در خانواده پدر و مادر باشند. اين پدر و مادر هستند كه تصميم مي‌گيرند فرزندشان در چه برنامه‌هايي شركت كند و كجا برود؛ يعني براي هر برنامه‌اي كه فرزند شما دارد بايد حتما اجازه پدر يا مادر را داشته باشد و تحت هيچ شرايطي نبايد بدون اجازه والدين برنامه‌اي برگزار شود.
- حد و مرز نوجوانتان را مشخص كنيد
گفتيم كه تصميم‌گيرنده شماييد. البته كه اينطور است اما بسيار مهم است كه حدود و چارچوب كلي رفتار فرزندتان را براي او مشخص كنيد. فرزند شما بايد بداند در چارچوب خانواده چه رفتارهايي بهنجار و چه رفتارهايي نابهنجار است؛ مثلا يك نوجوان بايد بداند در برنامه‌ريزي و قوانين خانواده ساعت بيرون ماندن از خانه به چه ساعت‌هايي محدود مي‌شود و مثلا قبل از چه ساعتي حتما بايد در خانه حضور پيدا كند. خط‌قرمزهايي مثل رابطه با جنس مخالف، شب در خارج از خانه ماندن، مصرف دخانيات و... بايد كاملا براي او روشن و واضح باشد و پيش از هر برخوردي مضرات و آسيب‌هاي آن براي او به‌صورت غيرمستقيم و هوشمندانه توضيح داده شده باشد. در اينجا هم همراهي و ميزباني شما در برنامه‌هاي فرزندتان مي‌تواند ضمن بازتر نشان دادن حد و مرزها آسيب‌هاي رفتاري مربوط به فرزندتان را مديريت كند.
- دوگانه آزادي يا سختگيري؟
حالا شما به‌عنوان مادر يا پدري كه مي‌خواهيد در خانه هم آزادي به فرزندتان بدهيد و هم او را كنترل كنيد چه بايد بكنيد؟ براي برگزاري هر برنامه يا حضور در هر جايي فرزند شما بايد از والدين يا يكي از آنها اجازه بگيرد و گرفتن اين اجازه ضروري است. براي هر موردي كه پيش مي‌آيد جلسه كوچك و جمع و جوري برگزار كنيد. در اين جلسه نوجوان توضيح مي‌دهد كه كجا مي‌خواهد برود و چه كساني همراه او خواهند بود. لازم نيست زياد به جزئيات حساسيت نشان دهيد اما واجب است اطلاعات‌تان در حدي باشد كه درصورت لزوم بتوانيد فرزندتان را پيدا كنيد. پس از توضيحات فرزندتان شما بايد مجوز رفتن يا عدم‌موافقت‌تان را اعلام كنيد. سعي كنيد مخالفت‌هايتان ضمن حفظ حد و مرزها و چارچوب‌ها از هر 3-2 مورد درخواست، يك‌بار باشد تا حد تعادل رعايت شود. ضمنا سعي كنيد دليل مخالفت و يا نگراني‌تان را هم براي فرزندتان توضيح دهيد اما قاطعانه بر تصميم خود بايستيد.
- ايستادگي در برابر بي‌قانوني در عين محبت
اين يك اصل ثابت شده است كه هر اتفاقي كه براي فرزند شما بيفتد و در هرفضايي كه قرار بگيرد، ميزان صميميت و محبت شما با او با احتمال سالم و موفق درآمدن او از آن حادثه و اتفاق و آسيب رابطه مستقيم دارد؛ يعني به ميزاني كه شما بتوانيد فضاي خانه را در عين اقتدار و قاطعيت، با محبت و دوستي رقم بزنيد احتمال آسيب‌پذيري و لطمه خوردن فرزندتان در موقعيت‌هاي مختلف شخصي و اجتماعي كاهش پيدا مي‌كند. اين البته نافي قاطعيت و ايستادگي شما در برابر بي‌قانوني نيست. در عين محبت و دوستي با فرزندتان بايد بي‌قانوني و بي‌توجهي به حد و مرزها و قوانين، جريمه مشخصي داشته باشد. جريمه‌ها و تنبيه‌ها هم بايد شفاف و مشخص باشند؛ مثلا فرض كنيد فرزند شما به خانه دوستش رفته و بدون اينكه خبر بدهد و هماهنگ كند به جاي ساعت 7عصر ساعت 9آمده است. پس از ورود او به خانه ابتدا خودتان را كنترل كنيد. داد زدن هيچ كمكي به شما نمي‌كند. با قاطعيت به سراغ او برويد. و يادآوري كنيد كه 2 ساعت از زمان قرار شما گذشته و باعث نگراني شما شده است. بعد هم طبق قرار قبلي مثلا او را از استفاده از تلفن همراه محروم كنيد يا جلسه بعدي قرار دوستانه او را لغو كنيد يا برنامه‌هايي از اين دست. ممكن است در ادامه فرزند شما كمي سروصدا به پا كرده و اعتراض كند اما سعي كنيد با محبت و قاطعيت جريمه را عملي كنيد.