اين در حالي است كه در سال گذشته بيش از يك‌ميليون و 90هزار نفر متقاضي جديد وارد بازار كار شده‌اند كه با فرض تداوم اين روند، تحقق نرخ بيكاري 8.6درصدي در سال1400جز با اشتغال‌زايي سالانه حدود يك ميليون و 200هزار شغل، امكان‌پذير نيست. طبق مصوبه كميسيون تلفيق لايحه برنامه ششم توسعه، نرخ بيكاري براي سال‌هاي ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ به‌گونه‌اي هدفگذاري شده است كه با احتساب نرخ بيكاري تخميني 12.6درصدي براي سال پايه (سال۹۵)، اين نرخ در سال 1400تك‌رقمي شود و به 8.6درصد برسد.
در اين شرايط، سؤالي كه مطرح مي‌شود اين است كه براي تحقق اين هدف و كاهش مستمر نرخ بيكاري تا پايان برنامه ششم توسعه، سالانه چه تعداد شغل بايد ايجاد شود.
- روند صعودي افزايش جمعيت فعال
مسئله مهمي كه در شرايط فعلي، بازار كار با آن روبه‌روست و گزارش‌هاي مركز آمار نيز آن را تأييد مي‌كند، افزايش ورودي نيروي كار به بازار است كه هم براساس آمار و هم طبق اظهارنظر مردان اقتصادي دولت يازدهم از حوالي پاييز93 بروز كرده و در سال‌هاي آتي نيز ادامه خواهد داشت.
مسعود نيلي، مشاور اقتصادي رئيس‌جمهور مي‌گويد: در نيمه دوم دهه۸۰ كه متولدين پرشمار دهه۱۳۶۰ به سن كار رسيدند، شغلي درخور اين شوك جمعيتي ايجاد نشده و اين موج جمعيتي به ناچار به جمعيت غيرفعال كشور پيوسته است؛ به‌طوري‌كه جمعيت غيرفعال كشور در فاصله سال‌هاي ۸۴ تا ۹۳، افزايش 7.2ميليوني را تجربه كرد اما از پاييز سال ۹۳ به‌دنبال اميد به بهبود وضعيت كلان اقتصادي كشور، روند ورود نيروي كار به بازار افزايش يافت و به حدود متوسط يك‌ميليون نفر در سال رسيد.
بررسي گزارش‌هاي مركز آمار ايران از وضعيت بازار كار نيز نشان مي‌دهد كه در سال94حدود 900هزار نفر به جمعيت فعال كشور اضافه شده و اين ميزان در يك روند صعودي، به يك ميليون و 90هزار و 273نفر در سال 95رسيده است. بنابراين گزارش با فرض توقف روند صعودي افزوده شدن به تعداد جمعيت فعال كشور، بازار كار سالانه بيش از يك‌ميليون و 90هزار متقاضي تازه‌وارد دارد و براي مهار نرخ بيكاري بايد سالانه در همين حدود، شغل جديد ايجاد شود.
اين در حالي است كه براساس هدفگذاري انجام شده در قانون ششم توسعه، نرخ بيكاري در پايان سال 96بايد از 12.6درصد در پايان سال 95به 12درصد در پايان سال96 كاهش يابد. البته نكته مثبتي كه براي سال اول اجراي برنامه وجود دارد اين است كه نرخ بيكاري سال 95 از نرخ تخميني سال پايه در قانون برنامه حدود 0.2درصد پايين‌تر است و دولت در سال پيش رو فقط بايد 0.4درصد از نرخ بيكاري بكاهد.
در اين شرايط چنانچه جمعيت فعال در سال96 با افزايش حدود يك ميليون و 90هزار نفري به حوالي 26ميليون و 882هزار نفر برسد، دولت آينده مي‌تواند با اشتغال‌زايي به اندازه ورودي بازار كار، هدفگذاري نرخ بيكاري 12درصدي در سال96 را محقق كند چراكه در اين حالت با وجود افزايش جمعيت فعال، تعداد بيكاران ثابت مي‌ماند و براساس فرمول (100 جمعيت فعال/ تعداد بيكاران= نرخ بيكاري) نرخ بيكاري به حوالي 12درصد خواهد رسيد.
- نرخ بيكاري با اشتغال‌زايي4.8ميليوني به 8.6درصد مي‌رسد
ادامه روند اشتغال‌زايي به اندازه ورودي‌هاي جديد به بازار كار، باعث مي‌شود در طول سال‌هاي اجراي برنامه ششم توسعه و در چشم‌انداز 1400 كه جمعيت فعال كشور به حدود 31ميليون و 250هزار نفر مي‌رسد، رقم جمعيت بيكاران، همان رقم فعلي، يعني 3ميليون و 200هزار نفر باقي بماند اما نرخ بيكاري به 10.25درصد برسد.
اين در حالي است كه براي رسيدن نرخ بيكاري به 8.6درصد مدنظر برنامه ششم توسعه، تعداد بيكاران در سال 1400بايد حدود 515هزار نفر كاهش يافته و به 2ميليون و 685هزار نفر برسد كه با اين حساب، دولت بايد در طول برنامه ششم توسعه علاوه بر اشتغال‌زايي يك ميليون و 90هزار نفري در هر سال، سالانه بيش از 100هزار شغل نيز براي كاهش تعداد بيكاران ايجاد كند كه براين اساس مجموع اشتغال‌زايي در اين سال‌ها بايد به يك ميليون و 190تا يك ميليون و 200هزار نفر برسد.
ديروز علي ربيعي، وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي نيز پيش از خطبه‌هاي نمازجمعه تهران با اشاره به باز‌شدن پنجره جمعيتي و ورود همراه با تأخير نيروي كار به بازار، اظهار كرد: امروزه براي پاسخگويي به نياز جامعه بايد يك ميليون و 200هزار شغل ايجاد شود.