در نهايت تعجب مي‌شنويد: «قهوه‌اي؟ اين سبزه!» زندگي برايتان سخت مي‌شود، حق داريد اما كم‌كم عادت مي‌كنيد! درست مثل ميليون‌ها نفري كه مبتلا به كوررنگي هستند و با وضعيت خود كنار آمده‌اند. اگر مي‌خواهيد درباره دنياي كوررنگ‌ها و دلايل بيماري‌شان بدانيد اين مطلب را بخوانيد. ممكن است بعد از خواندن اين راهنما متوجه شويد خودتان هم يك كوررنگ بوده‌ايد و نمي‌دانستيد!
- كوررنگي چيست؟
حدود 8درصداز مردان و 05/0درصد از زنان به كوررنگي دچارند. يعني يك يا چند رنگ را نمي‌بينند و قادر به تشخيص آنها از هم نيستند. فرد كوررنگ ممكن است اين رنگ‌ها را به شكل طيفي از خاكستري و سياه ببيند يا در تشخيص 4رنگ آبي، زرد، سبز و قرمز اشتباه كند. به‌ندرت اتفاق مي‌افتد كه كسي هيچ رنگي را نبيند و دنيا برايش سياه و سفيد باشد. شايع‌ترين شكل كوررنگي ناتواني در تشخيص رنگ سبز و قرمز از يكديگر است.
- انواع كوررنگي
سرخ‌كوري: اختلالي كه در آن فرد توانايي تشخيص رنگ سرخ را از زرد و سبز ندارد.
سبزكوري: اختلالي كه در آن فرد توانايي تشخيص رنگ سبز را از سرخ و زرد ندارد.
آبي‌كوري: اختلال نادري كه در آن شخص به نور آبي حساس نيست و آبي و سبز را با هم اشتباه مي‌كند.
سرخ دشواربيني: در اين اختلال فرد مي‌تواند قرمز و سبز را ببيند اما تشخيص آنها برايش دشوار است.
سبز دشواربيني: اين اختلال نوع بسيار شايعي از كوررنگي است و در آن رنگ سبز دشوار ديده مي‌شود.
رنگين‌بيني: اين اختلال هم نادر است و در آن فرد اشياي رنگي را به رنگ ديگر و اشياي بي‌رنگ را رنگين مي‌بيند.
- علت كوررنگي چيست؟
در كوررنگي، سلول‌هاي مخروطي چشم فاقد رنگدانه هستند. سلول‌هاي مخروطي نوعي از سلول‌هاي گيرنده نور هستند كه در شبكيه قرار دارند و براساس تحريك‌پذيري خود نسبت طول موج‌هاي مختلف نور بر 3 دسته تقسيم مي‌شوند: سلول‌هايي كه حساس‌ترند و به ديدن رنگ آبي كمك مي‌كنند، سلول‌هايي با حساسيت متوسط كه ديدن رنگ سبز را ممكن مي‌كنند و سلول‌هايي كه براي ديدن نورهايي با موج بلند آفريده شده‌اند و با كمك آنها مي‌توان 2 رنگ زرد و قرمز را ديد. در افراد كور رنگ، جهش ژني اتفاق مي‌افتد و يك، 2 و يا هر 3 نوع سلول‌هاي مخروطي شبكيه چشم آنها فاقد رنگدانه است. اين اختلال با توجه به نوع و مكان جهش ممكن است از زمان تولد مشخص شود يا در كودكي و بزرگسالي خود را نشان دهد. تقريبا در بيشتر موارد، فرد تا بزرگسالي نمي‌داند كوررنگ است، اما وقتي در هنگام مقايسه رنگ‌ها يا يادگيري قراردادهاي اجتماعي دچار مشكل مي‌شود تازه به كوررنگي خود پي مي‌برد.
- آيا شما هم كوررنگ هستيد؟
تشخيص كوررنگي به‌سادگي انجام يك تست بينايي است. در اين تست مجموعه‌اي از چارت‌هاي رنگي را نشان فرد مي‌دهند و درصورتي كه نتواند نقاط رنگي آنها را تشخيص دهد، متوجه كوررنگي در او مي‌شوند. اين چارت‌هاي رنگي به نام صفحات آزمون «ايشي هارا» معروف هستند كه در آنها اعدادي متشكل از نقطه‌هاي رنگي در زمينه‌اي متشكل از نقاطي به رنگ ديگر قرار گرفته‌اند كه تشخيص آنها براي افراد كوررنگ مشكل است. اختلال كوررنگي در مردان بيشتر ديده شده و تقريبا هميشه از مادر به پسر به ارث مي‌رسد اما گاهي هم اكتسابي بوده و به‌خاطر ابتلا به بيماري‌هاي عصب بينايي يا شبكيه رخ مي‌دهد. كور‌رنگي‌هاي اكتسابي نتيجه ضربه مغزي، آسيب مغز، التهاب و تورم در پشت سر و آسيب سلول‌هاي شبكيه در اثر امواج فرابنفش هستند و درماني هم ندارند. در اين موارد، فقط چشمي كه مشكل دارد دچار كوررنگي مي‌شود و بيماري در طول زمان شديدتر شده، به‌طوري كه گاهي به كوررنگي كامل مي‌رسد و بيمار همه‌‌چيز را خاكستري مي‌بيند.
- درد بي‌درمان كوررنگي
كوررنگي هيچ درماني ندارد و فقط تشخيص زودرس كوررنگي مي‌تواند مانع بروز مشكلات آموزشي در كودكان شود. به همين دليل در بيشتر كشورهاي دنيا غربالگري كوررنگي را در سنين 6تا 12سال انجام مي‌دهند تا كودكان كوررنگ آموزش‌هاي لازم را از سوي والدين و معلمان دريافت كنند. مثلا به كودك آموزش داده مي‌شود كه به‌جاي تشخيص رنگ‌هاي چراغ راهنما يا پرچم، ترتيب قرارگيري رنگ‌ها را به‌خاطر بسپارد. به جز اينها در برخي موارد از لنزهاي تماسي يا عينك‌هاي مخصوصي براي رفع مشكل كوررنگي استفاده مي‌شود. اين ابزارهاي كمكي بينايي، با لايه‌هايي پوشانده شده‌اند كه طول موج‌هاي مختلف را فيلتر كرده و اين امكان را فراهم مي‌كنند كه ديد فرد كوررنگ نسبت به رنگ قرمز و سبز اصلاح شود.بد نيست بدانيد كه فقط افراد كوررنگ در تشخيص درست رنگ‌ها مشكل ندارند و همه افراد به شيوه خودشان رنگ‌ها را درك مي‌كنند؛ شيوه‌اي كه با ديگران متفاوت است و با واقعيت رنگ‌ها هم فرق مي‌كند. دليلش اين است كه ميزان حساسيت چشم هر فرد به طول موج‌هاي مختلف متفاوت است، چون تعداد سلول‌هاي گيرنده مخروطي در چشم افراد مختلف متفاوت است. مثلا زنان در چشم خود 4نوع گيرنده مخروطي شكل دارند و مردان 3 نوع. در نتيجه زن‌ها در مقايسه با مردها در تشخيص رنگ‌ها بهتر عمل مي‌كنند و طيف وسيع‌تري از رنگ‌ها را تشخيص مي‌دهند. بنابراين اگر كوررنگ هستيد نيازي نيست خيلي نگران توانايي‌تان در تشخيص رنگ‌ها باشيد. چون همه به‌نوعي شبيه شما هستند!