شايد هم نپرسيم و پيش خودمان بگوييم كه داشتن چنين گلدان زيبايي كار ما نيست و حتما تخصص ويژه‌اي مي‌خواهد. اما مي‌توانيم با يادگرفتن روش كار، ما هم به سادگي و البته با چاشني كمي زحمت و خلاقيت ، چند گلدان زيباي كاكتوس داشته باشيم. راهنماي اين صفحه به شما كمك مي‌كند كه همين مهارت را ياد بگيريد.
- اصلا چرا كاكتوس را پيوند مي‌زنيم؟
ما دوست داريم كه يك گلدان زيبا داشته باشيم؛ بله اين دليل خوبي است، اما علت اصلي‌اش بالا بردن سرعت گلدهي است. بيشتر كاكتوس‌ها بعد از 5-4 سال گل مي‌دهند، ولي اگر روي پايه مناسب پيوند زده شوند مي‌توان سن گلدهي‌شان را خيلي پايين آورد و حتي به 3 تا 4ماه هم رساند. به‌علاوه پيوند زدن، خودش يك هنر است كه با آن مي‌توان هم شكل‌هاي نو و هم كاكتوس‌هاي رنگي توليد كرد. همچنين با اين كار مي‌توانيم كاكتوس‌هاي بيمار را هم درمان كنيم.
- براي پيوند به چه وسايلي نياز داريم؟
اگر مي‌خواهيد از تيغ‌هاي كاكتوس در امان باشيد حتما با دستكش كار كنيد. براي اطمينان بيشتر، از پنس يا يك انبر كوچك هم استفاده كنيد چون مي‌توانيد با آن خارهاي ريزي را كه در دست‌تان فرومي‌رود، درآوريد. موچين مي‌تواند همان كار پنس را بكند، به شرطي كه فقط مخصوص اين كار باشد، نه ساير امور. براي برش هم از يك چاقوي تيز يا تيزبر (كاتر) بايد استفاده كرد؛ آن هم هر چه تيزتر بهتر. كش لاستيكي مرغوب هم به‌عنوان نگهدارنده پيوند از ابزار اصلي كار است. الكل براي ضدعفوني چاقو يادتان نرود.
- چطور عمل پيوند را انجام دهيم؟
قبل از هر چيز چاقو يا تيزبر را با الكل ضدعفوني ميكنيم. فراموش نكنيد براي هر بار پيوند بايد اين كار را انجام دهيد تا بيماري از كاكتوسي به كاكتوس ديگر منتقل نشود. پايه بايد سالم باشد تا بتواند پيوندك را تحمل كند. قسمت انتهايي سر پايه را به‌صورت افقي برش مي‌زنيم. اگر چاقو كند باشد اين بخش موقع برش كمي لهيده مي‌شود و ممكن است پيوند، خوب نگيرد. بعد لبه‌هاي كناري پايه را از بغل به‌صورت اريب مي‌زنيم. حالا ديگر سطح مقطع پايه كه اول گرد بود چيزي شبيه هشت وجهي شده است. اگر اين لبه‌ها را نزنيم چند روز بعد كه سطح برش خشك و چروكيده مي‌شود، پيوندك پس مي‌زند. دوباره چاقو يا تيزبر را ضدعفوني ميكنيم و مي‌رويم سراغ انتخاب و برش پيوندك. قطر پايه و پيوندك بايد متناسب و همسان باشد تا آوندهايشان خوب با هم چفت شود و احتمال پيوند خوردن‌شان بالا برود. اين تناسب با چشم به راحتي قابل تشخيص است. حتي بهتر است پايه كمي بزرگ‌تر از پيوندك باشد چون بعد از پيوند، پايه رشد جزئي دارد و اين پيوندك است كه رشدش سريع‌تر است، پس بايد پايه توانايي نگهداري آن را داشته باشد. يكي از دلايل بدشكلي (دفرمه شدن) كاكتوس‌ها بعد از پيوند، همين انتخاب غلط اندازه اين‌دو است. پيوندك را از روي كاكتوس‌هايي كه به قول خودمان بچه كرده‌اند با پنس برمي‌داريم و لايه نازكي از كف آن را با چاقوي تيز يا تيزبر مي‌بريم و آن را روي پايه مي‌گذاريم. دقت كنيد كه بايد حلقه آوندي پايه و پيوندك را با هم ميزان كنيم و حتما كمي پيوندك را روي سطح پايه بلغزانيم تا هوا بين محل پيوند نرود. در آخر كار هم، چند تا كش دور گلدان مي‌اندازيم به‌طوري كه از بالاي پيوندك رد شود و كل ارتفاع گلدان را در برگيرد. يك دانه كش جوابگو نيست بلكه بايد چند تا كش باشد تا از همه طرف پيوندك را محكم نگه دارد و سريع‌تر بتواند جوش بخورد. اين كش انداختن دور گلدان دقيقا مثل بخيه كردن است. خوب كه بخيه بخورد پيوند هم خوب مي‌گيرد. براي گلدان‌هاي بزرگ مي‌توان به جاي كش از وزنه استفاده كرد. به اين صورت كه دو طرف نخ را وزنه مي‌بنديم و از روي پيوندك آويزان ميكنيم.
- بعد از پيوند چه كارهايي بايد بكنيم؟
پاي گلدان را آبياري ميكنيم چون پايه قوي است و نياز آبي‌اش نسبت به پيوندك بيشتر است. اگر پاي گلدان خشك باشد پايه، آب پيوندك را به‌خود مي‌كشد و آن را خشك مي‌كند ولي درصورتي كه سيراب باشد براي آب سراغ پيوندك نمي‌رود. دقت داشته باشيد موقع آبياري، آب روي محل پيوند نريزد. آبياري آن به 2شكل است؛ يا آبياري مستقيم با آبپاش و يا گذاشتن گلدان در يك ظرف آب كه روش دوم مطمئن‌تر است و خوب گلدان را سيراب مي‌كند. تجربه ثابت كرده است اگر پايه كاكتوس از يك هفته قبل از پيوند تشنگي ببيند، راحت‌تر پيوند را جذب مي‌كند و اين باعث افزايش درصد موفقيت پيوند خواهد شد.
- چه زماني پيوند مي‌گيرد؟
اين زمان بستگي به نوع پايه كاكتوس دارد، ولي معمولا طي يك هفته پيوند مي‌گيرد و ما مي‌توانيم كش را از روي آن برداريم تا پيوندك آزاد شود. اگر كش بيش از حد بماند بر اثر فشار وارده به پيوندك آن را خراب مي‌كند.
- يادتان باشد
اگر براي بار اول است كه پيوند مي‌زنيد بهتر است پايه از نوع ستوني يا عمودي (سرئوس) و پيوندك از نوع گرد و توپي (اچينوپيس) باشد. بعد كه ياد گرفتيد، مي‌توانيد پيوند روي گونه‌هاي ديگر را هم امتحان كنيد. معمولا همه گونه‌هاي كاكتوس با هم قابل پيوندند.
- واژه‌هاي كليدي را بشناسيد
پايه: همان كاكتوسي است كه در گلدان به‌عنوان قسمت پاييني و ريشه‌دار شناخته مي‌شود و در واقع عضو گيرنده پيوند است. كارش هم تغذيه بخش بالايي گياه است. استفاده از كاكتوس‌هاي استوانه‌اي (خياري يا ماري) و مخروطي براي پايه، بهتر جواب مي‌دهد.
پيوندك: همان قسمت بالايي است كه روي پايه قرار مي‌گيرد و عضو‌دهنده يا اهدا‌كننده پيوند به‌حساب مي‌آيد. پيوندك مي‌تواند از جوانه‌هاي جديد يا همان بچه كاكتوس‌هاي خودمان باشد و يا برش بخشي از گياه مادري.
حلقه آوندي: وقتي كاكتوس را يك برش بزنيد در وسطش يك حلقه دايره‌اي مي‌بينيد كه مثل قلب آن است. موقع پيوند بايد قلب پايه و پيوندك كاملا با هم ميزان شوند. البته در همه كاكتوس‌ها لزوما حلقه آوندي گرد نيست و گاهي به‌صورت دو خط موازي است.