1- گزارش سانحه:
با توجه به تحقیقات انجام شده، گزارش سانحه سقوط هواپیمای C-130 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی‌ایران به شرح زیر است که
1/1) خلبان هواپیمای C-130 ستوان یکم بابک گوهری در ساعت 8 صبح روز سانحه جهت کنترلهای قبل از پرواز به هواپیما مراجعه و با برخی اشکایات فنی از جمله عیب سیستم ناوبری هواپیما (VOR) مواجه شده و اشکالات را در فرم مربوط ثبت و اعلام مینماید.
2/1) با توجه به تأخیر در رفع عیب سیستم ناوبری و عدم موافقت خلبان گوهری برای پرواز با یک VOR، مسئولین مربوطه در تیپ ترابری اقدام به تعویض خلبان گوهری با خلبان نادری مینمایند.
3/1) در پی اصرار خلبان نادری که عیب سیستم VOR را اساسی میدانسته، تیم تعمیر و نگهداری اقدام به تعویض یکی از VORهای هواپیمای مذکور با VOR هواپیمای دیگری مینمایند.
4/1) با تعویض VOR و صدور اجازه پرواز، خلبان گوهری تقاضا میکند که مجدداً هدایت هواپیما را بر عهده بگیرد که با موافقت مسئولان امر هدایت هواپیما به وی سپرده میشود.
5/1) در نهایت هواپیمای C-130 در ساعت 13 و 21 دقیقه و 24 ثانیه با بیش از 5 ساعت تأخیر به علت رفع اشکالات موجود و دید کم به پرواز در آمده ولی 10 دقیقه پس از پرواز در ساعت 13 و 31 دقیقه به علت بروز نقض فنی در موتور شماره 4، خلبان اعلام وضعیت اضطراری نموده (خلبان در این لحظه با مشاوره با متخصصین موتور شماره 4 را خاموش مینماید) و با هماهنگی تقرب (رادار) فرودگاه مهرآباد به فرودگاه بازمیگردد.
6/1) خلبان پس از کسب مجوز از تقرب (رادار) جهت فرود ارتفاع خود را کاهش داده و در فاصله 7 مایلی باند و در ساعت 13 و 40 دقیقه و 37، تقرب فرودگاه، هواپیما را به برج مراقبت تحویل میدهد و مسئولیت خود را تمام شده تلقی مینماید.
7/1) هواپیما در فاصله 2/4 مایلی باند از مسیر اصلی خود به سمت چپ منحرف شده و این انحراف تا زمان بروز سانحه ادامه مییابد.
8/1) در فاصله 5/3 میلی باند، شهید گوهری در تماس افسر کاروان نظامی (بخش کنترل پروازهای نظامی‌پایگاه هوایی مهرآباد) با وی وضعیت را طبیعی اعلام میکند. این موضوع بیانگر این است که وی متوجه انحراف به چپ خود نبوده است.
9/1) با ادامه پرواز و نزدیک شدن هواپیما به زمین، خلبان گوهری متوجه انحراف مسیر شده و در جهت تصحیح مسیر خود به سمت باند پرواز ( سمت راست) بدون توجه به محدودیت هواپیما و از کار افتادن موتور شماره 4 در بال راست، با سرعت کم اقدام به گردش بیش از حد به سمت راست مینماید که این عمل وی موجب واماندگی هواپیمای (STALL) شده و هواپیما با برگشت به چپ و شیرجه شدید در کنار بلوک 52 شهرک توحید به زمین برخورد و منفجر میشود.
2- تحقیقات سازمان قضایی نیروهای مسلح:
با وقوع این حادثه و ارجاع پرونده به سازمان قضایی نیروهای مسلح، تیم ویژه تحقیق به سرپرستی بازپرس شعبه اول دادسرای نظامی‌تهران، با صدها ساعت کار مستمر این سانحه را از جوانب گوناگون مورد بررسی دقیق و فنی قرار دادند که بخشی از این اقدامات بدین شرح است:
- معانیه دقیق محل وقوع سانحه
- تحقیق از شاهدان عینی، مجروحان، خسارتدیدگان و خانواده شهدا
- بازدید از قطعات متلاشیشده هواپیمای C-130، برج کاروان و تقرب نظامی‌و بخشهای مختلف پایگاه هوایی مهرآباد و مصاحبه و تحقیق از مسئولان مربوط
- بررسی آخرین وضعیت تعمیر و نگهداری هواپیما
- بررسی ابعاد مختلف سانحه در جلسات جداگانه با حضور فرماندهان و مسئولین کشوری و لشکری
- استماع نوار مکالمات خلبان با برج مراقبت و تقرب و مکالمات داخلی برج مراقبت و تقرب از ابتدای پرواز تا چند ساعت بعد از سانحه و مشاهده فیلم تهیه شده از صفحه رادار در هنگام سانحه
- بررسی ابعاد مختلف سانحه با اعضای تیم 29 نفره بررسیکننده سانحه
- تحقیقات جامع از خلبانان و ناوبرانی که در روزهای قبل از سانحه با هواپیمای سانحه‌‌دیده پرواز کردهاند
- بررسی کارشناسی آثار و لوازم باقیمانده از شهدای سانحه
- بازدید از اداره مراقبت پرواز، برج تقرب، برج مراقبت و بخشهای فنی ضبط مکالمات فرودگاه مهرآباد و مرکز کنترل هوایی و مصاحبه با مسولین مربوط
- احضار عوامل مرتبط با سانحه در پایگاه هوایی مهرآباد و بخش مراقبت پرواز فرودگاه مهرآباد و تحقیق از آنان
- احضار و تحقیق از تمامی‌افرادی که به نحوی از موضوع اظهار اطلاع نمودهاند
- بررسی کارشناسی حادثه در جلسه مشترکی با حضور کارشناسان تیم 29 نفره بررسی سانحه و نمایندگان هواپیمایی کشوری
- برپایی جلسات متعدد با مدیر عامل و هیأت مدیره جامعه متخصصین مراقبت پرواز و برخی مدیران شرکتهای هواپیمایی و اخذ نظریات کارشناسی آنان
- تحقیق از خلبانان دو فروند هواپیمای فوکر که قبل از سانحه در فرودگاه مهرآباد فرود آمده بودند
- مطالعه و بررسی نتایج اجرای پرواز آزمایشی هواپیمای C-130 و شبیهسازی پرواز مذکور برای بررسی علل و عوامل و فرضیههای احتمالی انحراف و سقوط هواپیما
- بررسی تأثیر احتمالی امواج تلفنهای همراه بر سیستم ناوبری هواپیما
- اخذ و بررسی کلیه کتب، مقررات، دستورالعملها، بخشنامهها و اسناد مربوط به مدیریت ترافیک و مراقبت پرواز و آییننامههای اجرایی ایکائو و مقررات داخلی سازمان هواپیمایی کشوری با حضور کارشناسان امر
- بررسی ابعاد مختلف سانحه در جلسهای با حضور اعضای کمیته دفاعی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی‌و اعضای کمیته تحقیق مجلس
- صدور قرار ارجاع امر به کارشناسان مراقبت پرواز از کشور پاکستان (عضو سازمان ایکائو) به منظور تعیین قصور و تقصیر احتمالی عوامل تقرب و برج مراقبت فرودگاه مهرآباد با توجه به اعتراض شرکت فرودگاههای کشور به نتایج تحقیق تیم بررسی سانحه در خصوص بخش مراقبت پرواز
3- پرداخت دیه بازماندگان و خسارات وارده:
با پیگیریهای به عملآمده از شرکتهای بیمه طرف قرارداد و با مساعدتهای ارتش جمهوری اسلامی‌ایران، در نهایت حقوق متعلقه به سرنشینان هواپیما در پایان سال 84 دریافت و تاکنون تعداد 82 نفر از اولیا دم با ارائه مدارک، دیه مربوط را دریافت نمودهاند و رضایت خود را از جنبه خصوصی حادثه اعلام و خواستار رسیدگی به جنبه عمومی حادثه و برخورد با مسببین حادثه شدهاند. دیه سایر شهدا نیز تأمین و مراجع ذیربط آمادگی دارند پس از ارائه مدارک مربوط توسط خانواده شهدا، دیه آنان را پرداخت نمایند.
- در این ارتباط خسارت وارده به 20 دستگاه خودرو و هم چنین خسارات وارده به 36 واحد مسکونی و اموال ساکنین شهرک توحید توسط نیروی هوایی ارتش پرداخت شده است
4- عوامل اصلی وقوع سانحه
با توجه به تحقیقات انجامشده علل و عوامل ذیل در وقوع سانحه موثر بودهاند:
1/4 ) اشکال در سیستم ناوبری هواپیما - کارکنان پایگاه هوایی مهرآباد در تعویض سیستم VOR هواپیمایی C-130 مرتکب اهمال و سهلانگاری شدهاند و فرماندهان مربوطه نظارت صحیحی بر عملکرد زیرمجموعه خود اعمال ننمودهاند که این امر منجر به انحراف هواپیما از مسیر اصلی خود هنگام فرود در فرودگاه مهرآباد شده است
2/4) سهلانگاری کنترلر تقرب (رادار) و برج مراقبت و مسئولین اداره مراقبت پرواز فرودگاه مهرآباد. بر اساس تحقیقات به عملآمده و نظریه کارشناسان به ویژه هیأت کارشناسان پاکستانی ( عضو ایکائو) در هنگام انحراف هواپیما از مسیر اصلی خود، کنترلرهای تقرب و برج مراقبت طبق مقررات سازمان ایکائو و دستورالعملهای موجود وظیفه داشتهاند که هواپیمای دارای نقض فنی و در حین فرود اضطراری را تا زمان نشستن بر باند فرودگاه، تحت نظارت و مراقبت دقیق خود قرار داده و هرگونه انحرافی را به خلبان تذکر دهند لیکن به وظایف قانونی خود به درستی عمل ننمودهاند و مسئولین اداره مراقبت پرواز نیز مدیریت صحیحی بر مجموعه خود اعمال ننمودهاند.
3/4 ) بر اساس بررسیهای انجامشده و اعلام مراجع امنیتی هیچگونه قرائن و شواهدی دال بر انجام اقدامات خرابکارانه در هواپیما به دست نیامده است.
4/4/) مجموع خطاها و سهلانگاریهای به عملآمده در پایگاه هوایی مهرآباد و اداره مراقبت پرواز فرودگاه مهرآباد در وقوع این سانحه نقش داشته است.
5- اظهار نظر قضایی: بر اساس قرار نهایی دادسرای نظامی‌تهران که در 93 صفحه تنظیم شده است و با توجه به نتایج تحقیقات و بررسی های به عمل آمده، معاینات و تحقیقات محلی، نظریات هیأتهای کارشناسی و اظهارات شهود و مطلعین، قصور چهار نفر از مسئولین و کارکنان تیپ ترابری منطقه هوایی مهرآباد و چهار نفر از مسئولین و کارکنان بخش مراقبت پرواز و تقرب (اپروچ) فرودگاه مهرآباد، در این سانحه اثبات و پرونده آنان به اتهام مشارکت در اهمال، سهلانگاری، بیمبالاتی و عدم رعایت نظامات دولتی و مقررات ایمنی مربوط به پرواز و هوانوردی منجر به قتل غیر عمدی (شهادت) سرنشینان هواپیما و تعدادی از رهگذران و ایراد صدمه بدنی غیرعمدی به تعداد از ساکنین و رهگذران محلی با صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست به دادگاه نظامی‌تهران ارسال گردید.
6- ادامه رسیدگی به پرونده:
ادامه رسیدگی به پرونده در دادگاه نظامی‌یک تهران ادامه پیدا خواهد کرد و بدیهی است که براساس حکم دادگاه و طی مراحل دادرسی مقصرین نهایی و میزان قصور متهمان تعیین خواهد شد.
7- تلاش دادسرای نظامی‌تهران بر این بوده است که با تحقیقات همهجانبه و دقیق علل وقوع این سانحه را به دست آورد و مقصرین را فارغ از انتساب آنان به سازمانهای مختلف شناسایی نماید که با لطف خداوند و تلاش و کوشش مداوم و شش ماهه قضات دادسرای نظامی‌تهران این امر تحقق یافت.
سازمان قضایی نیروهای مسلح بر خود لازم میداند از مساعدت و همکاری مسئولین ستاد کل نیروهای مسلح ارتش جمهوری اسلامی‌ایران، نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی‌ایران، مدیریت شرکت فرودگاههای کشور، فرودگاه مهرآباد، سازمان هواپیمایی کشوری و کارشناسان و سایر افرادی که در جریان تحقیقات همکاری نمودند، تشکر نماید.
همچنین از همکاری رسانه‌های گروهی که این امکان را فراهم نمودند تا دادسرا در جوی آرام و منطقی تحقیقات خود را به انجام رساند، تقدیر به عمل میآید.
تاریخ انتشار: ۲۴ خرداد ۱۳۸۵ - ۱۳:۵۲
همشهری آنلاین: سازمان قضایی نیروهای مسلح در قبال حادثه سقوط هواپیمای C-130 ارتش، حامل خبرنگاران رسانه‌های خبری اطلاعیه صادر کرد . متن اطلاعیه :