داخل اتاق، رديف صندلي‌ها پر شده‌اند و صاحب صدا ميكروفون به‌دست رو به حضار، قرائتش را ادامه مي‌دهد. اينجا جايي است كه انگار نگاه آسمان را به زمين مي‌كشد؛ يكي از خانه‌هاي قرآن تهران، از مراكز فرهنگي- هنري منطقه7 كه زيرنظر سازمان فرهنگي- هنري شهرداري تهران فعاليت مي‌كند. در اين گزارش همراه مدرساني هستيم كه آموختن را زير سقف همين خانه، شروع كرده‌اند و حالا مانوس با قرآن‌اند و همچنان در حال يادگيري اصول و احكام اين كتاب آسماني.
- نكات باريك‌تر از مو در قرائت قرآن
خانم‌ها چهره به چهره مدرس جلسه نشسته‌اند. عينك‌ها را از بالاي پيشاني، روي چشم‌هايشان مي‌لغزانند و كتاب قرآن را باز مي‌كنند. خانم قاري مي‌خواند و آنها گوش مي‌دهند. همانطور كه با پيكانك‌هاي كاغذي، آيه‌ها را دنبال مي‌كنند لب‌هايشان به زمزمه آيات، آرام تكان مي‌خورد. بعد از خوانش يك صفحه، نوبت قرائت خانمهاي حاضر در جلسه است. ميكروفون دست به‌دست مي‌چرخد و هركدام از خانم‌ها يك صفحه قرائت مي‌كنند. سيمين باريده، ايرادهاي قرائت خانم‌ها را به آنها يادآوري و تا زمان اصلاح خوانش، همراهي‌شان مي‌كند. باريده، مدرس قرآني خانه قرآن منطقه7، اكنون عضو هيأت مديره كانون مربيان قرآن و مسئول جزء‌خواني در ماه رمضان است. او مي‌گويد: «خانم‌ها در اين جلسات با قواعد قرائت قرآن آشنا مي‌شوند. همين موضوع باعث مي‌شود قرآن را با دقت‌تر بخوانند. به‌طور مثال اگر هنگام قرائت قرآن، حركات كوتاه يك كلمه، كشيده شود معناي لغوي آن تغيير مي‌كند. به همين‌خاطر قرائت خانم‌ها را مي‌شنويم و قواعد روخواني، روانخواني و فصيح خواني را به آنها يادآوري مي‌كنيم».
- سال‌هاي آموختن و فراموش نشدن
فراگيري قرائت قرآن توسط سيمين باريده از جلسات خانه قرآن منطقه7 آغاز شده. آنطور كه خودش مي‌گويد حدود 9سال است كه آموزش‌هاي لازم براي قرائت قرآن را در اينجا مي‌گذراند. او حين اين آموزش‌‌ها، تحصيلات دانشگاهي خود را در رشته روابط عمومي ادامه داده و حالا بعد از گذشت سال‌ها از شروع فعاليتش، وقتي جلسات آموزش صوت و لحن را به‌خاطر مي‌آورد لبخندي روي صورتش مي‌نشيند و مي‌گويد: «توي همين سالن طبقه دوم، با خانمهاي علاقه‌مند تمرين مي‌كرديم. بعد از آنكه امتحان برگزار شد، 6-5 نفر از بين ما انتخاب شدند. يكي از آنها من بودم كه تمام مراحل را طي كردم و هنوز هم در حال يادگيري هستم».
- از روخواني تا فصيح خواني
ورود به جلسات آموزشي خانه قرآن، با يك آزمون اوليه كليد مي‌خورد؛ همان اتفاقي كه در مورد سيمين باريده هم افتاده است. حالا بعد از 9-8 سال او خودش در جايگاه مدرس نشسته و براي راهنمايي خانم‌ها به دوره‌هاي متناسب آموزشي، در بدو ورود از آنها چند سؤال در مورد قواعد قرآني مي‌پرسد. بعد نحوه روانخواني و روخواني آنها را در مدت زمان كوتاهي محك مي‌زند. باريده درباره نحوه طي مراحل قرائت قرآن مي‌گويد: «نخستين آموزش شامل شركت در دوره روخواني و روانخواني است. بعد از آن آموزش فصيح‌خواني آغاز مي‌شود و به تجويد يك و تجويد 2 مي‌رسد. خانم‌هايي كه اين مراحل را گذرانده‌اند مي‌توانند وارد دوره صوت و لحن شوند».
- آموزش‌هاي به روز قرآني
اينجا و در جلسات جزء‌خواني قرآن، بحث‌هايي درباره خانواده و زندگي پيش مي‌آيد. مدرس‌ها از روايات و احاديث براي حاضران در جلسه مي‌گويند. بنابراين طبيعي است كه بحث‌ها به روز باشد. شيوا مقدم، مدير خانه قرآن منطقه 7 معتقد است مخاطبان در اين جلسات، بسيار حساس و آشنا به موضوعات روز هستند پس طبيعي است كه خانه قرآن از حضور مدرسان آشنا به علم روز بهره‌مند شود. سيمين باريده مي‌گويد: «من براي آموختن به دوره‌هاي خانه قرآن اكتفا نكردم. منابعي مانند برنامه‌هاي راديو و تلويزيون هم در يادگيري به من كمك كرده‌اند. اكنون هم در حال شركت در دوره‌هاي صوت، لحن و تفسير هستم و تلاش مي‌كنم با دانش روز پيش بروم. ما در جلسات‌مان، وقتي آيات را براي حضار مي‌خوانيم منظور آيه‌ها را هم براي آنها بازگو مي‌كنيم. جالب اينجاست كه اغلب دوستان پس از آگاهي از منظور آيات به آيات اخلاقي، علاقه بيشتري نشان مي‌دهند».
- تربيت قرآني فرزندان
جلسات خانه قرآن با توجه به وضعيت شركت‌كنندگان در اين جلسه‌ها برنامه‌ريزي مي‌شود. شيوا مقدم مي‌گويد: «اولويت ما در برنامه‌ريزي براي جلسات قرآني، درنظر گرفتن بنيان خانواده است. از آنجا كه اغلب شركت‌كنندگان در جلسات قرآني خانه قرآن را خانمهاي خانه‌دار تشكيل مي‌دهند، اين جلسات در روزهاي تابستان تعطيل مي‌شوند تا مادران بتوانند در كنار فرزندان خود حضور داشته باشند. با درنظر گرفتن همين مسئله است كه برنامه‌ريزي‌ها براي بقيه روزهاي سال انجام مي‌شود. به اين ترتيب جلسات قرآني مختص خانمهاي خانه‌دار در ساعات صبحگاهي و قبل از تعطيلي مدارس برگزار مي‌شود تا مادران در زمان حضور فرزندان در خانه در كنار آنها باشند». برنامه‌هاي خانه قرآن منطقه7 تنوع زيادي دارد؛ از برگزاري كارگاه احكام گرفته تا ترجمه تحت‌اللفظي قرآن، تفسير آيات تلاوت شده، مباحث واجب براي يادگيري خانم‌ها و اصول و قواعد زيباخواني قرآن و همينطور تجويد، صوت و لحن. علاوه بر آنكه تعدادي از مدرسان قرآني از ابتداي مسير يادگيري همراه خانه قرآن بوده‌اند و خصوصيت مشترك «پشتكار» در ميان آنها وجود دارد. نسرين اخوي، مدرس خانه قرآن اين منطقه و عضو كانون مربيان خانه قرآن هم از ابتدا از همين جا و جلسات منطقه7 شروع به يادگيري كرده است. او دوره‌هاي تربيت مربي را گذرانده و آموزش‌هاي روانخواني و فصيح‌خواني را پشت سر گذاشته است. حالا در حاشيه جلسه جزء‌خواني از تأثير تلاوت قرآن در زندگي مي‌گويد: «تغييراتي كه شركت‌كنندگان در اين جلسات تجربه مي‌كنند بستگي به‌خود آنها دارد. اما به هرحال محيط اين جلسات روي افراد تأثير مي‌گذارد. انس با كتاب و مدرس‌ها اتفاقي است كه شركت‌كنندگان در جلسات تجربه مي‌كنند. البته اگر حضار در مورد يكي از آيات هم تدبر كنند، اين يك موفقيت به‌حساب مي‌آيد».
- چطور با قرآن مانوس شويم؟
نسرين اخوي مي‌گويد: «قرآن‌آموز به‌صورت مداوم در جلسات شركت مي‌كند و معرفت الهي در وجودش تجلي مي‌يابد. اين توفيق الهي شامل حال حضار مي‌شود كه از ميان آيات، كلماتي را به‌صورت تحت‌اللفظي ترجمه مي‌كنند.».
- وقتي قرآن، راهنماي زندگي فرزندان شود
آيات قرآن، درايت انسان را تقويت مي‌كند. اين مضمون حرف‌هاي نسرين اخوي است، وقتي نخستين معلم انسان‌ها را خداوند مي‌داند و مي‌گويد: «خدا در كنار اين نعمت، درايت را هم به انسان عطا كرده. وقتي چنين درايتي در جريان اعمال به‌كار گرفته شود زندگي لذت بخش‌‌تر خواهد شد چون با مديريت صحيح خود شخص، اداره مي‌شود». اين فضا براي دختر نسرين اخوي هم ملموس بوده. نسرين اخوي مي‌گويد: «دخترم از كلاس دوم دبستان، كارآموز قرآني خانه قرآن بوده و اين جلسات را تا الان كه دانش‌آموز دبيرستان است ادامه داده. او توانسته قرائت و ترجمه آيات قرآن را با اصول صحيح ياد بگيرد. حالا شرايط او با بهره‌گيري از تلاوت هر روزه قرآن به‌نحوي است كه نيازي به امر و نهي من وجود ندارد. بلكه او است كه خود را امر و نهي مي‌كند». تجربه خانم اخوي مي‌گويد قرائت قرآن باعث هدايت فرزندش شده است. به همين‌خاطر به والدين توصيه مي‌كند براي حركت فرزندشان در مسير درست، آنها را با قرآن مانوس كنند تا خداوند هدايت‌شان كند.
- آرامشي كه هيچ جا پيدا نمي‌شود
آثار تلاوت قرآن از زبان هر كدام از خانمهاي حاضر در جلسات خانه قرآن شنيدني است و بخشي از زندگي را شامل مي‌شود اما پروين سپيدپوش، يكي از كارآموزهاي اين جلسات كه مدتي است از شغل پرستاري بازنشسته شده، روي آرامش ناشي از قرائت قرآن تأكيد مي‌كند. او بعد از گذراندن جلسات روخواني، اكنون در دوره تجويد خانه قرآن حضور پيدا مي‌كند. او مي‌گويد: «طي برگزاري اين كلاس‌ها حس مي‌كنم هر سال با سال قبل تفاوت كردهام. در طول سال كلاس‌ها را مي‌گذرانم و در سطح موردنظر پيشرفت نسبتا خوبي دارم. زماني كه شاغل بودم مطالعه كردن برايم مشكل بود. اما حالا طبق برنامه‌ريزي، يك روز در هفته در اين جلسات حضور پيدا مي‌كنم. بايد بگويم مطالعه در حوزه مطالب قرآني باعث مديريت صحيح در زندگي من شده. تأثيرات روحي اين جلسات زياد است و آرامش آن مثال زدني. به‌خصوص قرائت قرآن به من كه اغلب اوقات استرس دارم، آرامش و شكيبايي مي‌دهد و مي‌توانم فعاليت‌هاي روزمره را به بهترين نحو انجام بدهم. از ابتداي حضور در جلسات تلاشم را كردهام تا آموخته‌هاي قرآني من و حضورم در اين جلسات بر فرزندانم هم تأثير مثبت بگذارد».
- درس زندگي در كلاس تفسير
عينك، خطوط چشم‌هاي استاد تفسير را برجسته‌تر كرده. جمعيت، نگاه او را از پشت آن عدسي‌هاي ضخيم دنبال مي‌كنند و از حرف‌هايش يادداشت برمي‌دارند. خانم فريدوني، استاد تفسير مي‌گويد: «پي بردن به يك نكته عميق قرآني، ارزشمندتر از تلاوت چند جزء قرآن است... حالا كه در رمضان، كمتر به گناه آلوده مي‌شويم فهم آيات قرآن براي ما آسان‌تر و بيشتر رخ مي‌دهد...». مفسر قرآني خانه قرآن، از رمضان و انضباط در خوردن و آشاميدن مي‌گويد و مديريتي كه به فهم بيشتر موارد فيزيكي و متافيزيكي در اين ماه مي‌انجامد و حضار در جلسه، گاهي درباره آن مي‌پرسند و مي‌شنوند. آنهايي كه انگشت حيرت به لب گذاشته‌اند و به چهره استاد خيره‌اند فكر مي‌كنند چطور مي‌شود با اين دانسته‌هاي قرآني قيد دلخوشي‌هاي زودگذر دنيوي را زد و در اين ماه، بيشتر وصل آسمان و آسماني‌ها شد. شايد هم بشود قالب آدميزادي را با رهنمودهايي كه از كتاب الهي برآمده‌اند، دوباره ريخت.
- براي آنها كه فرصت كوتاهي دارند
بعضي از علاقه‌مندان به تلاوت قرآن در ماه رمضان، شاغل هستند و از طرفي امكان حضور در جلسات خانه قرآن را ندارند. خانه قرآن منطقه7 براي اين علاقه‌مندان به تلاوت قرآن در رمضان راه‌حلي انديشيده است. شيوا مقدم مي‌گويد: «براي آنكه اين افراد از نعمت تلاوت قرآن محروم نباشند تلاوت قرآن به‌صورت «تحدير» در كانال خانه قرآن منطقه قرار گرفته است. با روش تحدير مي‌توان آيات را سريع‌تر تلاوت كرد. به‌طوري كه اگر خوانش يك جزء از قرآن به روش ترتيل، يك ساعت طول بكشد، به روش تحدير نيم‌ساعته به پايان مي‌رسد. اين روال براي افرادي كه فرصت كمي براي قرائت در اختيار دارند مناسب است. بعد از مدتي تمرين به روش تحدير مي‌توان سرعت تلاوت آيات را افزايش داد».