اما همه او را با عنوان «آخوند چيني» مي‌شناسند. حجت‌الاسلام عسگر آقايي، سال‌ها به‌عنوان مبلغ اسلامي در كشور خودمان فعاليت كرده است، اما گستردگي فعاليت تبليغي او در سرزمين چشم‌بادامي‌ها موجب شده كه خيلي از مردم اين كشور، او را به ياد بسپارند؛ طلبه‌اي كه نخستين وبلاگ تبليغ اسلام به زبان چيني را راه‌اندازي كرده و اين كار را با فعاليت‌هاي ديگر در فضاي مجازي و دنياي حقيقي ادامه داده است. با او درباره زندگي در چين و تبليغ اسلام در سرزمين بودا سخن گفتيم.
- شما را با عنوان «آخوند چيني» مي‌شناسند. از همين شروع گفت‌وگو خوب است بدانيم چرا چنين عنواني به شما داده شده؟ مگر اهل كشور چين هستيد؟
من اصالتا اهل تبريز هستم و سال 62 در اين شهر به دنيا آمده‌ام. وقتي وارد حوزه علميه شدم، متوجه شدم مردم كشورهاي ديگر، به‌خصوص آسياي شرقي آشنايي كمتري با دين اسلام و به‌خصوص مذهب شيعه دارند، به همين دليل علاقه زيادي داشتم كه در كشورهاي ديگر فعاليت تبليغي داشته باشم. تقدير هم اينطور بود كه براي تبليغ اسلام به كشور چين سفر كردم و سال‌هاست كه بين مردم اين سرزمين، دين اسلام را ترويج و تبليغ مي‌كنم. به همين دليل است كه بعد از مدتي بين دوستان به آخوند چيني مشهور شدم.
- پس فعاليت ديني در چين انتخاب خودتان بود.
بله. البته من به چند زبان خارجي تسلط دارم و آموزش‌هاي لازم را ديده‌ام؛ مثلا مدتي زبان فرانسه را آموختم، اما وقتي ديدم تعداد طلبه‌هايي كه مسلط به زبان فرانسه باشند كافي است، تصميم گرفتم زباني را بياموزم كه نياز بيشتري به آن احساس مي‌شود. بعد از انجام تحقيقاتي مايل شدم زبان چيني را هم ياد بگيرم. آن زمان در اصفهان ساكن بودم و در سال هفتم طلبگي تحصيل مي‌كردم. همان موقع بود كه سازمان تبليغات اسلامي يكي از استادان طراز اول زبان چيني را به اصفهان فرستاد تا به طلبه‌هاي علاقه‌مند، اين زبان را آموزش بدهد. من و بقيه طلبه‌ها گروه 24نفره‌اي تشكيل داديم و مشغول آموزش اين زبان شديم. اما به مرور تعداد شاگردان در كلاس ما كم و كمتر مي‌شد كه يكي از دلايل آن، مشكل بودن زبان چيني بود. درنهايت 8نفر از ما اين زبان را آموختند و به دانشگاه پكن رفتيم تا اين آموزش‌ها را كامل كنيم. در دانشگاه زبان‌هاي خارجي پكن كه BLCU نام دارد، در دوره‌اي فشرده و كوتاه‌مدت زبان چيني را تكميل و مدرك اتمام دوره را دريافت كردم.
- اما عنوان آخوند چيني فقط به شما داده شده! آيا دوستان طلبه ديگر شما را هم كه فعاليت تبليغي در اين كشور انجام مي‌دهند، به اين عنوان مي‌شناسند؟
تقريبا نه. علتش اين است كه من از همان ابتدا كه زبان چيني را ياد گرفتم، براي اينكه ارتباط بيشتري با مردم اين كشور برقرار كنم، در فضاي مجازي فعاليتم را شروع كردم. سال 2008ميلادي بود كه وبلاگي ساختم و در آن اسلام را به زبان چيني معرفي مي‌كردم تا با افراد زيادتري ارتباط داشته باشم. اين وبلاگ، نخستين وبلاگ معرفي اسلام به زبان چيني بود كه اتفاقا مخاطبان زيادي پيدا كرد. بعد از آن هم در سال 2010ميلادي از طرف سازمان ملي جوانان براي شركت در اكسپوي شانگهاي كه درواقع المپيك فرهنگي كشورهاست، اعزام شدم و در آنجا كار تبليغ دين اسلام را شروع كردم.
- ابتداي حضور در چين، در رفت‌وآمدهاي معمولي كه بين مردم و در خيابان‌ها و تجمع‌هاي مردمي داشتيد، چه برخوردي از سوي مردم مي‌ديديد؟
البته زياد اتفاق مي‌افتاد كه نوع لباس من كه لباس روحانيت است برايشان جالب بود، چون مردم چين معمولا لباس‌هاي مخصوص به‌خود را دارند و اين نوع لباس كمتر در آن كشور استفاده مي‌شود. وقتي در خيابان‌هاي چين راه مي‌رفتم، سعي مي‌كردم هميشه لباس روحانيت به تن داشته باشم. مردم با ديدن اين پوشش تعجب مي‌كردند و از من مي‌پرسيدند كه اهل كدام كشور هستم. من هم قبل از هرچيز برايشان توضيح مي‌دادم كه در درجه اول، مسلماني هستم كه در مراكز اسلامي و حوزه‌هاي علميه دروس اسلامي مي‌خوانم. براي آنها مي‌گفتم كه اين لباس برگرفته از پوشش پيغمبر اسلام صلي‌الله عليه و آله و لباس امامان معصوم ماست. اين حرف‌ها برايشان خيلي جالب بود، به‌طوري كه مي‌ديدم گاهي تعداد زيادي از مردم در خيابان دورم جمع مي‌شدند و درباره اسلام و ايران مي‌پرسيدند. من هم فرهنگ ايراني- اسلامي را براي آنها توضيح مي‌دادم. اين اتفاق‌ها موجب گرايش بسياري از آنها به دين اسلام مي‌شد. گاهي هم از من مي‌پرسيدند چرا عمامه‌ات سفيد است، درحالي‌كه عمامه مقام معظم رهبري (كه آنها بيشتر ديده بودند) مشكي است؟ آنها اين تفاوت‌ها را درك نمي‌كنند چون اطلاع درستي از آن ندارند. من هم در پاسخ‌شان به زبان نرم و رواني توضيح مي‌دادم كه ايشان سيد و از نسل نبي مكرم اسلام هستند و به همين دليل عمامه مشكي بر سر مي‌گذارند.
- آنطور كه ما مي‌دانيم مردم چين در سال‌هاي اخير آشنايي خوبي با دين اسلام پيدا كرده‌اند. حتي تعداد شيعيان در اين كشور رو به افزايش است. دليل اين اتفاق چيست؟
براي دانستن دليل افزايش مستبصرين چيني بايد توجه داشته باشيم كه مردم اين كشور از سال‌ها قبل مردم دينداري بوده‌اند. البته آموزش اصول اسلامي در سرزمين چين از ابتداي فرمانروايي سلسله مينگ در قرن نهم هجري توسط يكي از انديشمندان جامعه مسلمانان هويي به نام هودينگ چو كه بعدها نام خود را به محمد عبدالله الياس تغيير داد، شروع شد.با گسترش اسلام در چين، آموزش اصول اسلامي هم به مرور زمان در اين كشور رايج شد و مسجدها به اماكني براي آموزش احكام اسلامي و پاسخ به نيازهاي ديني مسلمانان تبديل شدند. در مدارس اسلامي واقع در مساجد، امام جماعت به‌عنوان مدرس فعاليت داشت و قرآن موضوع اصلي آموزش بود. اين روش آموزشي با مدارس قرآني سنتي كه در آن زبان عربي به موازات زبان محلي، مورد استفاده قرار مي‌گرفت، شباهت زيادي داشت.البته آموزش دستورات و مفاهيم قرآني و اسلامي در مسجدها به تعليم و تربيت اسلامي در كشور چين وجهه ملي داد. به اين ترتيب فرهنگ اسلامي به همزيستي با فرهنگ چيني ادامه داد و آموزش تعليمات قرآني در مناطق مختلف گسترش پيدا كرد، تا امروز كه شاهد گسترش علائق ديني در اين كشور هستيم.
- با توجه به آشنايي‌اي كه با مردم اين كشور داريد، فكر مي‌كنيد چيني‌ها به كدام يك از موضوعات اسلامي علاقه بيشتري دارند؟
علاقه مردم چين به درس‌هاي اسلامي زياد است اما در اين ميان آموزش‌هايي در مسجدها داده مي‌شود. اين آموزش‌ها شامل ارائه دروسي مثل توحيد، منطق، علوم حديث، فلسفه، قواعد دستور زبان و ادبيات عرب و تفسير قرآن است. از آنجا كه در اين روش آموزشي بر منابع عربي تأكيد مي‌شود، اين امر موجب هدايت مردم چين در يادگيري زبان و ادبيات عرب و همچنين آشنايي آنها با فرهنگ قرآني شده است. البته چون كتاب‌هاي اسلامي زيادي به زبان فارسي نوشته شده، چيني‌ها علاقه زيادي براي ياد گرفتن زبان فارسي دارند.
- علاقه و گرايش مردم چين به دين اسلام و قرآن كريم و همچنين تمايل آنها به فراگيري زبان عربي به‌منظور درك بهتر مفاهيم قرآني و اصول اسلامي دليلي بر احياي اين دين آسماني در اين كشور است. اما زبان فارسي بر چه اساسي در اين كشور آموزش داده مي‌شود؟
به هر حال تحقيقات ديني و اسلامي‌اي كه مردم فارسي‌زبان انجام داده‌اند، بسيار زياد است. در عين حال همه اين آثار به زبان‌هاي ديگر ترجمه نشده‌اند. طبيعي است كه وقتي مسلمانان چيني درباره دين اسلام پرسشي دارند بايد جواب آن را بين كتاب‌ها و آثاري پيدا كنند كه معمولا يا به زبان عربي نوشته شده و يا به زبان فارسي است، به همين دليل كلاس‌هاي آموزش زبان فارسي در چين در حال افزايش است. هرچند كه ما از نظر فرهنگي و اقتصادي با اين كشور تعامل‌هايي داريم، اما دين اسلام پيوند اصلي بين ما محسوب مي‌شود. در عين حال بايد يادآوري كنم كه احيا و تجديد حيات اسلام در كشور پهناور چين در دهه‌هاي اخير بسيار چشمگير بوده و اين رشد نه‌تنها در زمينه آموزش اصول اسلامي بلكه در ساير زمينه‌ها، مانند ساخت و احداث مسجدها، ترويج آموزش زبان عربي، ترجمه قرآن و ساير كتاب‌هاي اسلامي به زبان چيني هم قابل توجه است. گسترش فرهنگ اسلامي در دهه‌هاي 80 و 90ميلادي كه دوران اصلاح و نوآوري در كشور چين محسوب مي‌شود، بسيار چشمگير بوده و جوان‌هاي چيني علاقه خود را به يادگيري زبان عربي و فارسي و شناخت بهتر فرهنگ اسلامي و همچنين مطالعه شاهكارهاي ادبيات عرب و آشنايي با تفكر و تاريخ مسلمانان به وضوح نشان داده‌اند.
- شما در ميان جمع مبلغان آشنا به زبان چيني به‌عنوان برگزيده انتخاب شده‌ايد و حالا تعداد زيادي از مردم شما را با نام آخوند چيني مي‌شناسند. خودتان فكر مي‌كرديد اين اندازه در فعاليت‌هايتان موفق باشيد؟
حقيقت اين است كه من تلاش زيادي كرده‌ام. اما خداوند من را هدايت و حمايت كرد و استقبال چيني‌ها هم لطف ديگري بود كه نصيبم شد. من بارها بين مردم چين افرادي را ديده‌ام كه بسيار خونگرم و مهمان‌نواز هستند. آنها با عشق و علاقه زيادي به مطالبي كه درباره اسلام مي‌گويم گوش مي‌دهند و از آن استقبال مي‌كنند؛ حتي بچه‌هاي كم‌سن و سال آنها هم به حرف‌هايم به خوبي گوش مي‌دهند.
- مسابقات سراسري تلاوت قرآن كريم
در سال‌هاي اخير سطح قرائت و تلاوت قرآن و برگزاري مسابقات قرآني در چين بسيار پيشرفت كرده و فعاليت‌هاي قرآني با حمايت مسئولان عمدتا در مناطق مسلمان‌نشين برگزار مي‌شود. حجت‌الاسلام آقايي درباره اين مسابقات توضيح مي‌دهد: «مسابقات سراسري تلاوت قرآن كريم كه هر 2سال يك‌بار به‌صورت سراسري بين مسلمانان چيني انجام مي‌شود، توسط انجمن اسلامي چين تنظيم و اجرا شده. افرادي كه در اين مسابقات با يكديگر رقابت مي‌كنند از برگزيدگان مسابقات مقدماتي شهرهاي مسلمان‌نشين چين هستند. آنها همچنين درصورت كسب حدنصاب امتياز مي‌توانند در مسابقات بين‌المللي هم شركت كنند» .
- نمايشگاه قرآن به سبك چيني
نمايشگاه قرآن كريم تنها در كشور ما برگزار نمي‌شود. جالب است بدانيد كه مسلمان‌هاي چيني هم نه‌تنها مسابقات قرآني در ماه مبارك رمضان برگزار مي‌كنند بلكه نمايشگاه قرآن كريم را هم با همكاري و هدايت رايزني فرهنگي ايران در چين برپا مي‌كنند. حجت‌الاسلام عسگر آقايي كه اين نمايشگاه قرآن را از نزديك ديده و در آن حضور داشته، مي‌گويد: «رايزني فرهنگي ايران در چين با دعوت از هنرمندان مسلمان چيني براي ارائه آثار هنري قرآني خود در اين نمايشگاه، به تشويق هر چه بيشتر آنان براي فعاليت در مسائل قرآن مي‌پردازد؛ اين شيوه باعث آشنايي آنها با دنياي جديد آثار هنري قرآني مي‌شود و توجه و استقبال بيشتر مسلمانان چيني نسبت به مسائل هنري در زمينه قرآني را به‌دنبال دارد.»
البته تقريبا هر سال در نمايشگاه بين‌المللي قرآن كريم در تهران، غرفه‌اي به فعالان قرآني كشورهاي ديگر ازجمله چين اختصاص پيدا مي‌كند تا آنها بتوانند آثار برتر و فعاليت‌هاي قرآني كشور خود را به اهالي قرآن و ساكنان ايران معرفي كنند.
- ورود اسلام به سرزمين چشم بادامي‌ها
حجت‌الاسلام عسگر آقايي براساس تحقيقات و فعاليت‌هايي كه در كشور چين انجام داده، اطلاعات خوبي درباره مسلمانان اين كشور دارد. او درباره سابقه ورود اسلام به اين سرزمين مي‌گويد: «پيشينه ورود اسلام به چين به پيش از ۶۵۰ ميلادي بازمي‌گردد؛ زماني كه سعد بن ابي وقاص، صحابه پيامبر اسلام، سفرايي را به سوي امپراتور گائوتسونگ فرستاد. نتيجه ورود اسلام به چين جمعيتي حدود 50ميليون مسلمان در چين است كه عمدتا در غرب اين كشور در منطقه‌اي به نام سين‌كيانگ حضور دارند و نزديك‌ترين مرز چين به بخش‌هايي از جهان اسلام همين منطقه است. البته مسلمانان در سراسر كشور چين حضور دارند، اما در اين منطقه كه وسعتي به اندازه ايران دارد، بيشتر به چشم مي‌خورند و شيعيان آن در منطقه كوچكي به نام ياركندي زندگي مي‌كنند.» در خصوص نقش ايران در گسترش اسلام در كشور چين مي‌گويد: «ترويج و گسترش اسلام و ورود قرآن به چين، توسط بازرگانان ايراني و عمدتا از طريق جاده ابريشم صورت گرفته است. آشنايي بيشتر مسلمانان چين با كلمات و واژه‌هاي اصيل فارسي و استعمال اين لغات در مكالمات روزمره زبان چيني مؤيد اين مدعاست. بعد از نابودي دودمان مغولي يوان و در سلسله مينگ، با توجه خاص امپراتوران اين دودمان، امكان ترويج فرهنگ قرآني و نفوذ اسلام به سرزمين‌هاي نواحي مياني چين فراهم شد و مساجد بسياري در چين ساخته شد. تعدادي از بناهاي اسلامي مربوط به اين دوره و برگزاري محافل قرآني در آنها، نشان از رواج اسلام در نواحي داخلي و غرب چين دارد.»
- اولين كتابخانه ديجيتال شيعي به زبان چيني
حجت‌الاسلام عسگر آقايي آنقدر دغدغه تبليغ اسلام را دارد كه با هزينه شخصي خودش كتاب‌ها و جزوه‌هايي را براي چيني‌هاي علاقه‌مند به اسلام تهيه مي‌كند و براي آنها مي‌فرستد. همين تلاش و دغدغه ديني موجب شكل‌گرفتن ايده خلاقانه‌اي در او شد كه نه‌تنها موفقيت زيادي براي خودش به همراه داشته بلكه براي چيني‌هاي علاقه‌مند به اسلام هم راهگشا شده است. «كتابخانه ديجيتال شيعي به زبان چيني» نرم‌افزار پر و پيماني است كه حجت‌الاسلام عسگر آقايي براي چشم بادامي‌هاي مشرق زمين تهيه‌كرده تا آنها را با دين اسلام و مذهب شيعه آشنا كند.
خودش درباره شكل‌گرفتن اين ايده توضيح مي‌دهد: «اوايل كه در فضاي مجازي به تبليغ اسلام مي‌پرداختم، وبلاگم با استقبال زياد چيني‌ها مواجه شد. عده‌‌اي از آنها دوست داشتند تا آشنايي بيشتري با دين اسلام پيدا كنند اما چون كتاب‌هاي اسلامي در كشور آنها كم بود، از من مي‌خواستند تا اين كتاب‌ها را در كشور خودمان تهيه كنم و برايشان بفرستم. من هم با علاقه اين كار را انجام مي‌دادم و در ازاي كتاب و هزينه ارسال مبلغي از آنها دريافت نمي‌كردم. مدتي كه گذشت با افزايش تقاضاها مواجه شدم. راهكاري به ذهنم رسيد؛ اينكه تمام كتاب‌ها را به‌صورت ديجيتال تهيه كنم تا هر كسي كه مي‌خواهد، يك نسخه از نرم‌افزار را در اختيار او بگذارم. به اين ترتيب، هم حجم مطالب ارسالي كم شد و هم توانستم به تعداد زيادي از مراجعين پاسخ بدهم.»
صفحه‌هاي اين نرم‌افزار تصوير اسكن‌شده كتاب‌هايي است كه مخاطبان درخواست كرده‌اند. درواقع نخستين كتابخانه ديجيتال شيعي به زبان چيني شامل كتاب‌ها و مقالاتي درباره اسلام و ايران است. زبان منوهاي نرم‌افزار هم به زبان چيني و فارسي است تا هم مردم چين بتوانند از آن استفاده كنند و هم براي مردم فارسي‌زبان در معرفي نرم‌افزار به ديگران كاربرد داشته باشد. تمام كتاب‌ها هم به زبان چيني است تا فارسي‌زبان‌ها براي معرفي كتاب و مقاله به چيني‌ها، با استفاده از منوي فارسي به آثار چيني‌زبان دسترسي پيدا كنند. علاوه بر اين، بخشي را به نام آموزش زبان قرار داده‌ام كه به 2 صورت فارسي به چيني و چيني به فارسي كار مي‌كند. اين برنامه باعث مي‌شود كه تاجران و مسافران ايراني در سفر به كشور چين بتوانند به‌راحتي با استفاده از اين برنامه، با كمترين مشكل با مردم آن كشور ارتباط برقرار كنند و اگر درباره اسلام، شيعه و يا ايران سؤالي مطرح شود، بتوانند به‌راحتي پاسخ بدهند.
ترجمه گوياي قرآن به زباني چيني يكي ديگر از امكانات اين كتابخانه ديجيتال است. منوي كلي برنامه هم شامل قرآن، زندگينامه پيامبر اسلام و آل‌پاكش عليهم السلام، احاديث، اعتقادات، احكام، ايران و فرهنگ لغت است. هر كدام از اين منوها، چندين زيرمجموعه دارند. به‌عنوان مثال در منوي قرآن، 3 دوره ترجمه قرآن و چندين كتاب ديگر در ارتباط با تفسير قرآن معرفي شده است. در بخش پيامبر و آل‌پاكش عليهم السلام ابتدا پيامبر اسلام(ص) و حضرت فاطمه‌زهرا(س) معرفي شده‌اند و پس از آن واقعه غدير، ماجراي مباهله و اهل‌بيت عليهم‌السلام در قالب چند كتاب و مقاله توضيح داده شده است. در قسمت اعتقادات، ترجمه‌هايي درباره اصول و فلسفه دين گنجانده شده است. در بخش احكام، احكام مربوط به نماز، روزه، حج و ساير مطالب قرار دارد. در قسمت ايران، امام‌خميني (ره) و مقام معظم رهبري به زبان چيني معرفي شده و آثار آنها قرار گرفته است. البته شاعران و انديشمندان ايراني هم در اين قسمت معرفي شده‌اند و ترجمه چيني ديوان حافظ، مثنوي معنوي، بوستان و گلستان سعدي هم به آن اضافه شده است.
- مسلمانان در چين
طبق آمار سال2006 تعداد مسلمانان چين حدود 200ميليون نفر تخمين زده مي‌شود. اين جمعيت شامل اقليت‌هاي هوي، اويغور، قزاق و ازبك است.
مسلمانان در پكن زندگي نسبتا مرفهي دارند. مساجد معروف در پكن عبارتند از: مسجد نيو جيه، مسجد ماديان و همچنين مسجدهاي ديان. در پكن رستوران‌هاي اسلامي بسياري هم وجود دارد.
محل زندگي مسلمانان بيشتر در جنوب‌غربي چين يعني در سين‌جيان، گانسو، نين شياو و چين‌هاي است. به علاوه اين مناطق، مسلمانان در سراسر چين نيز زندگي مي‌كنند.
تعداد مساجد بزرگ چين به 35هزار عدد مي‌رسد، همچنين تعداد روحانيون شيعه و سني به 45هزار نفر رسيده است.
مسجد نيوجه تمامي فعاليت‌هاي اسلامي اين منطقه را دربرمي‌گيرد. اين مسجد در دوره سلطنت سونگ در سال996 بعد از ميلاد بيش از هزار سال پيش ساخته شده است. اين بنا بزرگ‌ترين و قديمي‌ترين بناي اسلامي و همچنين يكي از مساجد معروف جهان به‌شمار مي‌رود كه گنجايش هزار نفر را دارد.
منبع: راديو چين