از آنجا كه بسياري از ما، از نكات ريز و جزئيات مسائل حقوقي سر‌در نمي‌آوريم راحت‌ترين كار ممكن، واگذاركردن اينگونه امور به وكيل است. وكيل‌گرفتن امروزه به امري رايج در دادگاه‌ها بدل شده و هر كسي براي راحتي و البته سرعت بيشتر در پيگيري مشكل حقوقي‌اش، ترجيح مي‌دهد وكيلي ماهر را به استخدام خود دربياورد. اما جالب است بدانيد امروزه به‌دليل فراگير شدن اين امر، دعواهاي بين وكيل و موكل هم بيش از گذشته شده است؛ دعواهايي كه ناشي از نا‌آشنايي موكلان با وظايف و حقوق وكلاست. حالا در صفحه پيش رو مي‌توانيد با ابتدايي‌ترين و در عين حال مهم‌ترين مسائل حقوقي پيرامون وكيل‌گرفتن آشنا شويد تا علاوه بر مشكل حقوقي‌تان، ديگر درگير دعواي حقوقي با وكيل‌تان نشويد.
- وكيل مثل پزشك
در يك كلام بايد گفت وكيل كسي است كه در دعاوي حقوقي جايگزين شما مي‌شود تا به‌جاي شما امور قضايي‌تان را پيگيري كند. اما از اين جهت وكيل شباهت بسياري به يك پزشك دارد. زيرا همانطور كه در بيماري‌هاي مهلك و كشنده، انسان به هر پزشكي اعتماد و اطمينان نمي‌كند در انتخاب وكيل هم بايد دقت زيادي وجود داشته باشد. چرا كه شما به‌عنوان موكل براي اثبات ادعاي‌تان مجبور هستيد بسياري از مدارك و اسناد خود را در اختيار وكيل قرار دهيد و گاهي هم برخي از اسرار زندگي خصوصي‌تان را فاش كنيد. بدون ترديد چنين اقدامي، نيازمند داشتن اعتماد و اطمينان كافي به يك وكيل و مشاور حقوقي است. حال مهم‌ترين شاخصه‌اي كه موكل براي انتخاب وكيل بايد به آن توجه داشته باشد امانتداري وكيل است. پيشنهاد ما اين است كه از تجربه‌هاي اطرافيان و آنهايي كه سابقه استخدام وكيل دارند استفاده كنيد.
اين روش، بهتر از اعتماد به آگهي‌هايي است كه در كوچه و خيابان شاهد انتشار آن هستيم. البته بايد توجه داشت وكيلي كه از نظر اخلاقي تمام محاسن را داشته باشد اما فاقد تخصص و علم كافي باشد، نمي‌تواند به نحو شايسته از حقوق موكل خود دفاع كند. بنابراين وكيلي را مي‌توان مورد تأييد قرار داد كه هم از نظر سلامت اخلاقي مورد وثوق باشد و هم تخصص كافي داشته باشد.
- پروانه معتبر
پس از پرس و جو و انتخاب وكيلي امانتدار و مطمئن، قبل از انعقاد قرارداد بايد مطمئن شويد كه وكيل مورد نظر داراي پروانه معتبر وكالت در دادگستري است. گاهي ديده شده كه افرادي با سوء‌استفاده از ناآگاهي مردم، خود را وكيل دادگستري معرفي كرده‌اند و مبالغ هنگفتي را به‌عنوان حق‌الوكاله از آنان گرفته‌اند درصورتي‌كه هيچ مجوزي براي وكالت در دادگاه‌ها نداشته و با وعده‌هاي پوچ و بي‌اساس ازجمله وجود آشنايي با برخي افراد ذي‌نفوذ، اقدام به اخاذي و به‌اصطلاح كار‌چاق‌كني كرده‌اند. به‌همين دليل، موكل بايد پس از اطمينان از معتبربودن پروانه وكالت و بررسي شخصيت و صلاحيت و مهارت‌هاي وكيل مورد نظر اقدام به بستن قرارداد با وي كند.
- تعهدات وكيل چيست؟
در قوانين حقوقي كشورمان، وكيل علاوه به تعهداتي كه در متن قرارداد بر عهده گرفته است، صرف عقد وكالت بايد به يكسري ديگر از تعهدات هم پايبند باشد. اين تعهدات در هر قراردادي برعهده وكيل قرار مي‌گيرد و موضوع قرارداد تغييري در آن ايجاد نمي‌كند:
1- تعهدي كه وكيل به انجام موضوع وكالت دارد.
2- تعهد وكيل به رعايت مصلحت موكل خود.
3- تعهد وكيل به حفظ اسرار، اسناد و اطلاعات شخصي موكل.
4- تعهد وكيل به برگرداندن اموال و مدارك موكل.
- تعهدات موكل در برابر وكيل
همانطور كه وكيل در قبال موكل خود وظايفي دارد. موكل هم در برابر وكيل خود وظايفي دارد كه بايد به‌درستي انجام دهد:
1- پرداخت بموقع ميزان حق‌الوكاله تعيين شده در قرارداد.
2- موكل بايد هرزمان كه وكيل يا دادگاه لازم بداند، اصل اسناد و مدارك را در قبال گرفتن رسيد، در اختيار وكيل قرار دهد.
3- پرداخت تمام هزينه‌هاي دادگستري از قبيل هزينه دادخواست، هزينه اوراق، حق‌الزحمه كارشناسي، اياب و ذهاب و... به‌عهده موكل است. و چنانچه موكل، اين هزينه‌ها را بموقع پرداخت نكند و خسارتي متوجه او شود، خود مسئول اين خسارت‌هاست.
4- معرفي شهود، مطلعان و حاضركردن آنان در دادگاه و دادسرا و اموري مثل حاضركردن ضامن و كارهايي از اين دست، به‌عهده موكل است.
5- چناچه موكل قصد دارد از روال كاري و پيشرفت امور در پرونده مطلع شود بايد طبق روال مشخصي كه در دفتر آن وكيل وجود دارد در روزهاي مشخص با دريافت زمان قبلي ملاقات به آنجا مراجعه و با وكيل صحبت كند و گزارش كار را از او بگيرد.
- ماجراي قرارداد با وكلا
حالا بعد از اطمينان از پروانه وكالت، نوبت به بستن قرارداد با وكيل مورد نظر مي‌رسد. اما در متن اين قرارداد بايد به نكات مهمي توجه داشت:
1- در قرارداد بين وكيل و موكل، مهم‌ترين بخش آن معمولا تعيين ميزان حق‌الوكاله است. بيشترين دعواها بين وكيل و موكل مربوط به همين بخش است. بنابراين بايد توافقات ابتدايي دقيقا مشخص و ثبت و ضبط شود تا مشكلي از اين حيث پيش نيايد. برابر آيين‌نامه تعرفه حق‌الوكاله مصوب 1385، آنچه در اين خصوص ملاك خواهد بود، توافقي است كه بين وكيل و موكل صورت مي‌گيرد. به‌اين‌ترتيب، اين توافق مي‌تواند بيشتر، كمتر يا برابر تعرفه‌اي باشد كه در اين آيين‌نامه پيش‌بيني شده است. به‌عنوان مثال در دعواهاي مالي تا ميزان 10ميليون تومان، حق‌الوكاله 6درصد يعني 600هزارتومان است، اين ميزان با توافق طرفين مي‌تواند بيشتر يا كمتر هم باشد. اما به هر حال مقدار توافق بايد در قرارداد ذكر شود. همچنين بايد ذكر شود كه از مبلغ حق‌الوكاله چه مقدار آن در مرحله نخست، چه مقدار در مرحله تجديدنظر و چه مقدار در مرحله فرجام‌خواهي بايد پرداخت شود.
2- بهتر است مورد وكالت و موضوع پرونده در قرارداد وكالت ذكر شود. همچنين در برگه وكالت‌نامه اختياراتي كه قرار است به وكيل اعطا شود، نوشته شود كه موكل راضي به اعطاي اين اختيارات است، به‌عنوان مثال اگر موكل تمايلي به اخذ وجه به‌دست‌آمده از شكايت، توسط وكيل نداشته باشد و بخواهد شخصا آن را وصول كند، نبايد چنين اختياري براي وكيل در وكالت‌نامه قيد شود.
3- موضوع بعدي كه در قرارداد مهم است و بايد مدنظر قرار بگيرد، نشاني طرف دعواي موكل است كه بايد در متن قرارداد ذكر شود. در واقع موكل بايد نشاني طرف دعوي را به وكيل اعلام و تأكيد كند كه مسئوليت عواقب ناشي از شناسايي‌نشدن طرف شكايت را وكيل بايد به اطلاع موكل برساند.
4- در طول انجام برخي پرونده‌هاي حقوقي اموري پيش مي‌آيد كه پيش از آنكه امري حقوقي باشد كاري اداري است. مثلا در انجام يك پرونده ملكي، غيراز مراجعه به دادگاه ممكن است برخي از امور مربوط به سازمان ثبت هم لازم باشد. در اينگونه موارد معمولا دلخوري‌هايي پيش مي‌آيد، چراكه وكيل در اين حوزه موكل را موظف مي‌داند و موكل هم وكيل را. براي جلوگيري از اين موضوع، پيشنهاد ما اين است كه اگر احساس مي‌كنيد پرونده شما به امور اداري هم مرتبط است، از همان ابتدا تكليف انجام آنها را با وكيل خود مشخص كنيد و براساس آن حق‌الوكاله را تعيين كنيد و از اين طريق از اختلافات و دلخوري‌هاي آينده پيشگيري كنيد.