به‌گونه‌اي كه متقاضيان بازار مسكن اين امكان را يافتند كه با استناد به قيمت‌مرجع كسب‌‌شده از اين سامانه، در مقابل اعداد و ارقام پيشنهادي و احيانا بدون منطق مالكان يا مشاوران‌املاك مقاومت كرده و مانع حباب‌سازي‌هاي رايج دلالان ملك شوند.
به گزارش همشهري، اين سامانه بعدها در آدرس hmi.mrud.ir/sabaa صورت كامل‌تري پيدا كرد و اطلاعات واقعي معاملات خريد و فروش و رهن و اجاره بازار مسكن 7شهر كشور را دربرگرفت؛ اطلاعاتي كه با توجه به هرج و مرج موجود در قيمت‌گذاري بازار مسكن، به‌ويژه در حوزه اجاره، مي‌توانست نقشه راه مناسبي براي متقاضيان اين بازار باشد و آنها را از واقعيت بازار آگاه كند. با وجود اين، «سامانه اطلاعات بازار املاك ايران» از يكسو به‌دليل جامع نبودن و از ديگر سو به واسطه ناشناس باقي ماندن، هنوز نتوانسته است جايگاه اصلي خود را به‌دست بياورد؛ به‌طوري كه در شرايط فعلي تعداد بازديدهاي روزانه اين سامانه به كمتر از انگشتان يك دست مي‌رسد.
- سامانه‌اي با ماموريت شفاف‌سازي
علي چگني، مديركل دفتر برنامه‌ريزي و اقتصاد مسكن وزارت راه و شهرسازي در اين‌باره به همشهري مي‌گويد: اين سامانه اطلاعات را از سامانه ثبت معاملات املاك و مستغلات كشور واكشي مي‌كند و با برنامه‌نويسي‌هايي كه انجام شده، جزئيات معاملات بازار مسكن شهرهاي تحت پوشش را به تفكيك منطقه و محله در اختيار متقاضيان قرار مي‌دهد؛ به‌گونه‌اي كه مشخص مي‌شود در هر منطقه چه تعداد معاملات خريد و فروش و يا رهن و اجاره انجام شده و جزئيات اين معاملات چه بوده است. چگني با تأكيد بر اينكه قيمت را بازار تعيين مي‌كند و كسي حق مداخله در اين فرايند را ندارد، افزود:
اين سامانه با اين هدف در اختيار عام قرار گرفته است تا هر كسي، اعم از خريدار، فروشند يا سازنده كه مي‌خواهد در بازار مسكن فعاليت كند، گرفتار مشكلات عدم‌شفافيت بازار نشود. به گفته او، اين سامانه به متقاضيان و فعالان بازار مسكن كمك مي‌كند كه درست تصميم بگيرند و گرفتار جوسازي‌هاي حاشيه بازار نشوند.
مديركل دفتر برنامه‌ريزي و اقتصاد مسكن وزارت راه و شهرسازي درباره ديگر امكانات اين سامانه مي‌گويد: هم‌اكنون اين سامانه مي‌تواند اطلاعات تا يك روز قبل كل معاملات انجام‌شده در شهرهاي تحت پوشش را در اختيار مردم قرار دهد ضمن اينكه امكان فيلترينگ نيز در اين سامانه مهيا شده تا متقاضيان بتواند جست‌وجو در مناطق و محله‌هاي مدنظر را انجام دهند. به گفته چگني، در آينده اين سامانه تغييراتي پيدا مي‌كند كه افراد بتوانند جزئيات بيشتري مانند متوسط قيمت منطقه انتخابي يا متوسط قيمت مربوط به بناهايي با سن ساخت خاص را ببينند.
- نقص اطلاعاتي بازار مسكن از كجا سرچشمه مي‌گيرد؟
سامانه اطلاعات بازار املاك ايران (سابا) ليست كاملي از قيمت‌هاي راهنما براي خريد و فروش مسكن در اختيار عوامل بازار قرار مي‌دهد به‌طوري كه مراجعه‌كننده به اين سامانه بتواند يك قيمت مرجع براي معاملات مسكن در منطقه مورد نظر خود به‌دست بياورد و اسير هرج‌ومرج موجود در شيوه تعيين قيمت در بازار مسكن نشود. بر اين اساس مردم قادرند با مراجعه به آدرس اين سامانه و انتخاب شهر و منطقه شهرداري، جزئيات واحدهاي مسكوني مورد معامله در اين منطقه را ببيند. مسئله‌اي كه در اين ميان وجود دارد اين است كه اطلاعات اين سامانه نسبتا با واقعيت معاملات ثبت‌شده در سامانه ثبت معاملات املاك و مستغلات تفاوت دارد، اين در حالي است كه بخشي از معاملات نيز به واسطه عدم‌ثبت توسط مشاوران املاك عملا در آمارهاي سامانه سابا محاسبه نمي‌شود.
به‌عنوان مثال، براساس گزارش بانك مركزي كه از آمارهاي خام سامانه ثبت معاملات املاك و مستغلات كشور استخراج شده، در خرداد‌ماه سال‌جاري، تعداد معاملات آپارتمان‌هاي مسكوني شهر تهران به 15هزار و 362 واحد مسكوني رسيده است اين در حالي است در سامانه وزارت راه و شهرسازي فقط 11هزار و 725مورد معامله براي خريد و فروش مسكن در خرداد‌ماه96 ثبت شده است.
از ديگر سو بازديد ميداني از بنگاه‌هاي مشاوران املاك حاكي از اين است كه با وجود ملزم‌شدن اين صنف به ثبت كليه معاملات خود در سامانه ثبت معاملات املاك و مستغلات كشور، هنوز بخش قابل توجهي از آنها معاملات انجام شده به‌ويژه در حوزه اجاره را در قراردادهاي سه‌نسخه‌اي قديمي ثبت مي‌كنند و به همين واسطه اين معاملات عملا جزو آمار بازار مسكن محاسبه نمي‌شوند و چرخه جمع‌آوري اطلاعات از اين بازار به هم مي‌ريزد.