16سال است كه طالبان در افغانستان از قدرت به زير كشيده شده اما طي ماههاي اخير با قدرت گرفتن دوباره اين گروه، حملات تروريستياش خونينتر از گذشته ادامه پيدا كرده است. نيروهاي طالبان توانستهاند در نواحي مختلف از جنوب تا شمال و مركز و غرب، مناطقي را تحت كنترل خود در آورند. وضعيت بحراني افغانستان اكنون باعث شده تا آمريكاييها كه خود در سال 2001ساقطكننده حكومت طالبان بودند سكوتشان را بشكنند و انگشت اتهامشان را به سوي پاكستان نشانه روند.
ژنرال مكمستر، مشاور امنيت ملي دونالد ترامپ، اوايل هفته اعلام كرد كه كاخ سفيد خواستار تغيير در رفتار پاكستان در حمايت از طالبان است. مكمستر مقامهاي اسلام آباد را به «برخورد گزينشي» در مبارزه با تروريسم متهم كرد و گفت: «ديگر هيچگونه حمايتي از گروه طالبان قابل تحمل نيست.»
اشاره مكمستر به برخورد اسلامآباد با گروه تروريستي تحريك طالبان پاكستان طي سالهاي اخير و در مقابل، انفعال در برابر فعاليتهاي طالبان افغانستان و گروه حقاني در خاك پاكستان است. گزارش سالانه وزارت خارجه آمريكا نيز كه 2هفته قبل منتشر شد از پاكستان بهعنوان «پناهگاه امن» اين دو گروه تروريستي ياد ميكند. آمريكا طي 16سال گذشته 700ميليارد دلار در افغانستان هزينه كرده و در جنگ با القاعده و طالبان، حدود 2هزار و 500كشته هم داده است. در چنين شرايطي، بازگشت دوباره كنترل اين كشور به طالبان براي آمريكاييها اتفاقي جبرانناپذير خواهد بود.
- پاكستان و بحران سياسي
نگاهها براي تحت كنترل در آوردن طالبان در حالي به پاكستان است كه اين كشور خود درگير بحراني بيسابقه شده است. سياست در پاكستان به تلاطمش معروف است و تنش سياسي، اين كشور را هميشه در صدر اخبار جهان قرار داده است. بهدليل همين تنشها، عمر احزاب سياسي در پاكستان بسيار كوتاه است. انحلال يا انشعاب، سرنوشت اغلب احزاب سياسي در اين كشور است.
اسلامآباد روزهاي گذشته بار ديگر صحنه بالا گرفتن تنشهاي سياسي بوده است.
نواز شريف، نخستوزير، بهدنبال رأي ديوان عالي پاكستان از سمتش كنارهگيري كرد. ديوان عالي در ارتباط با پرونده فساد مالي از نوازشريف سلب صلاحيت كرد. اتهامها مربوط بهدست داشتن فرزندان شريف در معاملات چند شركت ثبت شده در خارج بود كه سال گذشته در ماجراي معروف به «اوراق پاناما» اسناد آن افشا شد.
بركناري نواز شريف، بار ديگر پاي پارلمان را كه تحت كنترل حزب نواز شريف يعني حزب مسلم ليگ است به ميان كشيد. قانونگذاران، شاهد خاقان عباسي وزير سابق نفت را بهعنوان نخستوزير موقت انتخاب كردند تا زمينه را طبق توصيه نواز شريف براي به قدرت رسيدن برادرش، شهباز شريف فراهم كنند. شهباز شريف، سروزير ايالت پنجاب است و بايد براي رسيدن به نخستوزيري ابتدا در انتخابات محلي در اين ايالت رأي لازم را براي ورود به پارلمان كسب كند. حزب مسلم ليگ در پنجاب قدرت بالايي دارد و انتخاب شهباز شريف در انتخابات مياندورهاي حتمي است. اين انتخابات تا 45روز ديگر برگزار ميشود.
- چالشهاي پنجابي شهباز شريف
پنجاب مهمترين ايالت پاكستان است و بسياري از رويدادهاي سياسي كه در اين كشور رقم ميخورد، ريشه در اين ايالت دارد. شهباز شريف مرد شماره يك قدرت و سياست در پنجاب است و نخستوزيري او پس از ورودش به پارلمان با توجه به قدرت حزب مسلم ليگ قطعي است. اما عمران خان ستاره سابق كريكت پاكستان و رهبر امروز اپوزيسيون، وعده شكست خانواده شريف را در اين ايالت و در كل پاكستان داده است. عمران خان بود كه با هياهوي فراوان و متحد كردن مخالفان دولت موفق شد نواز شريف را با استفاده از اسناد افشا شده در اوراق پاناما از قدرت پايين بكشد.
فارغ از اين، شهباز شريف براي رسيدن به قدرت با چالشهاي ديگري نيز روبهروست. او كه 3دوره بهعنوان سروزير پنجاب مديريت امور اين ايالت را بهعهده داشته به ارتباط نزديكش با نظاميان و نيروهاي پليس معروف است. او نيز همچون برادرش پروندههاي مالي و امنيتي دارد. 3سال پيش، بعد از آنكه مخالفان نواز شريف به خيابانها آمدند، 7نفر در درگيري با پليس كشته شدند. گفته ميشود آن زمان شهباز شريف دستور تيراندازي به مردم را داده بود.
پيش از آن، در سال 2003نيز او با اتهام ديگري مبني بر صدور قتل 5مخالف سياسي در سال 1998يعني زماني كه براي نخستين بار قدرت را در پنجاب بهدست گرفته بود روبهرو شد؛ اتهامي كه بعدا لغو شد.شهباز شريف همچنين متهم است كه در طول دوره مديريتش در پنجاب، گروه تروريستي لشكر جهنگوي را مورد حمايت قرار داده است. ترور رهبر اين گروه در سال 2015و دستگيري بسياري از فرماندهان آن، نشان از تغيير رويكرد شهباز شريف داشته است.
- اوراق پاناما، بلاي جان نخستوزير آينده
سال گذشته زماني كه نام فرزندان نواز شريف در ميان بسياري از چهرههاي معروف دنيا در اوراق پاناما ديده شد، كسي تصور نميكرد افشاي اين اوراق به بركناري او منجر شود. تحقيقات ديوان عالي پاكستان اما به اسنادي مبني بر فساد گسترده او و خانوادهاش و سوءاستفاده آنها از قدرت منتهي شد.
در اوراق پاناما نامي از شهباز شريف برده نشده اما اين حقيقت كه بسياري از فعاليتهاي تجاري اين دو برادر با يكديگر گره خورده است، اين احتمال را مطرح كرده كه ممكن است تحقيقات ديوان عالي در مورد ديگر افراد خانواده شريف، به پرونده فساد مالي شهباز شريف هم منجر شود. يكي از شركتهاي خانوادگي اين دو برادر با اتهامهاي پولشويي روبهروست اما هنوز تحقيقاتي در اين زمينه آغاز نشده است. بسياري معتقدند اوراق پاناما همانطور كه نواز شريف را سرنگون كرد، شهباز شريف را هم خواهد بلعيد.