دارو براي فروش هم داري در خدمتم. كافي است قدم به پياده‌روي باب همايون و صوراسرافيل بگذاري، زمزمه‌هاي خريد و فروش دارو توسط افرادي كه سر هر كوچه و گذر ايستاده‌اند و زير چشمي حواسشان به هر تازه‌واردي هست تمامي ندارد. از داروهاي سقط جنين 200هزار توماني گرفته تا قرص و آمپول‌هاي دوپينگ 4ميليوني، اينجا در ناصرخسرو با وجود بارها عمليات‌هاي ضربتي از سوي سازمان غذا و دارو همچنان خريد و فروش مي‌شود. جالب‌تر اينكه ديگر نيازي نيست اين همه راه بيايي و در كوچه پس‌كوچه‌هاي عريض و طويل ناصرخسرو به‌دنبال انواع و اقسام داروهاي كمياب و ناياب باشي. حالا ديگر كارت ويزيت‌هايي به دست‌تان مي‌دهند كه با آدرسي كه رويشان درج شده مي‌توانيد خريدتان را اينترنتي انجام دهيد؛ بدون واسطه و به قول خودشان حتي زير قيمت داروخانه‌هاي تهران مثل 13آبان، ۲۹ فروردين و هلال احمر. البته با يك تفاوت و اينكه هيچ تضميني براي استانداردبودن و تقلبي‌نبودن آنچه به دست‌تان مي‌دهند، وجود ندارد.
- همه پاتوقمان را مي‌شناسند
ساعت12 ظهر است خيابان را بالا و پايين مي‌روم تا بتوانم قيمت داروهاي سرطان و سقط‌جنين را متوجه شوم. محمد از فروشندگان و دلالان دارو مي‌گويد: ما سر كسي را كلاه نمي‌گذاريم. داروهايمان تاريخ مصرف دارد. كاسب همين خيابان هستيم و همه پاتوقمان را مي‌شناسند. ببرند دارو را نشان دهند به دكترشان، مشكل داشت بياورند. خريد و فروش داروي قاچاق آن هم بدون هيچ ترس و ابايي در از موضوعاتي است كه مديركل بازرسي و امور حقوقي سازمان غذا و دارو درباره آن به همشهري مي‌گويد: ما سيستمي بسته هستيم به اين معنا كه توزيع‌كنندگان دارو از سازمان غذا و دارو مجوز دريافت مي‌كنند و صرفا هم مي‌توانند از تأمين‌كنندگان مجاز دارويي كه شامل شركت‌هاي توليدي داخل و وارداتي مجاز دارو هستند، محصول دريافت كنند. ضمن آنكه فقط قادرند دارو را به مراكز درماني و داروخانه‌ها تحويل دهند. بنابراين اگر دارويي خارج از اين شبكه توزيع شود، تخلف است. لذا داروهايي كه مجوز ورود به بازار دارويي كشور را نداشته و خارج از شبكه رسمي سازمان غذا و دارو تجويز و توزيع مي‌شوند، در بازار توزيع قاچاق مثل ناصرخسرو در تهران و اسامي ديگر در ساير شهر‌هاي كشور موجود خواهند بود.
دكتر شهريار اسلامي‌تبار همچنين مي‌گويد: در مراكز درماني و دارويي رسمي كشور داروي قاچاق و تقلبي عرضه نمي‌شود، مردم اطمينان داشته باشند كه با مراجعه به بيمارستان‌ها و مراكز درماني داروهاي مورد تأييد در اختيار آنها قرار مي‌گيرد و در اكثر داروخانه‌ها و بيمارستان‌ها هيچ فرآورده قاچاق و تقلبي وجود ندارد. همچنين نظارت بر اينكه داروهاي قاچاق و تقلبي در مراكزي شبه ناصرخسرو به فروش مي‌رسد به‌تنهايي در توان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو نيست. واقعيت آن است كه نهادها و سازمان‌هاي بسياري بايد براي جمع‌آوري داروهاي قاچاق و تقلبي از بازار ايران با وزارت بهداشت تعامل و همكاري داشته باشند.
- خريد و فروش تلگرامي دارو
شاهين صدايش مي‌كنند. به موتورش تكيه داده است. خريدار داروهاي جنسي و آمپول و قرص‌هاي سقط جنين است. مي‌گويد: بدون تاريخ باشد 200تومن زير قيمت مي‌خرم. تا 100ميليون تومان هم هر چي داري مي‌خرم. همچنين هر داروی غیرمجاز و نایابی بخواهید از طريق تلگرام هماهنگ مي‌كنم و برای شما می‌فرستم، فقط شما باید هزینه داروها را به حسابم واریز کنید. این صحبت‌ها را فروشنده جوان خیابان ناصرخسرو می‌زند. صحبت‌های فروشنده جوان نشان می‌دهد ناصر خسرو هم از تکنولوژی جا نمانده است.
- ارتباط برخي از پزشكان با قاچاقچيان
اين مسئول در اين‌باره مي‌گويد: محصول قاچاق ماهيتش مجهول است لذا اصلا وزارت بهداشت قبولش ندارد كه بخواهد بر آنها نظارت كند بلكه با آنها مقابله مي‌كند آن‌هم در كنار سازمان‌هاي ديگر. داروهاي سقط جنين غيرقانوني، فرآورده‌هاي جنسي، فرآورده‌هاي دوپينگ و مخدر بيشتر مشمول قاچاق مي‌شوند كه همگي نيز تقلبي و قاچاق هستند؛ موارد اينچنيني حكايت از قاچاق زيرزميني دارد كه در كنار وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو دستگاه‌هاي ديگري هم بايد وارد عمل شوند. بايد توجه كرد كه ۹۰درصد داروهاي قاچاق براي پاسخگويي به بيماران نيست بلكه جهت پاسخ به نيازهاي غيرقانوني مانند سقط جنين غيرقانوني، دوپينگ، مواد‌مخدر، داروهاي جنسي و... است و از طرفي داروهاي مثلا بيماران سرطاني عمدتا وارداتي است و حتي دولت ۹۰ درصد از آنها را حمايت مي‌كند؛ بنابراين دسترسي بيماران سرطاني به داروهايشان مناسب است. گاهي برخي پزشكان دارويي براي بيمار تجويز مي‌كنند كه در ليست دارويي ما وجود ندارد، بنابراين بيمار در مراكزي چون ناصرخسرو سرگردان مي‌شود. وقتي دارويي در بازار ايران وجود ندارد و تأييد نشده تجويز مي‌شود بايد شبكه قاچاقي براي پاسخگويي به آن شكل بگيرد و ما اطمينان داريم برخي از اين پزشكان مي‌توانند با شبكه قاچاق ارتباط داشته باشند؛ چرا كه اگر چنين دارويي تجويز نشود، قاچاق هم پا نمي‌گيرد. وي گفت: واقعيت اين است كه سازمان غذا و دارو به‌تنهايي نمي‌تواند روي عرضه و مصرف فرآورده‌هاي قاچاق نقش پررنگي داشته باشد. تنها كاري كه ما مي‌توانيم انجام دهيم اين است كه كالايي كه به‌طور رسمي وارد كشور مي‌شود، با روش رهگيري و رديابي شناسه‌دار به مردم اطلاع‌رساني كنيم.
- چه داروهايي قاچاق مي‌شود؟
دكتر شهريار اسلامي‌تبار، مديركل بازرسي و امور حقوقي سازمان غذا و دارو: قاچاق دارو پس از مواد‌مخدر و اسلحه، وحشتناك‌ترين نوع قاچاق است؛ چرا كه زيان آن تنها شامل زيان اقتصادي نيست بلكه سلامت و جان انسان‌ها را به مخاطره مي‌اندازد. بيشترين ميزان قاچاق مربوط به داروهايي از قبيل داروهاي بدنسازي، مكمل‌هاي غذايي، اكستازي و ترامادول است و مصرف اينگونه اقلام باعث بروز آسيب‌هاي جبران‌ناپذيري همچون عوارض كبدي، كليوي، قلبي عروقي، پوست، هورموني، اعصاب و روان، واكنش‌هاي حساسيتي و يا حتي مرگ مي‌شود. براساس گزارش‌هاي سازمان بهداشت جهاني، سالانه حدود 200هزار نفر در دنيا قرباني مصرف داروهاي تقلبي و قاچاق مي‌شوند.