او گفت: ترجمه ی دموکراسی به مردم سالاری ترجمه درستی نیست.
به گزارش همشهری آنلاین وی دراین مراسم که با حضور جمع کثیری از علاقه‌مندان و دوستان دکتر حسن چاوشیان تبریزی، مدرس دانشگاه و مترجم آثار جامعه شناسی برگزار می‌شد، ضمن اشاره به این معضل گفت: در حقیقت این گونه ترجمه‌ها ما را از مسیر اصلی دور می‌کند و دموکراسی به معنای حکومت مشروط و سالار شدن بر مردم نیست.
اگر این گونه بود چرا در اروپا دموکراسی را مردم سالاری محسوب نمی‌کنند؟ چرا ما از اصطلاح یونانی به معنای اقتصاد خرد چنین ترجمه‌ای ارائه می‌دهیم و کشورهای دیگر واژه یونانی آن را به کار می‌برند؟ مردم سالاری که از آن به عنوان دموکراسی یاد می‌کنیم می‌تواند گاه یک مردم سالاری فاشیستی باشد.
وی ا دامه داد: برخی از روشنفکران ما از این که دموکراسی را بومی کرده‌اند و چنین معادلی برای آن یافته‌اند، بسیار خوشحالند. آنچه در جامعه ما در رویارویی با مدرنیته اتفاق افتاد همین است که هر کس از ظن خود با مدرنیته همراه شد و هر آنچه که به ما نزدیک بود را مدرنیته اطلاق کردیم. حال آنکه هیچ ربطی به مدرنیته ندارد.
دکتر غنی‌نژاد که به زودی دو کتاب معرفت شناسی اقتصاد و آزادی خواهی نافرجامش قرار است از سوی انتشارات کارنامه به بازار کتاب عرضه شود، ترجمه را یکی از ابزارهای مهم انتقال مفاهیم مدرن به جامعه ما خواند و گفت: اگر مدرنیته در جهان غرب 400 تا 500 سال قدمت دارد، آشنایی ما در ایران با این پدیده بیش از 100 تا 150 سال نیست.
غنی نژاد همچنین یادآور شد: آنچه در نهضت مشروطه رخ داد تجربه بسیارمهم و ارزشمندی بود که هنوز ما به ابعاد وجودی آن توجه نکرده‌ایم. امروزه ما از انقلاب مشروطه یاد می‌کنیم حال آنکه آنچه روی داد نهضت بود و نه انقلاب. من فضیلت مشروطه را در نهضتی بودن آن می‌دانم و نه انقلاب.
نویسنده کتاب آزادی خواهی نافرجام در بخش دیگری از سخنان خود به ترجمه‌های نادرست برخی واژگان لاتین به زبان فارسی اشاره کرد و تاکید کرد: وی در پایان خاطرنشان کرد: در واقع این میهن پرستی سنتی ما است که ظاهر مدرن به خود گرفته است. افرادی همچون دکترچاوشیان که با اندیشه‌های مدرن سر و کار دارند خوب است به این ظرایف دقت بیشتری داشته باشند. چه آنکه وقتی که مفهومی به خطا جا می‌افتد اصلاح آن سال‌ها طول می‌کشد. متاسفانه آنچه که هنوز در دانشگاه‌ها و مدارس ما صورت می‌گیرد تاکید بر انتقال دانش است. حال آنکه در دیگر کشورها اصل بر تحقیق است.
دکتر سعید معیدفر: سیاست وزارت علوم درباره مترجمین نادرست است
در ادامه دکتر سعید معیدفر رئیس انجمن جامعه شناسی ایران در این مراسم گفت: متاسفانه سیاستی که وزارت علوم در مواجهه با مترجمین کشور اتخاذ کرده سیاست نادرستی است. این وزارتخانه به افرادی که مقالات علمی و پژوهشی ارائه می‌کنند بالاترین و به ترجمه‌ها کمترین امتیاز را می‌دهد و این در حالی است که ترجمه واقعیت بسیار دشواری دارد.
معیدفر با بیان اصل مبادله علم از زبان و ادبیات یک کشور به زبان کشور دیگر در دنیای امروز گفت: کشور ما در شرایط کنونی بیشتر از هر زمان دیگری به ترجمه و انتقال درست مفاهیم نیاز دارد، چرا که آنچه مورد استفاده ی دانشجو و پژوهشگر ماست پایه های اساسی اش در یک کشور دیگر است و آنها تولید کنندگان علم اند و سهم ما در تولید علم چندان قابل توجه نیست.
دکتر معیدفر استراتژی هدف گذاری نظام آموزشی را از جمله موانع موجود در داخل محیط علمی خواند و افزود: متاسفانه آنچه که هنوز در دانشگاه‌ها و مدارس ما صورت می‌گیرد، تایید و تاکید بر انتقال دانش است و مشکل ما یک طرفه بودن رابطه علمی است. حال آنکه رابطه حوزه علم باید دو طرفه باشد. وی اضافه کرد: نکته دیگر آنکه نقش مهم انجمن‌های علمی در تولید علم است. همه اندیشمندان و جامعه شناسان تا زمانی که انجمن علمی در اطرافشان نبود قادر به مهم جلوه دادن حرف‌های خود نبودند. در ایران نیز مسلما اساتید و فرهیختگان جامعه، اندیشه‌ها و ایده‌هایی دارند اما چون اجتماع و محافلی اطراف این اندیشه‌های علمی وجود ندارد اندیشه بارور نمی شود.
وی مساله ی نقد در تولید علم را یک مسئله حیاتی دانست و گفت: قرائت ما از نقد یک قرائت نادرست است. ما از نقد هم می هراسیم چه آن که نقد همیشه با ویرانی همراه بوده است، در صورتی که نقد یکی از رمزهای تولید دانش است. متاسفانه ما در بحث دانشجویی با کمیت گرایی مواجه هستیم و این کمیت گرایی مانع تولید دانش در کشور ما است.
در بخش دیگری از مراسم افشار زمردی ـ استاد دانشگاه پیام نور ـ و یکی از دانشجویان ممتاز دکتر چاوشیان به نمایندگی از جهاد دانشگاهی متن پیام جهاد دانشگاهی را برای مراسم قرائت کرد. در بخشی از این پیام آمده است: «ما باور داریم که نسل حاضر با همه ناملایمات موجود در جامعه درهم تنیده ایرانی، نسبت به دهه های گذشته از درک و جهان بینی روشن تری نسبت به موانع و معضلات جامعه ایران برخوردار است.
این امتیاز از یکسو حاصل اتصالات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی با جهان پرتکاپوی بیرون است و از سوی دیگر محصول چالش و زایش تبادلات انسانی در متن اجتماعات ایرانی است. با هر دلیل و برهانی که بنگریم، این، امتیاز قابل ملاحظه ای برای اهالی اندیشه و نخبگان جامعه ماست. ما و شما باید کوشش کنیم این امتیاز و برتری را در خود و جامعه خویش، بزرگ و پاس داریم. اهمیت و اصالت ما اهالی اندیشه باید در تقویت انرژی های موثر و جانمایه بسترهای علمی و فرهنگی باشد. بردبارانه به کوشش های انسانی و پنداشته های معنوی در مجامع علمی و فرهنگی جان بخشیم و این را به یک فرهنگ ذاتی مبدل سازیم.
دکتر حسن چاوشیان طی بیش از یک دهه فعالیت مستمر علمی و آموزشی در دانشگاه گیلان و نیز با خلق آثار مکتوب و شفاهی بی آنکه به هیاهو و خودنمایی های متظاهرانه روی آورد به تدریج به نمادی از یک آموزگار آگاه، و شیفته علم مبدل شده است. تردیدی نیست که تولیدات علمی ـ آموزشی ایشان گواه این شناخت و انتخاب ماست. پس شکرگزار بخت خود باشیم که مترجمان و پژوهشگرانی هستند بی آنکه به روزمره گی و بیهودگی گرفتار آیند، بار حقیقت‌بینی و چاره درد مطلق زدگی را حمل می‌کنند. جهان از آن کسانی است که می‌خوانند.»
در این مراسم دکتر چاوشیان پس از دریافت لوح جهاد دانشگاهی و هدیه گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان در سخنانی ترجمه‌های برجای مانده از خود را مرهون تلاش یک کار تیمی و مشترک دانست و خاطرنشان ساخت: همسرم ـ لیلا جوافشانی ـ آن نشاط و تحرک لازم برای پی گیری مستمر ترجمه ی آثار را به من تزریق کرد و بدون ایشان هرگز این همه کار صورت نمی گرفت. لابد می دانید که بدون پیگیری و سماجت امکان یک کار مداوم آن هم در عرصه ترجمه میسر نیست.
مترجم کتاب جامعه شناسی آنتونی گیدنز و عصر اطلاعات، برگردان تمامی واژگان لاتین به زبان فارسی را تلاشی بیهوده دانست و گفت: زمانی که ما اقدام به کارگیری این واژگان در زبان فارسی می کنیم دیگر این کلمات فارسی شده اند و لاتین نیستند.
دکتر چاوشیان جامعه شناسی را پیش از هر چیز به عنوان بستری برای چالش های فکری و تفکر انتقادی در باره ی زندگی اجتماعی دانست و گفت: ما در کشورمان از چنین سابقه فرهنگی برخوردار نیستیم. فرهنگ ما با ادبیات و عرفان همراه است. برای استقرار جامعه شناسی در کشور ما نیازمند بسترهای نوینی هستیم. اگر ترجمه های درستی صورت بگیرد می توان امیدوار بود که به تدریج پشتوانه ای برای این بستر فراهم شود.
وی کار علمی را یک رفتار تدریجی دانست و افزود: به نظرمن غیر از مقوله ترجمه تمرکز هر دانشگاه بر روی یک پروژه عامل اساسی در ایجاد موفقیت است. متاسفانه امروزه ما شاهد کاهش تعداد پروژه های پژوهشی هستیم حال آنکه از هر گوشه و کنار شعارهایی در زمینه ی تولید علم به گوش می رسد.
از سوی دیگر مهندس ولی پورقلی رئیس جهاد دانشگاهی استان گیلان ضمن خیر مقدم به حاضران در جلسه، برگزاری این مراسم در هفته کتاب را به گام ارزشمندی در پیشبرد نیازهای معنوی و فرهنگی جامعه دانست و یاد آورشد: فلسفه ی وجودی جهاد دانشگاهی اهمیت دادن به دانش و اندیشه است و این حرکت گام ناچیزی است در جهت تجلیل از چنین اندیشمندی که ده سال از عمر ارزشمند خویش را صرف خدمت به فرهنگ و دانش اجتماعی کرده است.
دکتر امین کنعانی رئیس گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی نیز در این جمع اظهار امیدواری کرد: دانشجویان امروز ما می توانند چاوشیان های آینده ی ما باشند. چه آنکه ایشان از جمله استادانی است که با پشتکار و اراده وصف ناپذیر در میان دانشگاهیان و جامعه شناسان تبدیل به یک سمبل شده است.
وی اظهار داشت: چاوشیان یک استاد جوان است و هنوز سال های زیادی باید برای این فرهنگ خدمت کند. اما چنین پاسداشتی رسالت آینده ایشان را مضاعف می کند و باید نسبت به این رسالتی که امروز بوجود آمده تعلق خاطر بیشتری از خود نشان دهد.
رییس گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان، در بخش دیگری از سخنان خود افزود: ایشان در دهه چهارم زندگانی خود توجه زیادی را به خود جلب کرده اند و این برای ما که از همکاران نزدیک ایشان هستیم یک افتخار بزرگی است.
مراسم بزرگداشت دکترحسن چاوشیان تبریزی استاد دانشگاه و مترجم آثار جامعه شناسی به همت سازمان انتشارات و معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی و با همکاری گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی گیلان، نشر اختران، مرکز تحقیقات عرفان، انجمن روانشناسی گیلان، انجمن پژوهشگران گیلان در آخرین روز از هفته کتاب، با حضور جمعی از دانشجویان، اساتید و اهالی اندیشه در مجتمع خاتم الانبیاء رشت برگزار شد.