تاریخ انتشار: ۱۸ آذر ۱۳۸۶ - ۱۷:۴۲

نگار پدرام: پرویز مشکاتیان 6 تا 9 آذر با گروه عارف در تالار بزرگ کشور روی صحنه‌ای با طراحی ویژه رفت تا در کنار اعضای جوان گروه، بار دیگر توانایی‌های خود را در سنتور نوازی نشان دهد

مشکاتیان این کنسرت را آخرین اجرایی دانسته که بدون حضور دیگر بزرگان موسیقی روی صحنه رفته است.او در یک نشست مطبوعاتی اعلام کرد  در کنسرت‌های بعدی اش قصد دارد بزرگان موسیقی ایران را گردهم آورد تا خاطرات خوب سال‌های دور همکاری آنها با یکدیگر به ویژه در مجموعه چاووش تکرار شود.جالب تر اینکه حسین علیزاده از این اتفاق چنان استقبال کرده که گفته است  اگر این گروه شکل بگیرد، حاضر است در آن دایره زنگی بزند!

گروه عارف در سال‌های قبل از انقلاب تشکیل شد اما با گذشت‌ سال‌ها به تدریج هر یک از اعضا به راهی رفتند اما امسال، مشکاتیان در آخرین کنسرت خود و گروهش، با انتخاب اشعاری  که مضمونی اجتماعی داشتند و اجرای برخی از قطعات قبلی، بار دیگر نام گروه عارف را بر سر زبان‌ها انداخت.

طراحی دکور صحنه، طراحی پوستر، بروشور و بلیت‌های  آخرین کنسرت گروه عارف را عباس کیارستمی فیلمساز،  انجام داد، که تصویر خوبی از گروه عارف به ویژه پیشکسوتان این گروه نشان می‌داد. چون پشت سر اعضای 16 نفره گروه عارف، 16 بنر که روی هر کدام یک درخت بود قرار داشت و برگهای پاییزی نیز در قسمت جلوی صحنه ریخته شده بودند.

در این اجرا، مشکاتیان با گروه عارف در کنار حمیدرضا نوربخش خواننده و مدیرعامل خانه موسیقی قرار گرفت تا قطعاتی را در دستگاه شور و آوازهای ابوعطا، دشتی، بیات ترک و کردبیات که همگی از متعلقات دستگاه شور هستند، اجرا کند.

پیش از این اجرا، آخرین کنسرت مشکاتیان در ایران، سال 1383 برگزار شد که در آن شهرام ناظری به‌عنوان خواننده با وی همکاری داشت. اما این بار مشکاتیان از نوربخش که پیش از این نیز در برخی از کنسرتهای گروه عارف حضور داشته، دعوت کرد تا 7 تصنیف فریاد، شکر و شکایت، گون، بهارا، کجایید، پنهان چو دل و ققنوس را اجرا کند البته نوربخش نشان داد که در اجرای قطعات آوازی که با جواب آواز سایر سازها همراه است، بهتر عمل می‌کند.

بخش اول با پیش درآمد تقریبا طولانی ابوعطا آغاز شد و پس از آن، چهارمضراب خسروشیرین با تکنیک‌های خاصی که پیش از این نیز در کارهای مشکاتیان شنیده و دیده‌ایم به اجرا در آمد. آواز نوربخش و جواب آواز مشکاتیان با سنتور نیز بیانگر توانایی‌های نوربخش در اجرای آواز بود. نوربخش که دوره عالی آواز را نزد محمدرضا شجریان گذرانده است، در سال 1375 کنسرتی با گروه عارف در تهران اجرا کرد و در سال 1376 نیز آلبوم همایون که کار مشترک گروه عارف و نوربخش بود به بازار عرضه شد.

در آخرین کنسرت گروه عارف، به غیراز پرویز مشکاتیان و حمیدرضا نوربخش، حسن ناهید با   نی، کیوان ساکت با تار، محمود دلنوازی با بربط، نوید افقه با تنبک، بهداد بابایی با سه تار، علیرضا جواهری با سنتورباس، بهرام ساعد با تار، سیامک آقایی با قیچک باس، رضا آبایی با قیچک، نوید دهقان و آرش کاموربا کمانچه، آرشام قادری با رباب، سیاوش پورفضلی با تارباس و آیین مشکاتیان با دف گروه عارف را تشکیل دادند.

بعد از تصنیف سایه، کیوان ساکت که چندی است به تجربه‌های جدیدی در تار دست زده، به تکنوازی تار پرداخت. در ادامه بخش اول، چهارمضراب حجاز که آن هم پر از پاساژها و تکنیک‌های زیبای‌سازی‌ بود، به اجرا در آمد و پس از آن بهداد بابایی تکنوازی سه تار را آغاز کرد و نوربخش از میانه آن با آوازش بهداد را همراهی کرد.

در ادامه، گروه با مقدمه سنتور مشکاتیان که شبیه یکی از چهارمضرابهای مجموعه چاووش بود، به تصنیف گون رسیدند که پایان بخش قسمت اول بود.

در قسمت دوم که بعد از 40 دقیقه شروع شد ؛ نوید افقه به تکنوازی تنبک پرداخت که توانایی‌های او در تنبک نوازی را نشان می‌داد اما در مجموع چندان ارتباطی با سایر قطعات نداشت.

تصنیف بهارا با شعری از هوشنگ ابتهاج (سایه)  و چهارمضراب بیات زند از دیگر قطعاتی بودند  که در بخش دوم به اجرا در آمدند .

در ادامه نوربخش به آواز خواندن پرداخت که مشکاتیان با سنتور، جواب آواز او را داد اما از میانه آن حسن ناهید با نی خود، کار مشکاتیان را ادامه داد. تصنیف کجایید با شعری از علی اکبر دهخدا، تکنوازی قیچک باس و 2 تصنیف پنهان چو دل و ققنوس از دیگر قطعات بخش دوم بودند.

تصنیف ققنوس  که  پایان خوبی برای یک کنسرت محسوب می‌شود ،آخرین قطعه‌ای بود که اجرا شد. چون این قطعه همراه با تصنیف کجایید، آهنگهای پرشور مجموعه چاووش  را به ذهن تداعی می کرد که یادآور خاطراتی شیرین برای   مردم بود  و چه بسا موسیقی دانان بزرگ ایرانی امروز را ، از آن زمان می‌شناسند.

در مجموع مشکاتیان در این کنسرت و در اجرای تصنیف‌ها به نوآوری‌هایی دست زده بود البته او پیش از این بدون این نوآوری‌ها نیز موفق و حتی شاید بتوان گفت که موفق‌تر بود. یکی دیگر از نکاتی که در اجرای اعضا گروه عارف به چشم می‌خورد اعتماد به نفس آنها در اجرای قطعات بود.

مشکاتیان این بار اغلب نوازندگان خود را از میان جوانان انتخاب کرد و با بها دادن به آنها  موجب تقویت اعتماد به نفسشان شد .هر چه باشد آنها در گروه به جای نوازندگانی می‌نواختند که امروز از بزرگان موسیقی کشور هستند.

به هرحال مشکاتیان و نام گروه عارف، وزنه‌ای در موسیقی سنتی ایران محسوب می‌شوند که حضور آنها در کنار همدیگر  موجب  غنیمت است.

هر چند دیر به دیر اتفاق بیفتد. شاید همین اهمیت باعث شده که عباس کیارستمی اعلام کرده که می‌خواهد فیلم مستندی از کنسرت گروه عارف را بر اساس دیدگاه مشکاتیان به‌عنوان سرپرست این گروه و موسیقیدان، درباره هنر موسیقی بسازد. ظاهرا قرار است در این فیلم مستند، مجموعه سخنرانی‌های مشکاتیان و کنسرت‌هایی که همراه با گروه خود از آغاز تا امروز اجرا کرده نیز گردآوری شود.