مشتريان امروزي از شركتها توقع دارند كه با پايبندي هر چه بيشتر به مسائل زيست‌محيطي فعاليت كنند، در غير اين صورت كالا و محصولات شركتها خريداري نخواهد شد. افزون بر آن، كشاندن شركتها به دادگاهها و پرداخت غرامتهاي سنگين و حتي انحلال شركتها بخشي از مجازاتي است كه مشتريان امروز از آن كوتاه نمي‌آيند.
كوكاكولا، دل كاميپوتر، ژيلت، زارا، نوكيا، برندهاي جهاني هستند كه اين مقاله از مجموعه اقدامات آنان در پايبندي هر چه بيشتر به محيط‌زيست مي‌گويد. با وجود اين، به نظر مي‌رسد اين شركتها به بخش زيادي از تكنولوژي لازم دراين‌باره دست يافته‌اند و قبل از سال 2020 آن را به اجرا درمي‌آورند. آنچه مي‌خوانيم، قاعدتاً متكي بر توليدات روابط‌عمومي اين شركتها است تا با رسانه‌اي كردن اقدامات بتوانند از آسيب شهروندان جهاني در امان باشند.
با وجود اين، و به رغم گرايش جانبدارانه، اين مقاله درسهاي فراواني براي شركتها دارد.
- كوكاكولا
اين شركت تصميم دارد در آينده از پلاستيك قابل بازيافت براي بسته‌بندي محصولات خود استفاده كند. بطريهاي پلاستيكي PET، يا پلنت‌باتل، در آينده‌اي نه چندان دور مورد استفاده قرار مي‌گيرند. %30 از مواد اوليه سازنده پلنت‌باتل از مواد گياهي است و هدف نهايي شركت اين است كه براي بسته‌بندي محصولات خود صد درصد از مواد قابل بازيافت و تجديدپذير استفاده كند.
اسكات ويترز، مدير پروژه بسته‌بندي گياهي كوكاكولا مي‌گويد: تاكنون توانسته‌ايم %30 از تركيبات بطريهاي خود را از مواد قابل بازيافت بسازيم و در مورد %70 ديگر تركيبات، در آزمايشگاه به نتايج خوبي رسيده‌ايم. اگر به حجم كل بسته‌بندي محصولات ما توجه كنيد، درمي‌يابيد كه استفاده 30 درصدي از تركيبات قابل بازيافت عدد بسيار بزرگي است. وي ادامه ميدهد كه برخي از شركتها ادعا مي‌كنند كه از بطريهاي گياهي قابل بازيافت استفاده مي‌كنند، اما سؤال اين است كه آيا بازاري تجاري براي بازيافت اين بطريها وجود دارد؟
كوكاكولا پروژه بسته‌بندي محصولات خود را با استفاده از مواد گياهي نخستين بار در كپنهاگ دانمارك آغاز كرد و سپس در امريكا و كانادا راه‌اندازي كرد. در بسياري از موارد راه‌اندازي اين طرح با رويدادهاي مهم مانند مسابقات المپيك و يا كنفرانسهاي بين‌المللي محيط‌زيست همزمان بوده است.
برخي از مواد مورد استفاده در بسته‌بنديهاي گياهي تنها براي استفاده در بطريهاي آب مناسب هستند اما شركت كوكاكولا به تركيبي دست يافته است كه براي بسته‌بندي ساير محصولات اين شركت نيز مناسب است. نكته مهمي كه بايد به آن توجه كرد اين است كه صرف كاربرد مواد گياهي براي بسته‌بندي محصولات، متضمن مناسب بودن آن براي محيط‌زيست نيست. ميزان آب مورد نياز براي كشت گياه مورد نظر، كودهاي شيميايي مورد استفاده، و ميزان مصرف انرژي براي اين عوامل تعيين‌كننده سازگاري يك محصول با محيط‌زيست است. ماده گياهي كه كوكاكولا براي بسته‌بندي محصولات خود از آن استفاده مي‌كند، نيشكر برزيلي است كه براي رشد آن از كودهاي ارگانيك استفاده مي‌شود و به وسيله آب باران آبياري مي‌شود. يكي ديگر از اهداف ما اين است كه به نيشكر برزيلي اكتفا نكنيم و از بخشهاي مازاد ساير گياهان نيز ماده موردنظر خود را استخراج كنيم.
علاوه بر اين اقدامات، شركت كوكاكولا خطوط بازيافت بطري به بطري را نيز راه اندازي كرده است كه در شهر اسپارتانبرگ در كاروليناي جنوبي قرار دارد.
- دل (Dell)
شركت دل قصد دارد براي بسته‌بندي محصولات خود از كاه گندم استفاده كند. اين اقدام با هدف استفاده از مواد قابل بازيافت براي بسته‌بندي محصولات اين شركت صورت مي‌گيرد. متخصصان شركت اميدوارند تا سال 2020 بتوانند به اين مهم برسند. هدف اين شركت اين است كه از ضايعات محصولات كشاورزي (به طور مثال كاه گندم) جعبه‌هاي قابل بازيافت توليد كند.
اليور كمپبل، مدير بسته‌بندي شركت دل مي‌گويد: بسته‌بندي اولين بخش محصول ما است كه مشتريان مي‌بينند و لمس مي‌كنند. از همين اولين ارتباط، هدف ما اين است كه مشتريان خود را متقاعد كنيم كه ما مسئوليت خود را در قبال محيط‌زيستپذيرفته‌ايم و در جهت حفظ آن مي‌كوشيم.
اين شركت قصد دارد براي بسته‌بندي محصولات خود كه در چين توليد مي‌شوند، از كاه گندم استفاده كند. بسياري از كشاورزان چيني كاه گندم را ضايعات تلقي مي‌كنند و آن را مي‌سوزانند. اين طرح از ماه اوت سال 2013 آغاز خواهد شد. بتدريج 15 درصد از وزن يك جعبه از كاه گندم استفاده خواهد شد و مابقي وزن جعبه از فيبر بازيافت شده خواهد بود. تا سال 2020، اين طرح كامل خواهد شد و صددرصد وزن جعبه از كاه گندم خواهد بود. پيش‌بيني مي‌شود در ابتدا شركت دل سالانه از 2000 تن كاه گندم استفاده كند. اين ميزان مي‌تواند انتشار گاز دي‌اكسيدكربن را به ميزان 180 تن در سال كاهش دهد.
- ژيلت
اينكه ببينيم يك شركت بزرگ و معتبر تمام تلاش خود را براي توليد محصولاتي كه كاملاً با محيط‌زيست سازگاز هستند، انجام ميدهد، بسيار جالب است. ژيلت، كه متعلق به شركت پراكتراندگمبل است، بسته‌بندي محصولات Fusion Proglide خود را متحول كرده است. در طراحي جديد، از نوعي خمير استفاده شده است و نياز به استفاده از پلاستيك به ميزان 57 درصد كمتر شده است. ماده جديدي كه براي بسته‌بندي جديد مورد استفاده قرار مي‌گيرد، از نوعي ماده خام فيبر مانند است كه اجزاي اصلي تشكيل‌دهنده اين ماده چوب خيزران و نيشكر است.
در راستاي نيل به پايداري، هدف شركت پراكتراندگمبل اين است كه نه تنها در تمامي محصولات خود بلكه، در بسته‌بندي آنها نيز صد درصد از مواد تجديدپذير و يا مواد بازيافت‌شده استفاده كند.
دامون‌جونز، مدير ارتباطات جهاني شركت پراكتراندگمبل، در اين زمينه مي‌گويد: ما قادر بوديم تبعات زيست‌محيطي بسته‌بندي محصولات خود را كاهش دهيم بدون اينكه توزيع سريع محصولات تحت‌الشعاع قرار گيرد. رويكرد ما اين بود كه براي بسته‌بندي محصولات خود طرحي ارائه كنيم كه در راستاي پايداري زيست‌محيطي باشد. ما متعهد هستيم كه تأثيرات زيست‌محيطي محصولات و اقدامات خود را كاهش دهيم بدون آنكه كيفيت آنها تحت‌الشعاع قرار گيرد.
به طور كلي، در طراحي جديد مواد كمتري مورد نياز است؛ زيرا كه وزن بسته به ميزان 20درصد كاهش يافته است. بسته‌بنديهاي قبلي حاوي مقادير اندكي پي‌وي‌سي هم بود كه در بسته‌بندي جديد اين ماده حذف شده است. توجه به اين نكته ضروري است كه ژيلت تمام محصولات خود را در كارخانه‌اي توليد مي‌كند كه در شهر بوستون امريكا واقع است.
- زارا
ايندتيكس، كمپاني بزرگ نساجي و طراحي و بزرگترين گروه مد در جهان، و زارا گل سرسبد فروشگاههاي اين گروه متعهد شده است كه تا سال 2020 انتشار مواد شيميايي خطرناك را از كليه محصولات خود و زنجيره تأمين آنها حذف كند. به گفته سخنگوي ايندتيكس، شركت زارا به واسطه تعهد و تلاشش براي متوقف كردن انتشار مواد شيمايي خطرناك، اين شركت را در زمره شركتهاي پيشرو در زمينه حفظ محيط زيست قرار داده است. گروه تحقيقاتي كه با اين شركت همكاري مي‌كنند در تلاشند تا سريعترين و مؤثرترين راهكارها را براي راه‌اندازي فرايندهاي صنعتي پاكتر در صنعت نساجي را بيابند.
مارتين هوجيسك، يكي از مسئولان سازمان گرينپيس مي‌گويد: اين سازمان از تعهد زارا براي توليد محصولات مد فارغ از مواد شيميايي مضر براي طبيعت استقبال مي‌كند. اگر بزرگترين فروشگاه زنجيره‌اي مد در دنيا بتواند اين كار را انجام دهد، ساير برندهاي مد نيز مي‌توانند زنجيره تأميني فارغ ازمواد مضر براي محيط‌زيست داشته باشند.
در اولين گام، ايندتيكس زيرمجموعه‌هاي خود را ملزم كرده است كه اطلاعات مربوط به آلاينده‌هاي شيميايي را منتشر كنند و اين اطلاعات را در اختيار كساني كه در نزديكي كارخانجات گروه صنعتي ايندتيكس زندگي مي‌كنند، قرار دهند.
- شركت پراكتراندگمبل
برنامه جديد شركت پراكتراندگمبل براي حفظ محيط‌زيست اين است كه تا سال 2020 ميزان بسته‌بندي محصولات خود را (به ازاي هر مصرف‌كننده) 20درصد كاهش دهد. علاوه بر اين، پراكتراندگمبل قصد دارد تا استفاده از مشتقات نفتي را در بسته‌بنديهاي خود به ميزان 25درصد كاهش دهد و به جاي آن از مواد تجديدپذير استفاده كند. رابرت‌مك‌دونالد، مدير اجرايي پراكتراندگمبل، مي‌گويد: با توجه به حجم گسترده فعاليتهاي شركت و تواناييها و روابطي كه داريم، اطمينان داريم كه مي‌توانيم در جهاني كه به آن متعهد هستيم تحولي بزرگ ايجاد كنيم.
گروه تحقيقاتي شركت پراكتراندگمبل مي‌كوشند تا در آينده بلندمدت به تركيباتي دست يابند كه به طور كامل جايگزين مشتقات نفت خام در محصولات و بسته‌بندي آنها شود. مسئولان پراكتراندگمبل اذعان مي‌كنند تحقق كامل اين هدف يك شبه حاصل نمي‌شود و به چند دهه زمان نياز است. شايان ذكر است كه اين شركت تاكنون توانسته است كه حجم بسته‌بندي پودرهاي پاك‌كننده را در امريكا و كانادا به ميزان 33درصد كاهش دهد. علاوه‌بر اين، پراكتراندگمبل در بسته‌بندي محصولات خود از نوعي پلاستيك ساخته شده از مواد گياهي استفاده كرده است.
- نوكيا
نوكيا سعي دارد كه از مرغوبترين، زيباترين، و محافظ‌ترين مواد در بسته‌بندي محصولات خود استفاده كند. در عين حال اين شركت تلاش مي‌كند كه از موادي استفاده كند كه كمترين تأثير سوء را بر محيط‌زيست داشته باشد. براي كاهش ميزان تأثير بسته‌بندي بر محيط‌زيست، بايد از بسته هاي كوچكتر ساخته شده از مواد تجديدپذير استفاده كرد. همسو با سياست منابع طبيعي نوكيا، اين شركت تلاش مي‌كند محصولات خود را از موادي توليد كند كه با محيط‌زيست سازگار باشند.
نوكيا قصد دارد تا سال 2015، براي چاپ و بسته‌بندي فيبري صد درصد از مواد بازيافت شدني و يا بازيافت شده استفاده كند. علاوه بر اين، نوكيا قصد دارد كه در بسته‌بندي محصولات خود به طور ميانگين به ميزان 70درصد فيبر بازيافت شده استفاده كند؛ صد درصد بسته‌بندي تمام محصولات نوكيا قابل بازيافت است.
بيش از 95درصد آن از مواد فيبري كه قابل بازيافت هستند ساخته مي‌شود كه 66درصد از آن بازيافت مي‌شود. در سال 2011، براي اولين بار مواد مورد تأييد شوراي نظارت جنگل (FSC)، براي بسته‌بندي مدلهاي 9N و 800Luma مورد استفاده قرار گرفت. در سال 2012، نيمي از فيبرهاي چوبي استفاده شده در بسته‌بندي كاغذي نوكيا از مواد مورد تأييد بوده است.
براي كاهش اندازه بسته‌ها، نه تنها بسته‌هايي با ابعاد كوچكتر طراحي شده‌اند بلكه، محتواي هر بسته نيز كوچكتر و سبكتر شده است. شارژها و كتابچه‌هاي راهنماي كوچكتر كه تنوع زباني كمتري دارند، و نيز بسته‌بندي فشرده‌تر لوازم جانبي، نمونه كاملي از تمهيدات نوكيا براي كوچكتر كردن بسته‌بندي است. و با اين كار به ميزان 240 هزار تن در مصرف كاغذ صرفه‌جويي شده است. بسته‌بندي كوچكتر و فشرده‌تر باعث شده است كه تعداد كاميونهاي لازم براي حمل محصولات اين شركت به يك سوم كاهش يابد.