تندگويان كه پيش از اين انتصاب، عضو شوراي شهر تهران بود، در شورا هم توجه ويژهاي به مسائل جوانان داشت و با توجه به اينكه خودش نيز هنوز از سنين جواني زياد فاصله نگرفته، با مشكلات جوانان آشناست. او كه در شوراي شهر تهران، مصوبات بسياري را در رابطه با ريشهيابي مشكلات اشتغالزايي براي جوانان و نيز ساير مسائل شهري و اجتماعي مربوط به جوانان، به سرانجام رسانده و حالا در وزارتخانه ورزش و جوانان با بررسيها و تحقيقات كلاني كه در مورد مشكلات جوانان صورت گرفته بيشتر آشنا شده، در گفتوگو با همشهري، از مسائل، اهداف و برنامههاي تازهاش گفته است.
- بنا بر بررسيهايي كه شما درباره مسائل اجتماعي جوانان انجام دادهايد، مهمترين مشكلات اين حوزه چيست؟
در اين 45روز كاري كه در وزارت ورزش و جوانان خدمت ميكنم، بررسيهاي مهمي انجام شده است. اين بررسيها از روز دوم كاريام آغاز شد؛ روزي كه جلسهاي با تمام مديران استانها برگزار كرديم و از همان آغاز نسبت به موضوعات و مشكلات مربوط به جوانان در سطح كشور، شناخت بيشتري پيدا كردم. تا امروز هم از چندين استان بازديد كردهام. ديدار با اعضاي سمنها و تشكلهاي مردمنهاد استاني بسيار مؤثر بوده است. در نشستها به صورت مستقيم با جوانان صحبت كردهام. در خصوص شهر تهران هم بايد يك هماهنگي بين نهادها و سازمانهايي كه به صورت موازي در حال فعاليت هستند، صورت گيرد. معاونت فناوري، معاونت ورزش و جوانان، سازمان بسيج، هلالاحمر، سازمان تبليغات اسلامي و بسياري از سازمانهاي ديگر در حال فعاليت فرهنگي -اجتماعي در حوزه جوانان هستند. همه اين نهادها براي جوانان كار ميكنند اما بايد پاي يك ميز بنشينند و يك شوراي سياستگذاري جامع تاسيس شود تا بتوانيم همافزا و هماهنگ كار كنيم. نهتنها در شهر تهران بلكه در تمام شهرستانها هم ميتوانيم سياست هماهنگي را اجرا كنيم. بهتر است نهادها امكاناتشان را در اختيار يكديگر قرار دهند تا بتوانيم به هم كمك كنيم. واقعيت اين است كه همه اين نهادها در راستاي سياستهاي نظام كار ميكنند و دغدغه همه ما اين است كه با بحران هويت جوانان مقابله كنيم؛ پس چه بهتر كه در كنار هم و دوشادوش هم باشيم.
- به منظور افزايش فعاليت سمنها چه برنامههايي را دنبال ميكنيد؟
اقدام اول، پيگيري موضوع مجمع ملي تشكلهاي مردمنهاد است كه بايد به صورت جدي، هرچه زودتر اين مجمع، تشكيل و اساسنامه آن تنظيم شود. اگر اين اتفاق بيفتد يك گام مؤثر درخصوص سمنها برداشتهايم. تشكيل مجمع ملي تشكلهاي مردمنهاد به منزله رسميتيافتن سمنها در كشور است. اين موضوع، سمنها را فعالتر و حوزه فعاليتشان را گستردهتر ميكند. مسئله مهم ديگري كه در خصوص سمنها در دستور كار قرار گرفته اين است كه در حوزه تشكلها و جوانان هيچگونه ورود و دخالت حكومتي و فرمايشي صورت نگيرد. دولت در اين حوزه فقط حامي باشد.
- بسياري از جوانان مهمترين مشكلشان را مشكل مالي اعلام ميكنند؛ آيا دولت و وزارت ورزش و جوانان ميتوانند از جوانان حمايت مالي داشته باشند؟
با وجود اينكه تصور ميشود مشكل غالب جوانان، مالي است اما بايد بگويم با توجه به جلسات و صحبتهاي چهره به چهرهاي كه با جوانان در اين مدت داشتهام مسائل مالي عمده مشكلات جوانان نيست. جوانان گرفتاريهاي مالي دارند اما بيشتر به دنبال حامياني هستند كه در وزارتخانهها، نهادها و... در انجام امور با آنها همكاري كنند و هماهنگي لازم صورت پذيرد. بسياري از جوانان در تشكلهاي مردمي استانها با بهرهگيري از منابع مالي خصوصي توانستهاند در جهت رونق اشتغالزايي موفق عمل كنند. بهرهبرداري از امكانات مردمي در جهت انجام امور مردم بدون دخالت دولت، از اهداف اصلي ماست؛ يعني تبديل شدن به سازمانهاي مردم نهاد جوانان و... كه در سطح كشور در حال فعاليت هستند. البته علاوه بر كمكهاي مردمي در بخشهايي كه نياز به كمك مالي بيشتري است با اعطاي وام اين مشكل مرتفع ميشود. هماكنون وزارتخانه براي اشتغالزايي و طرحهاي خاص جوانان وام اعطا ميكند. سقف اين وامها 100ميليون تومان است كه با بهره 4درصد در اختيار متقاضيان واجد شرايط قرار ميگيرد.
- براي اوقات فراغت جوانان چه كردهايد و چه برنامهاي داريد؟
در قدم اول قرار است يك پرتابل اوقات فراغت راهاندازي كنيم كه در سطح كشور در دسترس همه جوانان باشد. تا امروز در اين معاونت هنوز سامانه و پرتابل مشخصي براي اوقات فراغت تشكيل نشده است. اقدامات مؤثري در اين زمينه انجام گرفته كه از همه مهمتر شناسايي نحوه برخورد با جوانان براي سوقدادن آنها به سمت برنامههاي اين پرتابل بوده است. پايشي در اين زمينه انجام شده و جوانان را مخاطب قرار دادهايم. در همين راستا مكانهايي را در استانها و شهرستانها معرفي كردهايم كه جوانان ميتوانند با مراجعه به اين مراكز، اوقات فراغتشان را بهنحو مؤثري پر كنند. رشتههاي هنري، ورزشي و در كنار آن اردوهايي تحت عنوان اردوهاي هويت برگزار ميكنيم. در اين اردوهاي علمي جوانان از مراكزي بازديد ميكنند كه در آنها فعاليتهاي صنعتي انجام ميشود. مراكز نانوتكنولوژي يكي از مراكز مورد نظر است. صنعتنفت، فولاد، پتروشيمي و... هم در فهرست مقاصد اردوها قرار دارد.
جوانان در اين اردوها با صنعت آشنا ميشوند. علاوه بر ايجاد انگيزه، آنها با بازديد از اين مراكز اهدافي را براي آيندهشان درنظر ميگيرند كه ميتواند بخشي از هويت آنها شود. برگزاري اين اردوها و كلاسهاي آموزشي براي پركردن اوقاتفراغت بهعهده ادارات ورزش و جوانان در سطح استانهاست.
- چرا اوقات فراغت بيشتر جوانان با پاساژگردي، قهوهخانه و به اصطلاح خودشان «دور دور» سپري ميشود؟ اين مسئله در وزارت ورزش و جوانان كشور تا چه اندازه آسيبشناسي شده است؟
اين مسائل برميگردد به بحث هويتي جوانان ما. جوانان الان با مشكل بزرگي تحت عنوان بحران هويت دستوپنجهنرم ميكنند. بهمعناي سادهتر، جوانان هيچ نوع تعريفي از خود، آينده، امكانات و... ندارند. آنها سردرگم هستند، آينده كاري و شغلي نگرانكننده و مبهم، آنها را به وضعيت بلاتكليفي خطرناكي سوق داده است. در خصوص اين موضوع تحقيقات مهمي در اين وزارتخانه انجام شده كه آمارها نيز صحت آن را تأييد ميكند. اين پژوهشها نشان ميدهد هر جا و در هر استاني كه تعداد تشكلهاي مردمنهاد افزايش پيدا كرده به همان ميزان آمار آسيبهاي اجتماعي با كاهش روبهرو بوده است؛ يعني يكي از جايگاههاي مشخصي كه ما ميتوانيم از آسيبهاي اجتماعي مربوط به جوانان جلوگيري كنيم، افزايش تشكلهاي مردمي است. وقتي جوانان وارد تشكلهايي ميشوند كه سمت و سوي مشخصي دارد، علاوه بر سپريكردن اوقات فراغت خود درون اين تشكلها ،يك برآيند و كارايي از حضور خود در سمنها كشف ميكنند؛ برآيندي كه به جوانان هدف و انگيزه ميدهد و باعث ميشود آنها از آسيبهاياجتماعي فاصله بگيرند. در واقع هدفمندي، حاصل كار و فعاليت جوانان در سمنها و گروههاي مردمنهاد است؛ مولفهاي كه بحران هويت جوانان را مرتفع ميسازد.
- براي حل مسئله بحران هويت جوانان چه كردهايد؟
برخي جوانان تمايلي ندارند در فعاليتهاي سياسي شركت كنند و همين افراد غيرسياسي را ميبينيم كه در سمن عضو هستند و فعاليت ميكنند. اين موضوع ميتواند دليل خوبي باشد براي موفق عمل كردن سمنها درخصوص حل مسئله بحران هويت. مهمتر اينكه جواناني كه ابتدا تمايلي به فعاليتهاي مذهبي و اعتقادي نداشتهاند با فعاليت در سمنها، بعد از مدتي از فعاليتهاي مذهبي هم استقبال ميكنند. بهعنوان مثال در ماه محرم امسال در بيشتر سمنها جوانان ميزگردهاي تحليلي وقايع عاشورا برگزار كردند. تجربه نشان داده كه جوانان به اينگونه فعاليتها بيشتر تمايل دارند؛ به ميزگردهايي كه در آن حضور خودشان را حس و به صورت پرسش و پاسخ در آن تبادل نظر كنند. تشكلهاي ما در عين حال كه به جوانان هدف و انگيزه ميدهند، در حوزههايي آنها را مشغول به فعاليت ميكنند؛ حوزههايي كه بخش مهمي از هويت آنهاست اما قبلتر رغبتي براي حضور در آنها نشان نميدادند. الان حدود 1500تشكل مردمي داريم،درحاليكه در كل كشور طبق استاندارد بايد 5تا 6هزار تشكل مردمي ايجاد كنيم. با توجه به تأثيري كه سمنها در ايجاد كاهش آسيبها دارند اهداف معاونت ورزش و جوانان در جهت افزايش اين تشكلها و از همه مهمتر ارزيابي و نظارت بر عملكرد آنها متمركز شده است. در اين زمينه بايد ارزيابي و پايش دقيقي انجام شود. ممكن است تشكلي فعاليت مؤثري نداشته باشد يا حتي اصلا فعاليت نداشته باشد؛ بايد اينگونه تشكلها از گردونه خارج شوند تا با جايگزيني درست در جهت اصلاح اين امور اقدام كنيم. در دولت يازدهم ما به رقم 1500سمن فعال رسيديم كه گام بزرگ و مثبتي است.
- الان شهر تهران تا چه حد براي هويتبخشي به جوانان مناسب است؟
در تهران دردسرهاي ما فرق ميكند. تهران بومي و محلي نيست؛ بافت شهري به هم خورده و تنها بستري كه براي فعاليت و اشتراك بين جوانان ميتوان در نظر گرفت همان تجارت الكترونيك و فعاليت استارتآپي است.
شهر تهران به نظر من الان مركز موضوعات علمي و تكنولوژي كشور است. عمده اتفاقي كه در اين شهر رخ ميدهد بحث ايجاد اپليكيشنهاست. اغلب اپليكيشنهايي كه در حوزه خدمات، ارتباطي، صنعتي و... ايجاد شده كار جوانان اين شهر است. الان شهر تهران براي تجارت الكترونيك جوانان بستر مناسبي است.بعضي شركتهايي كه جزو شركتهاي موفق هستند كار جوانان است. در شوراي شهر تهران هم مصوبه تجارت الكترونيك را بنده مطرح كردم. در واقع در حوزه جوانان براي دستيابي به يك دستاورد قابلقبول، بهترين اقدام، فعاليت جوانان در زمينه تجارت الكترونيك است. روز گذشته هم در اين خصوص با دكترستاري، معاون فناوري رياستجمهوري جلسهاي برگزار كرديم. قرار شد از ظرفيت سمنهايي كه در كشور داريم با توافقي كه با معاونت فناوري در زمينه تجارت الكترونيك و استارتآپها انجام شده استفاده كنيم. موضوعات علمي - پژوهشي از قبيل تجارت الكترونيك، استارتآپها و كارآفريني را در تهران مد نظر داريم. تنها در آغاز اينگونه فعاليتها، سمنها به كمكهاي مالي نياز دارند. از مكان گرفته تا موضوعات ديگر در تهران هزينه بالايي براي سمنها دارد. معاونت فناوري در اين راستا اقداماتي انجام داده و با دانشگاهها وارد مذاكره شده تا از ظرفيت دانشگاهها براي برطرف كردن مشكل مكان و جايگاه سمنها استفاده كنيم. با شهرداري تهران هم مذاكراتي صورت گرفته و منطقه 12تهران با موافقت آقاي نجفي،شهردار محترم شهر تهران ، بهصورت پايلوت انتخاب شده تا فعاليت سمن در زمينه اهدافي كه در شهر تهران دنبال ميكنيم از سر گرفته شود.
پيوند بين تشكلهاي مردمنهاد و معاونت فناوري در زمينه فعاليت جوانان بسيار مثمرثمر است و اگر شهرداري تهران نيز در كنار اين دو معاونت براي مرتفعساختن مشكل مكان و دفاتر قرار گيرد تحولي بزرگ در شهر تهران در بحث تجارت الكترونيك و استارتآپها صورت ميگيرد كه بانيان آن جوانان خواهند بود. ما در شهر تهران ميتوانيم براي كاهش آسيبهاي جوانان پايگاهي در مناطق شهر تهران ايجاد كنيم كه جايگاه خاص استارتآپها و تجارتهاي الكترونيك باشد. هماكنون معاونت فناوري در منطقه12تهران با كمك شهرداري تهران چند پايگاه استارتآپي براي جوانان تهران راهاندازي كرده است. الان جوانان در اين پايگاهها مستقر شدهاند؛ هرچند در ابتدا با مشكلات بسياري مواجه شدند چراكه اين پايگاهها در مناطق آسيبخيز شهر تهران داير شده اما كمكم با حضور جوانان در پايگاه و ايجاد محيطهاي كسبوكاري، اين مناطق به محلهايي امن تبديل شده است. درو اقع به تبع اين پايگاهها خيلي از آسيبهايي كه در منطقه بود رفع شد.
- چرا با وجود تلاش چندين دستگاه در حوزه جوانان، بازهم شاهد رشد مشكلات جوانان هستيم؟
به نظر من چون ما آمايش درست سرزميني نداريم. البته اين موضوع هماكنون توسط تشكلهاي مردمي فعال در حال انجام است. در اين مدت رصد و پايشي در اينباره انجام شده كه نتايج آن حيرتانگيز است. طرحها و ايدههايي كه خود جوانان اجرايي كردهاند بهتر از طرحهايي است كه ممكن است ما سالها در مورد آنها تحقيق كرده باشيم. مثلا در استان محرومي مانند چهارمحال و بختياري كه هيچ نوع امكاناتي به آنها ندادهايم 3سمن در حال فعاليت هستند. يكي از سمنها 17سال سابقه فعاليت دارد. اين سمن در موضوعات اشتغالزايي و ازدواج جوانان اقدامات مؤثري انجام داده است. آنها با خيرين ارتباط برقرار كرده و براي حل مسئله مسكن زوجهاي تازه ازدواج كرده راهحل مناسبي بهكار بستهاند. جوانان به كمك خيرين 32واحد مسكوني احداث كردهاند كه زوجهايي كه مشكل مسكن دارند در 2سال اول ازدواجشان در آنها ساكن ميشوند. بعد از 2سال زوج ديگري به جاي آنها ساكن آن واحد ميشود. حتي اين سمن جهيزيه هم براي زوجها فراهم ميكند. اين اقدام بزرگ را تنها يك تشكل مردمي انجام داده ،بدون آنكه از نهاد دولتي كمك بگيرد. اين سمن در زمينه كشاورزي نيز با آشناكردن جوانان با تكنولوژيهاي روز دنيا،قدم مؤثري در زمينه اشتغالزايي برداشته است. كاري كه بايد ما با انجام آمايش درست سرزميني به آن بپردازيم را سمنها انجام ميدهند. جوانها در سمن چهارمحالوبختياري با آمايشي كه انجام دادهاند برداشت محصولات منطقه را بهعهده گرفتهاند و حتي در زمينه فروش اين محصولات با فراگيري شگردهاي خاص بازاريابي نوين موفق عمل ميكنند. همين جوانان در چندين نمايشگاه بينالمللي بزرگ كارآفريني و تكنولوژي شركت كردهاند. اينها بسترهايي است كه جوانان خودشان شناسايي كردهاند. هماكنون بهترين اقدام اين است كه طرحهايي كه خود جوانان پيشنهاد ميدهند را اجرايي كنيم؛ بايد به آنها ميدان و فرصت داد. جوانها با تكنولوژي روز آشنايي كامل دارند و از فضاي مجازي ميتوانند استفاده كنند. حتي اين قابليت و توانايي را دارند كه اين تكنولوژيها را در مناطق خودشان بوميسازي كنند.
- در رابطه با ازدواج جوانان چه اقداماتي انجام شده است؟
در رابطه با موضوع ازدواج در كل كشور حدود 200مركز مشاوره براي قبل، حين و بعد از ازدواج فعاليت ميكنند. جوانان ميتوانند به اين مراكز مراجعه كنند و مشاوره بگيرند. در عين حال همايشهاي رايگان هم برگزار ميكنيم. اين، بخشي از فعاليتهاي مشاورهاي است كه در زمينه ازدواج جوانان انجام ميدهيم. در رابطه با ارزيابي بخش مشاورهاي، با تحقيقي كه انجام شده فعاليت اين مراكز باعث شده 10درصد طلاق بين جوانان كاهش يابد. مشاوره در مراكز ما حتي بعد از ازدواج هم ادامه دارد و اميدوارم خانوادهها نيز به اهميت اين موضوع پي ببرند و درست مانند آن حساسيتي كه در مورد آزمايشهاي قبل از ازدواج دارند در مقابل مسائل مشاورهاي هم حساسيت به خرج دهند و براي كاهش آسيبها به مراكز مشاورهاي مراجعه كنند. موضوعات ديگر بهعهده ما نيست؛ هرچند در اين زمينه سمنها كاملا فعال هستند اما وزارت ورزش و جوانان نميتواند مشكل مسكن و اشتغال جوانان را حل كند. ما پيگيريكننده اقدامات نهادهاي ديگر هستيم.
- تفكيك سازمان ملي جوانان از اين وزارتخانه، ميتواند به رفع مشكلات جوانان كمك كند؟
بنده بهعنوان معاون يك وزير در وزارتخانه نميتوانم به نهادها و وزارتخانههاي ديگر براي اجراي يك مصوبه حكم كنم چون امكانش را ندارم. تشكيلشدن معاونت جوانان زير مجموعه رياستجمهوري بهخاطر بررسي همين موضوع است تا معاونت به جايگاه واقعي خودش بازگردد و در هيأت دولت قرار بگيرد و بتواند مسائل مربوط به جوانان را از نهادهاي ديگر پيگيري كند. موضوع مهمتر اينكه اين معاونت بتواند بر موضوعات مربوط به اعتباراتي كه در اختيار نهادهاي مختلف براي رفع مسائل جوانان قرار ميگيرد نظارت كند. الان اين معاونت هيچگونه نظارتي بر عملكرد ديگر نهادها ندارد؛ يعني اعتباراتي كه مجلس در سرفصلهاي جوانان به همه وزارتخانهها ميدهد بدون تأييد ما در حال پرداخت است. بنابراين اگر يك وزارتخانه به حوزه عملكردش در رابطه با جوانان عمل نكند ما هيچ كاري از دستمان برنميآيد. هيچ راهحلي ندارد جز اينكه اين وزارتخانه به جايگاه قبلي خود بازگردد تا بتوانيم در حوزه جوانان، هم پيگيري كنيم و هم مطالبهگري. در مقام فعلي تنها گزارش ميدهيم كه كدام نهاد به وظايف خود عمل كرده و كدام عمل نكرده است؛ پيگيري و مطالبه صورت نميگيرد. هماكنون مصوبات زيادي داريم كه به اشتغال جوانان كمك ميكند؛ مثلا معافيت از پرداخت بيمه تا 2سال اول استخدام براي جوانان در همه كارگاهها كه در برنامه ششم توسعه آمده است اما ميبينيم كه اين موضوع در كشور رعايت نميشود. ما هم نميتوانيم اقدامي براي پيگيري اين مسئله انجام دهيم چراكه جايگاه قبلي را نداريم.
- بحران هويت جوانان كشور از كجا نشأت ميگيرد؟
تحقيقات پژوهشي در اين زمينه نشان ميدهد كه مدل آموزشي آموزشوپرورش فعلي و سوقدادن جوانان به مدركگرايي كاذب، باعث شده كه بحران هويت در جوانان بهوجود آيد. بهتر است براي كاهش اين آسيب در كشور آمايشي صورت گيرد تا تخصصهاي مورد نظر شناسايي شود. هر منطقه تخصصهاي مربوط بهخود را نياز دارد. ببينيم چقدر نيرو در چه تخصصهايي نياز داريم و اينقدر جوانان را مجبور به گرفتن مدرك نكنيم. بايد به سمت حرفهمندي و تجربهگرايي بهجاي مدركگرايي برويم. در حرفهمندي جوانها بعد از اينكه در مدارس سواد كسب كردند در كارگاهها مشغول بهكار ميشوند و اين اتفاق در ايران رخ نداده است. متأسفانه الان شاهد آن هستيم كه افراد تحصيلكرده بسياري در كشورمان بيكار هستند. اصلا هيچگاه در كشور بررسي نشده كه چقدر دانشجو نياز است و در چه رشتههايي بايد تحصيل كنند. نتايج اين اتفاق، بههمريختگي نظام شغلي كشور است. بازار بومي اشتغال را با مشكل مواجه كردهايم. جوانها در روستاها و شهرستانها بدون هيچ هويت و آينده مشخصي مدركگرا ميشوند و بعد از آن ديگر حاضر نيستند در شهر خودشان به فعاليتهاي بومي بپردازند.
ما از ساختار اعتقادي، قوميتي و ملي كه قبل داشتيم فاصله گرفتهايم. از اين منظر، بزرگترين آسيبها به تهران وارد شده است. در تهران 2مشكل داريم؛ اول بحث مهاجرتپذيري از خارج از شهر تهران را داريم كه هنوز كسي نتوانسته مانع آن شود و در واقع هنوز هيچ برنامه مشخصي براي حل اين مسئله نداريم و بحث بعدي مهاجرتي است كه در داخل شهر تهران رخ ميدهد. در پهنه جنوبي شهر تهران محلههايي وجود داشت كه در آن محليت تعريف شده بود. ريشسفيدي در محل وجود داشت؛ مساجد و مغازهها در قالب محلي تعريف ميشد و جوانها در اين محله بهخاطر اين باورهاي مشخص هويت پيدا كرده و رشد ميكردند. اما الان همه بافتهاي محلي تخريب شده است. در محله و مدرسههاي تهران جوانها از سراسر كشور با فرهنگهاي مختلف با هم در تعامل هستند. از اين تعاملها هيچ هويتي كسب نميشود. محلههاي سنتي تخريب و به بافتهاي فروشگاهي خاص تبديل شده است. از دستدادن محلهها در شهر تهران موضوع مهمي است كه باعث شده آسيبهاي اجتماعي در اين شهر رشد كند.