به گزارش همشهري، تراكم فروشي، نفس تهران و بسياري از شهرهاي ديگر را در يك دهه گذشته بريده وكاركرد اصلي شهرها را كه افزايش رفاه عمومي است زير سؤال برده است. به اعتقاد كارشناسان مالي دليل سخت شدن شرايط محيطي براي زندگي در شهرها چالش‌ها و اشتباه‌هاي مالي است كه به انباشت بدهي درصورت‌هاي مالي و ترازنامه شهرداري‌ها منجر شده است. به باور آنان چنانچه اين درد به سرعت درمان نشود حساب‌هاي مالي شهرداري‌ها به‌ويژه شهرداري تهران به نقطه‌اي بي‌بازگشت خواهد رسيد.
تحليلگران يكي از دلايل بروز مشكلات بزرگ در سيستم مديريت شهري را تراكم فروشي مي‌دانند اما معتقدند چنانچه فكري به حال راه‌حل‌هاي جايگزين براي درآمد‌هاي شهري نشود قطع تراكم فروشي هيچ دردي را درمان نخواهد كرد. در همين رابطه مديرعامل شركت تأمين سرمايه تمدن كه بخش مهمي از مالكيت آن در اختيار يك نهاد پولي شهري است مراحل تهيه طرحي را با عنوان طرح جامع اصلاح ساختار مالي شهرداري‌ها آغاز كرده و قرار است اين طرح به‌زودي و درآينده نزديك رونمايي شود.
- جزئيات طرح اصلاح ساختار
محمودرضا خواجه‌نصيري، مديرعامل شركت تأمين سرمايه تمدن، درباره جزئيات اين طرح به همشهري گفت:براي اينكه درد‌ها و مشكلات شهرداري‌ها به پايان برسد اول بايد فايننشيال تراپي يا آسيب‌شناسي مالي انجام شود تا پس از شناخت جزئيات اين مشكلات، يك طرح و برنامه مالي براي حل آن تدوين شود. به همين دليل ما تدوين طرحي را با عنوان برنامه جامع اصلاح ساختار مالي شهرداري‌ها آغاز كرده‌ايم و درصورت اعلام نياز اين طرح را به‌صورت يك طرح اجرايي به شهرداري‌ها ارائه خواهيم كرد.
او با بيان اينكه طرح مزبور در قالب يك پروپوزال يا طرح تجاري به شهرداري‌ها ارائه خواهد شد، گفت: بازار سرمايه راهكارهاي قدرتمندي براي حل مشكلات مالي شهرداري‌ها دارد اما قبل از ارائه اين راه‌حل‌ها مديران شهرداري‌ها بايد به لحاظ منطقي و ذهني، فلسفه مالي و ذهني‌شان را تغيير دهند زيرا هم‌اكنون دريافت بودجه، از طريق اخذ عوارض و تراكم فروشي در ساختار اقتصادي شهرداري‌ها رسوخ كرده و به افزايش شديد بدهي‌ها در ساختار مالي شهرداري‌ها منجر شده است.
- نقطه فروپاشي مالي در شهرها
او با بيان اينكه شهرداري‌ها به نقطه فروپاشي مالي نزديك شده‌اند، گفت: شهرداري‌ها به‌دليل انباشت بدهي‌هايشان به نقطه فروپاشي مالي نزديك شده‌اند. در واقع ساختار اقتصادي شهرداري‌ها تحت‌تأثير نظام مالي سابق شهرداري‌ها، بدهي‌ها را انباشته و يك ساختار ورشكسته را پايه‌گذاري كرده است. سازمان مالي شهرداري‌ها دچار بحران است و هرچه شهرداري‌ها بيشتر با اين روش ادامه راه بدهند، اين بحران عميق‌تر مي‌شود.
- چالش‌هاي مالي با شهر چه كرده است
مديرعامل تأمين سرمايه تمدن درباره اينكه مشكلات مالي چه اتفاقي برسر شهرها مي‌آورد، گفت: شهرداري‌ها به‌ويژه شهرداري تهران به واسطه مدل مالي و حسابداري كه در گذشته اجرا شده با وضع مالي بغرنجي روبه‌روست اكنون شهرداري‌ها درگير درآمد‌ها و هزينه‌هاي جاري‌شان شده‌اند و عملا ابتكار عمل حوزه تأمين مالي را از دست داده‌اند. به‌عبارت ديگر چون شهرداري‌ها در پرداخت هزينه‌هاي جاري با مشكل مواجهند طرح‌هاي ناكارآمد اجرا مي‌كنند و در عين حال بخش اصلي انرژي‌شان صرف تأمين منابع لازم براي هزينه‌هاي جاري مي‌شود.
- چرا تراكم‌فروشي ادامه يافت
مديرعامل تأمين سرمايه تمدن درباره علت اصلي تراكم‌فروشي در شهرها گفت: تراكم فروشي باعث شده است كه شكل استاندارد مديريت شهري دچار مشكل شود. چون بخش اصلي درآمد‌هاي شهرداري وابسته به تراكم فروشي بوده كه اين امر موجب شده همه مديران شهري به‌دليل انباشت بدهي‌ها در دوره‌هاي مالي قبل دست به كارهايي بزنند كه قلبا اعتقادي به آن نداشته‌اند؛ مثلا اجازه داده‌اند در يك كوچه كم عرض تراكم بالا فروخته شود.
- چرا شهر به هم ريخته است
او افزود: اينكه ما فكر كنيم براي احداث پروژه‌هاي شهري بايد بانك‌ها را بدهكار كنيم درحالي‌كه از دولت طلبكاريم شهر را دچار يك بحران مالي مي‌كند و اين بحران در سطح اقتصاد تعميق پيدا كرده و شهر را به هم ريخته مي‌كند در نتيجه بزرگراهي را در جايي درست مي‌كنيم اما در كوچه‌اي 5متري اجازه ساخت يك برج 10طبقه را صادر مي‌كنيم و اين مثل اين مي‌ماند كه يك پايمان را قطع و در عوض بيني‌مان را بابت زيبايي جراحي كنيم.
- چرا فساد در شهرداري‌ها نهادينه شده است
مديرعامل تأمين سرمايه تمدن با بيان اينكه انباشت بدهي‌ها آسيب‌پذيري شهرداري را به لحاظ مالي بيشتر مي‌كند، گفت: اين شرايط يك ضعف در وضعيت مالي شهرداري ايجاد مي‌كند و اين ضعف به مرور زمان به سيستم مديريت انساني سرايت و آن را دچار چالش مي‌كند. او افزود: بروز مشكل در سيستم مديريت انساني درنهايت به ضعف در مديريت منابع انساني و ضعف در پرداخت‌ها منجر مي‌شود و چون كاركنان شهرداري ارتباط زيادي با مردم دارند اين موضوع به فساد منجر شود.
- راه‌حل چيست؟
خواجه‌نصيري با بيان اينكه شهرداري‌ها براي حل مشكلات‌شان بايد به ساختار مشاركتي روي بياورند، گفت: مديريت شهري اگر قصد دارد بيش از اين به بدهي‌هاي فعلي‌اش اضافه نكند بايد از طرح‌هاي مشاركت شهري استفاده كند و مردم را در پروژه‌ها مشاركت بدهد.به گفته او ابزار سرمايه‌اي كه جنبه مشاركتي دارند از اين جهت سيستم بهينه و مناسبي براي تأمين مالي هستند كه تعهدي در سيستم مالي آينده ايجاد نمي‌كنند.
مديرعامل تأمين سرمايه تمدن توضيح داد: براي اينكه شهرداري‌ها بتوانند از ساختار‌هاي مشاركتي استفاده كنند بايد از ابزار‌هايي مانند صندوق‌هاي پروژه، صندوق‌هاي زمين و ساختمان و يا شركت‌هاي سهامي عام استفاده كنند. او با بيان اينكه شهرداري‌ها بايد تا مي‌توانند ساختار‌هاي مشاركتي ايجاد كنند، گفت: ابزار‌هاي مشاركتي ابزار‌هايي هستند كه براي آينده تعهدي ايجاد نمي‌كنند درحالي‌كه اگر قرار باشد اوراق مشاركت بفروشيم هرقدر كه اوراق بفروشيم در قبال آن بدهي را به آينده منتقل مي‌كنيم.
او افزود: ساختار‌هاي مشاركتي به ما كمك مي‌كند كه كارها را به‌صورت اقتصادي انجام دهيم به‌طور مثال اگر قرار باشد شهرداري يك بافت فرسوده را نوسازي كند مي‌تواند از طريق ابزار مشاركتي يك صندوق پروژه تاسيس كند و بعد از تملك و نوسازي بافت فرسوده سود آن را به مردم كه همان مشاركت‌كننده‌ها هستند، اختصاص دهد.
- اجراي قرضي پروژه‌ها
مديرعامل تأمين سرمايه تمدن با بيان اينكه نگاه شهرداري‌ها از اينكه بايد پروژه‌اي ظرف مدتي معين افتتاح و راه‌اندازي شود تغيير كند، گفت:اينكه يك شهردار اعلام كند پروژه‌اي بايد ظرف مدتي معين انجام شود و براي آن تابلو نصب كند، بدون آنكه فكر كند چقدر پول دارد يا اينكه چطور مي‌تواند پول لازم براي اجراي پروژه را جذب كند، ديدگاهي نادرست است كه بايد تغيير كند.
او افزود: اين موضوع مانند اين است كه من براي خريد يك اتومبيل بدون اينكه به منابع مالي مورد نيازش فكر كرده باشم بروم و از اقوامم قرض كنم و خودم را به اقوامم بدهكار كنم. خواجه‌نصيري با بيان اينكه زيان عملكرد متروي تهران رقمي در حدود 1000ميليارد تومان است، ادامه داد:
شهرداري عمدتا در طراحي‌هاي اقتصادي‌اش يك بام و دو هوا عمل كرده است، مثلا شهرداري تهران، مترو را توسعه داده است اما قيمت واقعي بليت را عملا از مردم دريافت نكرده است، درحالي‌كه براي اينكه مترو به فعاليتش ادامه دهد بايد سالي 1000 تا 2000هزار ميليارد تومان پول به ساختار مالي‌اش تزريق شود.