اين در حالي است كه نصب اين پوسترها و برچسب‌هاي تبليغاتي در هفته‌هاي اخير به يكي از مسائل براي مديران شهري تبديل شده و به‌دليل برخي اعتراضات مردمي قرار است در اين ارتباط نظرسنجي صورت بگيرد تا مديران شهري براساس نظرات شهروندان در مورد ادامه اين تبليغات تصميم بگيرند.
- آسايشي كه تبليغات برايش تصميم‌گيري مي‌كند
حجت نظري، عضو كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي شهر به‌تازگي و در پي اعتراضاتي كه شهروندان در ديدارها با وي داشته‌اند، اين مسئله را در صحن علني شوراي شهر مطرح و اتوبوس‌هاي شهري را به‌دليل نصب برچسب‌هاي تبليغاتي بي‌كيفيت، به زندان‌هاي متحرك تشبيه كرد؛ عبارتي كه اقبال شاكري، رئيس كميسيون حمل‌ونقل و ترافيك در دوره گذشته شوراي شهر نيز در مورد وضعيت داخلي اتوبوس‌هاي داراي تبليغات از آن استفاده كرده بود.
برچسب‌هاي تبليغاتي پيش از اين با وضعيت كنوني‌شان متفاوت بود و در بخش‌هايي كه روي شيشه اتوبوس‌ها نصب شده بود، به‌طور كامل امكان ديد را در آن نقطه غيرممكن مي‌ساخت. اما سازمان زيباسازي شهرداري تهران كه مسئول تبليغات فضاي شهري است،
از مدتي قبل جنس اين برچسب‌ها را تغيير داده به‌طوري كه برخلاف نماي بيروني كه تصوير و رنگ روي بدنه اتوبوس ديده مي‌شود، از داخل اتوبوس نماي بيرون قابل ديدن است البته نه به وضوح. تعدادي از مسافران اتوبوس‌ها معتقدند كه نصب اين برچسب‌ها براي جلوگيري از تابش مستقيم نور آفتاب مناسب است و به‌ويژه آنهايي را كه مسيري طولاني با اتوبوس طي مي‌كنند از گرماي آفتاب محافظت مي‌كند.
«با نزديك شدن به غروب آفتاب داخل اتوبوس‌ها تاريك است. به‌خصوص اگر رنگ تبليغات روي بدنه هم تيره باشد، اين تاريكي بيشتر به چشم آمده و آزاردهنده و دلگير است.» اين را معصومه رشيدي كه بعد از ظهرها فاصله ميان محل كار تا منزلش را با بي‌آر‌تي از پارك وي تا ميدان وليعصر طي مي‌كند، مي‌گويد.
رشيدي اين راهم مي‌گويد كه اگر اتوبوس شلوغ باشد و داخلش ايستاده باشي شرايط بدتر است. «باز آنهايي كه كنار شيشه نشسته‌اند كمي نور عصر را دارند.» نيايش جعفري هم دختر جوان دانشجويي است كه 2سال است مهمان پايتخت شده تا دوره دانشجويي‌اش تمام شود. او مي‌گويد:
«نصب اين تبليغات براي من كه همه شهر را نمي‌شناسم مشكلات زيادي ايجاد كرده. مكان يابي و تشخيص ايستگاه و موقعيت مورد نظر به‌دليل پوشيدگي شيشه‌هاي اتوبوس براي من كار سختي است و مجبورم بارها از راننده و مسافران سؤال كنم. چند مرتبه هم ايستگاه را اشتباه پياده شدم.» خانم جواني هم كه روي صندلي كنار شيشه نشسته و شلوغي اتوبوس پسر خردسالش را كلافه كرده مي‌گويد:
«سعي مي‌كنم كنار پنجره بنشينم تا پسرم خيابان را ببيند و آرام باشد اما اين برچسب‌ها شيشه‌ها را تار كرده و پسرم در طول مسير بهانه‌گيري مي‌كند.» مادر هيراد زماني كه فرصت بيشتري دارد در ايستگاه منتظر رسيدن اتوبوس‌هاي خلوت بدون تبليغات مي‌شود. خانم ميانسالي كه به گفته خودش گاه‌گداري از اتوبوس استفاده مي‌كند، مي‌گويد:
«تبليغات روي اتوبوس‌ها بدنه آنها را زيبا و خوش آب و رنگ كرده. دلم شاد مي‌شود وقتي در خيابان اين اتوبوس‌ها را مي‌بينم، بهتر از يك تكه آهن قرمز و زرد است ولي براي شيشه‌ها بايد فكري كرد مثلا تبليغات تا زير شيشه باشد كه مسافران هم اذيت نشوند.» خانم جواني كه هر روز از بي‌آرتي‌هاي چمران براي رفتن به محل كارش استفاده مي‌كند اما جزء طرفداران تبليغات روي اتوبوس‌هاست و آن را كار جالبي مي‌داند. خانم تقوي مي‌گويد:
«نصب برچسب‌هاي تبليغاتي اتوبوس احساس امنيت بيشتري به من مي‌‌دهد، مخصوصا وقتي اتوبوس‌ها در دو مسير مخالف كنار هم مي‌ايستند، اين تبليغات باعث مي‌شود آدم با مسافرهاي ديگر چشم در چشم نشود و مجبور نباشد سقف و كف اتوبوس را نگاه كند.»
- تبليغات جديد و خلاقانه جايگزين تبليغات آزاردهنده
محسن پورسيدآقايي، معاون حمل‌ونقل و ترافيك شهردار تهران هفته گذشته اعلام كرد: «در مورد اجراي تبليغات روي بدنه اتوبوس‌ها از شهروندان نظرخواهي مي‌شود كه درصورت حذف آنها يا بايد راه ديگري براي كسب درآمد پيدا كرد و يا خدمات‌دهي ما با كاهش مواجه خواهد شد.»
الهام فخاري عضوكميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي شهر اما به همشهري مي‌گويد: «با كمك مجامع تخصصي و دانشگاهي مي‌توان بدون ايجاد مزاحمت براي مردم، از راهكارهاي نوين و خلاقانه و براساس برنامه‌هاي شهر هوشمند براي تبليغات استفاده كرد تا هم مردم احساس راحتي كنند و هم بتوان از آن درآمد كسب كرد.»
وي بر اين موضوع هم تأكيد مي‌كند كه شورا پيگير اين مسئله است كه از فضاي مشاع و محيطي شهري كه حق همه مردم است به‌درستي و در راستاي بهبود كيفيت زندگي مردم استفاده شود. اين عضو شوراي شهر معتقد است كه اتوبوس وسيله حمل‌ونقل عمومي است و اين حق شهروندان است كه منظره خيابان را در طول مسير ببينند. حسن خليل آبادي ديگر عضو كميسيون فرهنگي و اجتماعي شورا نيز در گفت‌وگو با همشهري تأكيد مي‌كند: «شوراي شهر قصد محدودكردن منبع درآمدي شهرداري را ندارد اما بايد راهكاري براي اين تبليغات انتخاب كرد كه شهروندان در آسايش و راحتي كامل تمايل بيشتري به استفاده از وسايل حمل‌ونقل عمومي داشته باشند.»
- 77درصد هزينه تبليغات اتوبوس‌ها صرف توسعه حمل‌ونقل عمومي
از سه سال و نيم پيش تبليغات بدنه اتوبوس‌ها از قالب برچسب‌هاي يك‌تكه خارج شد و جاي خود را به نوع جديد و استاندارد روز دنيا با نام «مش» داد تا شيشه‌ها به‌طور كامل پوشيده نشود. به گفته هادي صادقي، معاون تبليغات سازمان زيباسازي شهردار تهران، تبليغات شهري يكي از منابع درآمدهاي پايدار شهرداري است و 77درصد هزينه تبليغات اتوبوس‌ها صرف توسعه حمل‌ونقل عمومي مي‌شود.
وي به همشهري مي‌گويد: «نصب اين مش‌ها روي بدنه حتي موجب خنك‌تر شدن كولر اتوبوس‌ها شده است. اين تبليغات تنها روي بدنه 800دستگاه اتوبوس از مجموع 6500اتوبوس شهر تهران نصب شده است.» صادقي تأكيد مي‌كند كه سازمان زيباسازي نظر نهايي شوراي شهر را در مورد اين تبليغات اجرايي خواهد كرد.
- الزام تهيه دستورالعمل براي تبليغات در فضاهاي شهري
علي گرانمايه‌پور، استاد ارتباطات درباره استفاده از تبليغات روي اتوبوس‌هاي شهري به همشهري مي‌گويد: تجربه استفاده از اتوبوس‌هاي شهري براي تبليغات در بسياري از شهرهاي دنيا مانند لندن مورد استفاده است. اما استفاده از تبليغات در اين شهرها با نظر كارگروه كارشناسي تبليغات است.
وي در تشريح بيشتر اين مسئله مي‌افزايد: بايد به شيوه‌اي از تبليغات استفاده شود كه مغاير با مبلمان و المان‌هاي شهري نباشد. همچنين تبليغات مشابه معمولا به شكلي طراحي مي‌شود كه مانع ديد مسافراني كه داخل اتوبوس هستند، نباشد، چراكه برخي مسافران ترس از فضاي بسته دارند.
گرانمايه‌پور با تأكيد بر اينكه در ارائه تبليغات اتوبوسي بايد چند نكته را درنظر گرفت، مي‌گويد: بايد هارموني تبليغات با فضاي اطراف هماهنگ بوده و در مبلمان شهري ايجاد اغتشاش نكند. ضمن اينكه نبايد موجب حواس‌پرتي رانندگان شود. همچنين مخاطبان و رهگذران بايد بتوانند به خوبي پيام را ديده و آن را دريافت كنند، اما سال‌هاست كه در اين تبليغات زياده‌روي مي‌شود چراكه درآمد خوبي دارد. اين استاد دانشگاه با تأكيد بر نظر درست شوراي شهر درباره نپوشاندن شيشه‌هاي اتوبوس‌ها براي تبليغات مي‌افزايد: بايد كارگروهي شكل بگيرد و دستورالعملي تهيه شود تا براساس شاخص‌هايي كه مطرح شد، تبليغات براي فضاهاي شهر و روي اتوبوس‌ها طراحي شود.