در كتاب عبدالله بهرامي كه رئيس پليس در دوره احمد‌شاه بود و در دوران پيري‌اش با من دوست بود نوشته است كه اتوبوس‌ها در سال 1299در تهران حركت مي‌كردند. همچنين ذكر شده است كه اتوبوس صبح‌ها مردم را به سر كار مي‌رساندند. اين اتوبوس‌هاي كوچك مشهور به اتودانمارك بودند و از دانمارك وارد مي‌شدند. تعداد 8، 9دستگاه از اين اتوبوس‌ها در تهران كار مي‌كردند.
كريم بوذرجمهري كه شهردار شد تعداد اتوبوس‌ها زياد مي‌شود. اطلاعات ما از اين موضوع از طريق سالنامه پارس است.سالنامه پارس مربوط به سال‌هاي 1305درباره اين اتوبوس‌ها مطالبي را نوشته است. آماري مربوط به اتوبوس‌ها و استقبال مردم از اين اتوبوس‌ها در اين سالنامه‌ها درج شده است.درآن سال‌ها به‌تدريج خيابان‌هاي تهران بزرگ و وسيع مي‌شد و با توجه به جمعيت ديگر واگن اسبي جواب نمي‌داد. اينگونه هم شد كه واگن اسبي در سال 1308به‌طور كل برچيده شد.درشكه اما همچنان وجود داشت. در سال 1327در تهران و حومه تهران 900درشكه وجود داشته است.
به‌تدريج از 1340به بعد اين درشكه‌ها نيز برچيده شد. آخرين اين درشكه‌ها در سال 1353با دستور شهرداري جمع مي‌شود. شهرداري در جنوب شهر نيز به‌خاطر مشكلات به‌وجود آمده و تصادفات آنها عبور و مرور درشكه را قدغن مي‌كند. به اين ترتيب هرچه تهران صنعتي‌تر مي‌شود، آلودگي هوا نيز بيشتر مي‌شود. در همان اوقات كميسيون‌هاي زيادي براي رفع اين آلودگي‌ها تشكيل مي‌شود. كميسيون‌هايي كه البته بسياري از آنها نيز براي رفع تكليف بودند و عملا نتيجه‌اي از تشكيلشان مترتب نمي‌شد. احسان نراقي در يكي از مقالات خود از شركت در يك كميسيون در وزارت آب و برق مي‌نويسد: آنها پيش‌بيني مي‌كردند تهران تا 20سال ديگر(يعني 20سال بعد از سال 1352) جمعيتي در حدود 4تا 6ميليون نفر پيدا كند. احسان نراقي مي‌گويد: من از اين پيش‌بيني و غيرواقعي بودن آن خنده‌ام گرفت. اين مشتي از خروار نگاه‌هاي سرسري در اين كميسيون‌ها بود.
با اين وصف از همان ايام اين اتوبوس ها خود جزوي از وسايل نقليه آلاينده هواي تهران شدند . در بعد از انقلاب از جمله كارهاي خوب خروج بسياري از صنايع سنگين ازتهران بود . انتقال كارخانه ها به بيرون از تهران و ايجاد شهرهاي صنعتي مانند شهر صنعتي البرز و قزوين كمك فزاينده اي به مسئله رفع آلودگي ها كرد اما كافي نبود . اكنون اما با همه تلاش‌ها برخي از صنايع را نمي‌توان از پايتخت بيرون كرد.
از نظر تاريخي همچنين بعد از اينكه اتومبيل‌هاي ايراني به بازار آمد و قيمت‌هاي آن بر خلاف اكنون خيلي ارزان بود، بسياري از مردم اتومبيل دار شدند و اين مسئله آلودگي هواي پايتخت را تشديد كرد. در حالي‌كه در زمان هاي نه‌چندان دور استفاده از خودروي شخصي اينقدر زياد نبود. در زمان كودكي در نزديكي منزل ما در عشرت آباد در كوچه حمام زيبا و خيابان گرگان چند تاجربسيار معروف و ثروتمند زندگي مي‌كردند كه صبح ها با دوچرخه به سر كار مي‌رفتند و البته به خاطر مسافت سخت برگشت كه سربالايي بود عصرها دوچرخه شان را در ماشيني باري مي‌گذاشتند و با ماشين بر مي‌گشتند.
- روزنامه نگار و مورخ
نظر شما