حالا زمان بازآفريني بافت‌هاي شهري و روستايي زلزله‌زده فرارسيده و مردماني كه هزار وعده مهرباني از هموطنان خود گرفته‌اند، اينك چشم‌انتظار وفاي به‌عهد، كنار ويرانه‌هاي خانه خود نشسته‌اند. آمارهاي اوليه نشان مي‌دهند در زلزله اخير 7شهر و حدود هزار و 900روستا آسيب‌ديده‌اند و حدود 19هزار واحد مسكوني نيز تخريب شده يا آسيب جدي ديده‌اند. خسارت وارد‌شده به زيرساخت‌هاي مناطق زلزله‌زده نيز رقمي بالغ‌بر هزار و 800ميليارد تومان برآورد شده است.
در اين ميان ديروز در جلسه هيأت دولت، تصميمات لازم درخصوص چگونگي ياري و امدادرساني به زلزله‌زدگان اتخاذ شد و حسن روحاني، رئيس‌جمهور، تأكيد كرد كه دولت با همه توان مشكلات ناشي از زلزله كرمانشاه و برطرف‌كردن آلام مردم را پيگيري خواهد كرد؛ خسارت‌هايي كه بنا بر گزارش وزير كشور، ابعاد گسترده‌اي داشته و 7شهر و حدود هزار و 900روستا را درگير كرده است.
عبدالرضا رحماني‌فضلي كه ديروز براي ارائه گزارش وضعيت مناطق زلزله‌زده در صحن مجلس حاضر شده بود، تعداد واحدهاي مسكوني تخريب‌شده و واحدهايي كه آسيب جدي ديده‌اند را 19هزار دستگاه اعلام كرد. همچنين به گفته رحماني فضلي، تعداد جان‌باختگان زمين‌لرزه تاكنون به ۴۳۲ نفر و تعداد مجروحان به حدود 7هزار و 800نفر رسيده است.
در اين ميان، مجتبي نيك كردار، معاون استاندار كرمانشاه نيز در جمع خبرنگاران، برآورد اوليه از ميزان خسارت وارده به زيرساخت‌هاي مناطق زلزله‌زده را حدود هزار و 800ميليارد تومان اعلام كرد؛ ارقامي كه البته هنوز نهايي نشده و متوليان اين حوزه در وزارت راه و شهرسازي مي‌گويند تا زمان انتشار گزارش‌هاي ستاد بحران استان كرمانشاه، قادر به تأييد يا رد آن نيستند و چه‌بسا خسارت‌ها از اين ميزان فراتر رود.
- پيگيري فساد پيمانكاري مسكن مهر
در كنار همه خسارت‌هاي مادي كه زلزله 7.3ريشتري كرمانشاه در پي داشت، خسارت‌هايي كه به مسكن مهر وارد شد، جزو غم‌انگيزترين صحنه‌هاي اين زمين‌لرزه بود؛ خسارت‌هايي كه بار ديگر انتقادات وارد شده به مسكن مهر را زنده كرد و نشان داد ساختمان‌هايي كه به‌صورت دولتي و براي حمايت از اقشار ضعيف جامعه ساخته شده‌اند، خالي از ايراد نيستند و نتوانسته‌اند ساكنان خود را حفظ كنند درحالي‌كه در همسايگي اين بناهاي پرمناقشه، خانه‌هايي كه خود مردم ساخته‌اند، در برابر زلزله مقاوم بوده‌اند.
بر همين اساس بود كه رئيس‌جمهور، در جلسه ديروز نيز بحث سالم ماندن خانه‌هاي خودساخته مردم و تخريب مسكن مهر در زلزله كرمانشاه را دوباره پيش كشيد و آن را نشان‌دهنده وقوع فساد در بخش پيمانكاري ساخت‌وساز آنها عنوان كرد. روحاني در بازديد از مناطق زلزله‌زده هم وعده داده بود كه دولت با پيگيري دليل خرابي مسكن مهر، مقصران آن را به مردم معرفي كند.
- 30هزار خانه نيازمند بازسازي و ترميم
آمارهاي ارائه‌شده از سوي وزير كشور نشان مي‌دهد 19هزار خانه در مناطق زلزله‌زده يا به‌كلي تخريب شده يا به‌صورت جدي آسيب‌ديده‌اند كه ديگر قابل بهره‌برداري نيستند. در اين ميان، رئيس‌جمهور نيز ديروز آماري از خانه‌هاي نيازمند بازسازي و ترميم ارائه داد كه نشان مي‌دهد در كنار 19هزار خانه تخريب شده، 11هزار خانه نيز آسيب‌هاي كمتري ديده‌اند كه بايد ترميم شوند. روحاني در جلسه هيأت دولت، اظهار كرد 30هزار خانه شهري و روستايي در مناطق زلزله‌زده كرمانشاه نيازمند بازسازي و ترميم هستند.
او احياي واحدهاي مسكوني آسيب‌ديده را نيازمند كمك همگاني دانست و گرچه مسئوليت اصلي استقرار موقت و دائمي مردم زلزله‌زده كرمانشاه را به بنياد مسكن محول كرد اما با نهي ديگر دستگاه‌ها از موازي‌كاري، از همه كساني كه قصد كمك دارند خواست امكانات و كمك‌هاي خود را در اختيار بنياد مسكن قرار دهند. در اين جلسه همچنين تسهيلات اعطايي به خانوارهاي خسارت‌ديده از زلزله نيز به تصويب رسيد.
ديروز همچنين غلامحسين غيب‌پرور، رئيس سازمان بسيج مستضعفين در يك نشست خبري از عزم بسيج براي ساختن هرچه سريع‌تر منازل خانواده‌هاي زلزله‌زده خبر داد. به گزارش فارس، غيب‌پرور گفت: بنا بر اين است كه هر استان كار ساخت منازل چند روستا را به‌عهده بگيرد و اين موضوع از طريق ويدئو كنفرانس به فرماندهان سپاه‌هاي استاني ابلاغ خواهد شد. البته گفتني است اين نشست خبري پيش از انتشار خبرهاي جلسه هيأت دولت بوده و با توجه به اينكه رئيس‌جمهور مسئوليت اصلي استقرار موقت و دائمي مردم زلزله‌زده كرمانشاه را به بنياد مسكن محول كرده، انتظار مي‌رود توان عمراني بسيج نيز به‌جاي موازي‌كاري به كمك بنياد مسكن بيايد.
- خزانه‌دار هم دست به جيب شد
مسعود كرباسيان، وزير امور اقتصادي و دارايي نيز ديروز دستور پرداخت مبلغ 71ميليارد و 10ميليون تومان در سرفصل‌هاي مختلف تخصيص داده شده براي كمك به آسيب‌ديدگان مناطق زلزله‌زده را صادر كرد. به گزارش شادا، طبق اين دستور، 10ميليارد تومان از محل تنخواه ماده 12وزارت كشور، 14ميليارد و 560ميليون تومان از محل تملك استان كرمانشاه، 10ميليارد و 550ميليون تومان تملك استان ايلام، 15ميليارد تومان اورژانس كشور و تهران، 2ميليارد و 954ميليون و 800هزار تومان پزشكي قانوني، 5ميليارد تومان به وزارت كشور و 12ميليارد و 946ميليون تومان از محل جمعيت هلال احمر پرداخت شد.
- وام‌هاي زلزله‌زدگان امهال مي‌شود
براساس آنچه ديروز بانك مركزي اعلام كرد نظام بانكي بايد نسبت به اعطاي تسهيلات قرض‌الحسنه ۱۰ميليون توماني به هر يك از خانوارهاي آسيب‌ديده از زلزله در استان‌هاي غربي كشور اقدام كند. اين تسهيلات با معرفي ستاد حوادث غيرمترقبه استان به بانك عامل و با 6ماه تنفس و تقسيط چهارساله پرداخت مي‌شود.
علاوه بر اينها، بانك مركزي با ابلاغ بخشنامه مقرر كرده است شبكه بانكي نسبت به مهلت‌دهي تمام تسهيلات اعطايي قبل از وقوع حادثه به افراد آسيب‌ديده به‌مدت 2سال از تاريخ وقوع حادثه اقدام كند. بر اين اساس واحدهاي آسيب‌ديده مشمول اين مصوبه، با معرفي ستاد حوادث غيرمترقبه به بانك عامل معرفي مي‌شوند و سود متعلقه به استمهال اين وام‌ها نيز توسط دولت تأمين خواهد شد.
- عمران و بهسازي اعلام آمادگي كرد
شركت مادر تخصصي عمران و بهسازي شهري ايران، دستگاهي است كه در شهرهاي بالاي 25هزار نفر براي بازسازي و احياي بافت‌هاي آسيب‌ديده، فرسوده و تاريخي فعاليت مي‌كند كه با تأكيد رئيس‌جمهور از موازي كاري با بنياد مسكن در مناطق زلزله‌زده كرمانشاه، نهي شده است.
هوشنگ عشايري، سرپرست اين شركت نيز در گفت‌وگو با همشهري، اعلام كردكه در حيطه كاري بنياد مسكن وارد نمي‌شود اما آمادگي دارد زمين‌هايي كه در اين مناطق دارد و يا تسهيلاتي كه قانونگذار در اختيار اين شركت قرار داده است را براي احياي بافت‌هاي آسيب‌ديده در شهرهاي هدف در اختيار بنياد مسكن قرار دهد. عشايري با اشاره به اينكه هنوز برآورد خسارت‌هاي زلزله در مرحله آماربرداري است و عدد دقيقي از برش نقطه شهري وجود ندارد كه بتوان به استناد آنها برنامه‌هاي بازسازي را اعلام كرد، گفت:
بااين‌وجود برآورد مي‌كنيم شركت عمران و بهسازي شهري بتواند با امكانات و تسهيلاتي كه در اختيار دارد در بازسازي 100تا 300واحد مسكوني به بنياد مسكن كمك كند كه البته اين تسهيلات جزو تسهيلات مصوب هيأت دولت نيست بلكه به آنها اضافه مي‌شود.
به گفته او، تجربه بازسازي مناطق زلزله‌زده نشان داده است كه بنياد مسكن در مناطق روستايي ظرف 5تا 6ماه مي‌توانند دوباره روستاها را احيا كنند چراكه در اين مناطق عمدتاً بايد واحدهاي مسكوني بازسازي شوند و تأسيسات شهري چندان درگير نيستند؛ اما در شهرها به جهت اينكه سازمان اجتماعي شهر دستخوش حادثه شده و صرفاً احياي كاربري فيزيكي شهر مدنظر نيست، بازسازي‌ها زمان بيشتري مي‌برد و احتمالاً تا يك‌سال به طول مي‌انجامد.
- مصالح غيراستاندارد خط مي‌خورند
خرابي‌هايي كه در زلزله اخير دامنگير ساختمان‌هاي نوساز به‌ويژه مسكن مهر شده اين سؤال را مطرح مي‌كند كه آيا ساختمان‌هاي جديد از نظر ايمني نمره قبولي خواهند گرفت يا نه. سرپرست شركت مادر تخصصي عمران و بهسازي شهري ايران مي‌گويد: اگر براساس آيين‌نامه 2800كه دستورالعمل طراحي و اجراي ساختمان‌هاي مقاوم در برابر زلزله است، ساختمان‌هاي مسكوني براي سطح عملكرد ايمني جاني براساس شتاب مبناي طرح يعني 0.3(سه‌دهم) برابر شتاب ثقل زمين طراحي شود كفايت لازم را دارد و اگر زلزله‌اي با مؤلفه افقي برابر 0.35g روي دهد، ساختمان داراي رفتار غيرخطي (ترك‌خوردگي و آسيب‌ديدگي مشهود در اسكلت) خواهد شد و از نظر سازه‌اي در برابر زمين‌لرزه‌هاي اين‌چنيني مقاوم هستند.
عشايري مي‌افزايد: طراحان براساس مباحث مقررات ملي ساختمان، سازه‌هاي مقاوم و ايمن را طراحي مي‌كنند اما در آن بخش از كار كه به حوزه استفاده مصالح برمي‌گردد، استفاده از مصالح نامرغوب يا استفاده نادرست از آنها مي‌تواند روي ايمني بنا اثرگذار باشد. او تأكيد مي‌كند:
چنانچه آرماتورهاي غيراستاندارد و كارگاه‌سازي مصرف شود زحمات بخش طراحي هم نابود مي‌شود و مانند آنچه در برخي از تصاوير مربوط به زلزله كرمانشاه ديده مي‌شود، ستون‌ها تاب نگهداري سقف را نداشته و فرومي‌ريزند و فاجعه آغاز مي‌شود اما از آنجا كه بنياد مسكن در بازسازي اين بناها با تعهد و تخصص كار مي‌كند و مصالح غيراستاندارد وارد كار نمي‌شوند، يقيناً چنين رفتاري در سازه‌هاي آن رخ نخواهد داد.
- اعتبار 940ميليارد توماني در راه كرمانشاه
براساس مصوبه دولت، 940ميليارد تومان اعتبار براي رسيدگي به وضعيت آسيب‌ديدگان مناطق زلزله‌زده اختصاص مي‌يابد. محمدباقر نوبخت، سخنگوي دولت، در حاشيه جلسه ديروز هيأت وزيران گفت: از اين اعتبار، ۶۵۹ ميليارد تومان را بانك مركزي عهده‌دار مي‌شود و براي تسهيلات ارزان‌قيمت با كارمزد 4درصد اختصاص مي‌يابد و ۲۸۱ ميليارد تومان نيز توسط سازمان برنامه و بودجه پرداخت خواهد شد كه به‌عنوان كمك بلاعوض به زلزله‌زدگان كرمانشاه پرداخت مي‌شود.
به گفته او، به خانواده‌هايي كه نيازمند احداث و بازسازي خانه هستند در روستاها ۲۵ ميليون و در شهرها ۳۵ ميليون تومان وام تعلق مي‌گيرد. ضمن اينكه خانواده‌هايي كه بايد خانه‌هاي خود را مرمت كنند نيز ۱۲ ميليون تومان وام و ۲ ميليون تومان كمك بلاعوض دريافت مي‌كنند. سخنگوي دولت تصريح كرد:
براساس اين مصوبه مبلغ ۵ ميليون تومان به روستاييان و ۶ ميليون تومان هم به شهرنشينان كمك بلاعوض پرداخت خواهد شد و كساني كه به خريد لوازم خانه احتياج دارند نيز ۳ ميليون تومان وام و ۲ ميليون تومان كمك بلاعوض دريافت مي‌كنند. همچنين براي اسكان موقت خانواده‌ها در روستاها ۳ ميليون تومان و در شهرها ۵ ميليون تومان كمك بلاعوض پرداخت مي‌شود. به گفته نوبخت، اين ارقام به بانك مركزي و سازمان برنامه‌وبودجه ابلاغ شده و جداي از مصوبه‌اي است كه دولت بايد براي جبران خسارت‌هاي وارده به زيربناها و بناهاي دولتي اين مناطق درنظر بگيرد.