سال1938 جوانی بيست‌ساله از مراکش سوار کشتی‌ای باری شد، از دریای مدیترانه گذشت و وارد بندر مارسی شد؛ پسری که مانند بیشتر آفریقایی‌ها برای کار کردن به اروپا رفته بود.
پسر مراکشی چندسالی در مراکش فوتبال بازی کرده بود اما در قارهي سبز به توانایی عجیبش در کنترل توپ، دریبل زدن و جنگندگی در فوتبال پی برد.
«لاربی بن‌بارک» ظرف مدت چهارسال سر از مهم‌ترین تیم فرانسه، مارسی درآورد، عضو تيم‌ملي این کشور شد و نامش را به عنوان اولین لژیونر فوتبال آفریقا در تاریخ فوتبال ثبت کرد.
هرچند لاربی بن‌بارک اولین آفریقایی بود که فوتبال اروپا پیش از شروع جنگ‌جهانی دوم به خودش دیده بود اما تعداد جوانان فقیر آفریقایی که رویاهایشان را به چمن فوتبال گره می‌زدند و به فوتبال اروپا می‌رفتند، بعد از او به شدت افزايش يافت.
آن‌قدر که بازیکنان آفریقایی با آن تکنیک ناب، مدل موهای عجیب و سبک فوتبال ساختارشکنانه‌شان که می‌خواستند یک‌تنه به اردوگاه دشمن حمله کنند و شکستش دهند، برای نسل ما جذاب‌ترین سکانس‌های فوتبال در یکی دو دهه‌ي گذشته بود.
آفریقایی‌هایی که از اوایل دهه‌ي 80 میلادی به فوتبال اروپا کوچ کردند، در دهه‌ي 90تاجگذاری کردند، در دهه‌ي اول هزاره‌ي جدید حضوری پرتعداد در باشگاه‌های مطرح اروپایی داشتند اما در سال‌های اخیر خبری از تکنیک و دریبل‌های نابشان در باشگاه‌های سطح اول اروپایی نیست و کمتر اثری از آن‌ها در اين باشگاه‌ها پیدا می‌شود.
- لژیونرهایی که دوست داشتیم
بعد از لاربی بن‌بارک مراکشی که در دهه‌ي30 برای مارسی فرانسه بازی کرد، فوتبال اروپا همیشه شاهد حضور تک‌وتوک ستاره‌های آفریقایی بود.
«اوزه بیو» در دهه‌ي 60 تک‌ستاره‌ای بود که با وجود پوشیدن لباس پرتغال، همه او را یک موزامبیکی می‌دانستند.
«کولوشا بوالیا» هم پرچمدار فوتبالیست‌های آفریقایی در دهه‌ي 80 بود. ستاره‌ي تیم‌ملی زامبیا که در باشگاه‌های فرانسوی هم بازی کرد و تمام تلاش‌اش را کرد تا فیفا را متقاعد کند که هموطنش «چیتالو» بهترین گلزن تاریخ فوتبال دنیاست، نه «لئو مسی».
چیتالو، مهاجم باشگاهی در زامبیا که در یک فصل 107 گل زد و سال 1993 در یک حادثه‌ي هوایی کشته شد. اما فیفا چندان به موثق بودن این عدد اعتماد نکرد و عنوان بهترین گلزن تاریخ، تنها روی سنگ قبر چیتالو حک شده است.
تا پیش از دهه‌ي 90 آفریقایی‌ها تنها به دروازه‌های فوتبال اروپا رسیده بودند و مشغول سفت کردن جای پایشان بودند.
«توماس انکونو» گلر تیم‌ملی کامرون در تمام دهه‌ي80 میلادی جزء کاندیداهای بهترین بازیکن سال آفریقا بود و حتی سال 1982میلادی هم انتخاب شد اما تا زمانی که با اسپانیول اسپانیا نیامد، کمتر کسی توانایی‌های او را شناخته بود.
نمایش «توماس انکونو» در جام‌جهانی 90 ایتالیا آن‌قدر چشمگیر بود که پسرکی ده‌ساله از ایتالیا تحت‌تاثیر او قرار بگیرد و تصمیم بگیرد در تیم مدرسه به جای خط‌حمله، توی دروازه بایستد.
پسرکی که همین چند روز پیش به عنوان یکی از اسطوره‌های فوتبال ایتالیا و جهان از مسابقات ملی خداحافظی کرد؛ بله درست حدس زديد، او كسي نبود جز جیان لوئیجی بوفون.
- نیمی از یک قاره
در فصل جدیدی فوتبال اروپا، فوتبالیست‌هایی از 25کشور آفریقایی در قارهي سبز حضور دارند. این یعنی تقریبا نیمی از 54کشور عضو کنفدراسیون فوتبال آفریقا در باشگاه‌های اروپایی نماینده دارند.
بیشتر از 200بازیکن آفریقایی در فوتبال اروپا بازی می‌کنند اما نکته‌ي مهم دقیقا همین‌جاست؛ هیچ‌کدام از این 200بازیکن، سهمی در قهرمانی باشگاه‌هایشان درلیگ داخلی یا اروپا نداشته‌اند. از آن بدتر شرط حضور بازیکنان آفریقایی در اروپاست.
بیشترین تعداد فوتبالیست‌های آفریقایی در لیگ‌های کم‌کیفیتی مانند بلژیک، هلند و سری بی ایتالیا و دسته‌ي دوم لالیگا بازی می‌کنند. شرایط با گذشته تفاوت‌های زیادی پیدا کرده است.
تنها دلیل فوتبالیست‌های آفریقایی برای باشگاه‌های سطح پایین، قیمت پایین و ارزان آن‌ها نسبت به بازیکن‌های دیگر کشورهاست
و الا حضور همین 200بازیکن هم در پرده‌ای از ابهام وجود داشت. متوسط حقوقی که فوتبالیست‌های آفریقایی در قارهي سبز می‌گیرند، کمتر از 200هزار یورو برای یک فصل است و همین نشان‌دهنده‌ی کیفیت پایین آن‌هاست.
رستوران ارزان‌قیمت آفریقایی‌ها البته منوی چندان جذابی ندارد. با این‌که باشگاه‌های مطرحی مانند یوونتوس، رئال‌مادرید، منچسترسیتی و پاری‌سن‌ژرمن در کشورهایی مانند نیجریه، ساحل‌عاج، سنگال و کنیا آکادمی فوتبال راه‌اندازی کرده‌اند، اما حداقل در 10سال گذشته هیچ فوتبالیستی از این آکادمی‌ها بیرون نیامده که بتواند لباس این باشگاه‌های درجه اول را بپوشد.
- پادشاهان دریبل
دهه‌ی 90، دهه‌ی تاجگذاری ستاره‌های آفریقا در فوتبال اروپا بود؛ انگار هر باشگاهی برای موفقیت و قهرمانی به یک ستاره‌ی آفریقایی نیاز داشت.
مهم‌ترین ستاره‌‌ای که نامش را در کودکی زیاد شنیدیم و تیمش را قهرمان اروپا کرد، «عابدی پله» بود که با بازی‌سازی فوق‌العاده‌اش مارسی را فاتح لیگ قهرمانان اروپا کرد.
عابدی پله در فینال شماره‌ي 10 مارسی را پوشید و تیمش را قهرمان اروپا کرد. ستاره‌ی آفریقایی قهرمان بعدی لیگ قهرمانان اروپا هم یک آفریقایی بود؛ «ژرژ وه‌آ»ي لیبریایی که به تنهایی آمده بود تا جای خالی سه تفنگدار هلندی میلان را پر کند.
ژرژ وه‌آ سال 1995 وقتی توپ طلای اروپا را برد، آفریقایی‌ها در اوج دوران حضورشان در قارهي سبز قرار داشتند.
آژاکس، به عنوان غول نوظهور بعدی، با ستاره‌های آفریقایی‌اش آمده بود؛ «فینیدی جورج» و «نوانکو کانو» از نیجریه همراه آژاکس به قله‌ي فوتبال اروپا رسیدند.
حضور ستاره‌های آفریقایی در تیم‌های قهرمان اروپا همچنان ادامه داشت؛ «ساموئل اوسی کوفور»، «دیدیه دروگبا»، «ساموئل اتوئو» و ...
- جای خالی بزرگان
کشورهایی که عادت کرده بودیم در چند دوره‌ی گذشته جام‌جهانی شاهد حضورشان باشیم، در روسیه غایب خواهند بود. غنا، ساحل‌عاج، کامرون، الجزایر و آفریقای‌جنوبی نتوانستند مجوز حضور در جام‌جهانی را به دست آورند.
کشورهایی که در جام‌های جهانی گذشته با ستاره‌هایی مانند «مایکل اسین»، «فغولی»، «اتوئو» و «دیدیه دروگبا» در مهم‌ترین تورنمنت فوتبال ملی دنیا حاضر بودند، در مقدماتی جام جهانی هیچ بازیکن قابل اتکایی نداشتند.
بزرگ‌ترین بازیکن تيم‌ملي غنا «دونسا» مدافع تیم بولونیای ایتالیا بود. زهردارترین بازیکن تیم‌ملی کامرون در خط‌حمله «وینسنت ابوبکر» مهاجم نیمکت‌نشین «پورتو»ی پرتغال بود.
ترکیب ساحل‌عاج که در جام‌جهانی گذشته، پر از بازیکنان شاغل در باشگاه‌های مطرح اروپایی بود، در مقدماتی جام‌جهانی از فقر بازیکن تاثیرگذار رنج می‌برد و جز «فرانک کسیه» و «سرژ اوریر» که در تاتنهام بازی می‌کند، هیچ ستاره‌ي شناخته‌شده‌ای در ترکیبش به چشم نمی‌خورد. آفریقای جنوبی و الجزایر هم همين طور.
تمام آفریقایی‌هایی که به جام‌جهانی روسیه نرسیدند، هیچ ستاره‌ي تاثیرگذاری ندارند و برای استفاده از عبارت جای خالی این کشورها، باید وسواس بیشتری به خرج داد.
منبع:همشهري جوان