بازار هندوانه و انار، خرمالو و ازگیل و بالاخره آجیل، داغ داغ است، به خصوص که هر روز خوراکی تازه‌ای، از میوه‌های خشک تا آجیل های دریایی در مغازه‌ها خودنمایی می‌کنند.
در این میان، افرادی هم هستند که با آنکه از مضرات برخی خوراکی ها خبر دارند، با جمله «یک شب که هزار شب نمی‌شود» به استقبال هر آنچه نباید، می روند.
آجیل شب یلدا هم یکی از اقلامی است که بی‌توجهی به سلامت آن، می‌تواند شیرینی شب یلدا را با تلخی درد و درمانگاه و سرم و... همراه کند.
سیدرضا غلامی، رئیس اداره بهداشت مواد غذایی و بهسازی اماکن وزارت بهداشت، با تاکید بر ارجحیت مصرف آجیل‌های بسته بندی شده و مجوزدار، می گوید: از آنجایی که اقلام غذایی بسته بندی شده و مجوزدار، تحت نظارت دانشگاه‌ها وارد بازار می شوند، ارجحیت مصرف دارند، اما به دلیل محدودیت تنوع و پراکندگی پخش، هنوز نمی توانیم به شکل 100 درصد به مردم بگوییم که از آجیل های فله استفاده نکنند.
او توصیه می‌کند که مردم آجیل های فله را به هیچ وجه از دست فروش ها وفروشگاه های دور افتاده که مشتری های کمی دارند خریداری نکنند بلکه به سراغ فروشگاه های شناخته شده و مراکز پر فروشی بروند که آجیل های فله تازه ای ارائه می‌کنند.
مراقب آفلاتوکسین باشید
دکترربابه شیخ الاسلام، متخصص اپیدمیولوژی تغذیه نیز در زمینه دقت در خرید آجیل از مراکز معتبر به همشهری می گوید: برخی از فروشگاه های دورافتاده و کم مشتری، حتی اقدام به فروش اقلام صادراتی از خشکبار مثل پسته های آلوده به آفلاتوکسین می‌کنند؛ یعنی چیزی که از صادرات مطرود شده را به داخل می آورند و می‌فروشند که مصرف این آجیل‌های آلوده خطرناک خواهد بود.
این نکته‌ای است که دکتر سید ضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه و رئیس انجمن تغذیه ایران هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: آلودگی به آفلاتوکسین، به خصوص در رابطه با فندق، بادام زمینی و پسته که از دانه‌های روغنی هستند، اهمیت بیشتری دارد، چرا که اگر این اقلام در مکان‌های مرطوب نگهداری شوند، احتمال آلوده شدنشان به میزان زیادی افزایش می‌یابد.
او ظاهر این آلودگی‌ها را به شکل دانه های سیاهی در بین دو قسمت بادام زمینی یا رنگ قهوه ای و سبز در میانه فندق ها توصیف می‌کند و در رابطه با میزان خطرساز بودن آفلاتوکسین، ادامه می دهد: این آلودگی در مقدار کم و مداوم سبب ایجاد سرطان کبد شده و در دوز بالا کشنده است.
دکتر مظهری همچنین در رابطه با مصرف بادام های تلخ در کودکان هشدار داده و می گوید: مصرف بادام هایی که مزه تلخ دارند به خصوص در کودکان بسیار خطرناک خواهد بود، چرا که اسیدسیانیدریک موجود در آنها خاصیت سمی قوی دارد که به هموگلوبین متصل شده و به ویژه در کودکان، کشنده خواهد بود.
خطر به رنگ قرمز و سیاه
نکته دیگری که تمامی متخصصان بر آن تاکید دارند، توجه به رنگ و تازگی دانه های آجیلی است که خریداری می شود.
دکتر مسعودکیمیاگر، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در این زمینه به همشهری می گوید: دانه های آجیلی که رنگ آنها به دست بچسبد، پسته‌هایی که زیادی قرمز باشند یا تخمه هایی که زیادی سیاهند از مظاهر دانه‌های آجیلی رنگ شده و خطرناک به شمار می‌آیند که غیر مجاز بودن رنگ آنها در بسیاری از موارد می تواند برای مصرف‌کنندگان خطرناک باشد.
دکتر مظهری نیز در زمینه کهنگی آجیل هشدار می دهد و می‌گوید: سنت های موجود و تقاضای زیاد افراد به خصوص در مراسمی مثل شب یلدا باعث می شود تا افراد سودجو، قسمتی از آجیل های مانده و کهنه را به اسم آجیل های تازه به مشتری‌ها غالب کنند، اما اگر خریداران به نکاتی مثل عدم سوراخ بودن پسته ها یا پوکی دانه های آجیل دقت کنند به میزان زیادی به کهنگی این اقلام پی خواهند برد.
دکتر شیخ الاسلام نیز در این زمینه به مزه مشهود آجیل های مانده اشاره کرده و می‌گوید: به عنوان مثال پسته های مانده، مزه «نا» می دهد یا برخی از این دانه ها، بوی کپک مشهودی دارند و خیلی هم خطرناکند.
این در حالی است که تمامی متخصصان یاد شده در هشدارهای خود به زیان آجیل های شور به خصوص برای سالمندان، افراد با سابقه خانوادگی بیماری های قلبی و پرفشاری خون و کودکان نیز اشاره می کنند و معتقدند: دانه هایی که با سرکه یا طعم دهنده‌های دیگر پوشیده شده باشند نسبت به دانه های شور بسیار سالم تر هستند.
این متخصصان همچنین به مطلوب بودن وجود میوه های خشک در آجیل اشاره می کنند. به عنوان مثال، دکتر کیمیاگر به کم کالری بودن این نوع از خوراکی ها نسبت به دانه های روغنی اشاره کرده و توجه افرادی را که درصدد کاهش وزن هستند به این خوراکی ها جلب می کند.
دکتر شیخ الاسلام نیز در پاسخ به این سوال که میوه های خشک را توصیه می کنید یا نه؟ می‌گوید: بالاخره هر جور که حساب کنید میوه هستند و حتی خشک آنها هم برخی از ویتامین ها و مواد معدنی را در بردارد ضمن اینکه قند آنها هم طبیعی است و از کالری پایینی هم برخوردارند.
در این میان دکترمظهری نظر متفاوتی دارد و معتقد است در شبی که میوه های آبدار، مقوی و مغذی نظیر انار، هندوانه، خرمالو، مرکبات و ازگیل تازه را می توان خورد، چرا باید سراغ انواع خشک شده رفت که ویتامین های کمتری دارند و شیوه های خشک کردن نیز بر سلامت آنها تاثیرات متفاوتی را می گذارد.
با تمام این تفاسیر، همه متخصصان توافق دارند که آجیل یکی از مقوی ترین و مغذی ترین اقلام خوراکی شب یلداست و مخصوصا برای بچه ها و افرادی که مشکل خاص گوارشی ندارند توصیه می شود. البته همه متخصصان تاکید می‌کنند که زیاده روی در مصرف مواد غذایی مفید، هرگز مفید نیست.