ارسال پیام برای بیگانگان فضایی موضوع دیروز و امروز نیست. انسان از حدود 70 سال پیش به شیوه‌ای غیرعمدی در حال ارسال سیگنال‌های رادیویی و تلویزیونی به فضای بی‌کران بوده است.
امروز، کره‌ای با شعاع بیش از 70 سال‌نوری، زمین را احاطه کرده که سرشار از سیگنال‌های رادیویی و تصاویر تلویزیونی است و همچنان با سرعت نور در حال رشد است.
حدود 30 سال بعد، این کره هر جامعه‌ی احتمالی از موجودات هوشمند فرازمینی (ETI) را که در فاصله‌ی 100 سال‌نوری از زمین باشند، پوشش می‌دهد.
بیگانگان در صورتی‌که جایی در فضای دوردست وجود داشته باشند، می‌توانند به آثار گفتاری، تصویری و صوتی ما دسترسی داشته باشند و زندگی روزمره‌ی ما را بررسی کنند.
مواج الکترومغناطیسی نشت‌شده به فضا تنها بخشی از پیام‌های ارسالی زمین را تشکیل می‌دهند. چهار اثر ساخته‌ی خودمان که سال‌ها پیش به فضا پرتاب شده‌اند، اکنون منظومه‌ی شمسی را ترک کرده‌اند.
اگر یک موجود هوشمند فرازمینی به صورت اتفاقی یکی از دو فضاپیمای پایونیر10 یا 11 را در نقطه‌ای دور از فضا و زمان پیدا کند، لوحی خواهد یافت که طرح پیکر ما انسان‌ها روی آن حک شده است و موقعیت ما را روی نموداری تصویری نشان می‌دهد.
در هر دو فضاپیمای وویجر ۱ و ۲، دیسکی قرار داده‌اند که روی آن، درود و تهنیت به 60 زبان زنده‌ی زمین، ۹۰ دقیقه موسیقی و همچنین تصاویری از زمین ضبط شده است.
پشت این دیسک هم پیامی به زبان ریاضیات حک شده که موقعیت خورشید، زمین و تمایل ساکنان روی آن را به برقراری ارتباط نشان می‌دهد.
«رابرت تی. دیکسون»، در فصلی از کتاب «نجوم دینامیکی» به نام «حیات فرازمینی» می‌نویسد: «چون نزدیک‌ترین موجود هوشمند فضایی به احتمال زیاد در فاصله‌ی هزار سال‌نوری از ما قرار دارد، ارتباط دوطرفه عملا از موضوع خارج می‌شود
مثلا اگر پیامی را از طریق امواج رادیویی که با سرعت نور سیر می‌کنند برای ETIها بفرستیم، هزار سال طول می‌کشد تا پاسخ آن را دریافت کنیم و در این صورت این کار، شبیه به یک گفت‌وشنود و مکالمه نخواهد بود.»
- تنها زبان مشترک
بدیهی است که نمی‌توانیم برای برقراری ارتباط با موجودات هوشمند فرازمینی، زبان انگلیسی، فرانسوی یا روسی را به کار بگیریم.
دیکسون معتقد است که تنها یک زبان، آن هم به شکل تقریبی بین مردم زمین عمومیت دارد و بنابراین ممکن است میان ETIها هم از عمومیت فراگیری برخوردار باشد.
این زبان، زبان ریاضی است. به معنی واقعی کلمه، ریاضیات یک زبان است؛ زبانی که به کمک آن با کامپیوترها ارتباط برقرار می‌کنیم، اطلاعات به کمک آن ذخیره می‌شوند و پس از دست‌کاری و پردازش ماهرانه، بار دیگر به وسیله‌ی کامپیوترها بازگردانده می‌شود.
با فهم این مطلب که کامپیوترها موجوداتی غیرهوشمندند، آسان‌تر می‌توان یک زبان مشترک با ETIها ایجاد کرد؛ زیرا هم آن‌ها و هم خود ما انگیزه‌ای برای انجام دادن این کار داریم.
دیکسون در این دیدگاه که تنها راه ارتباطی ما با بیگانگان فضایی، زبان ریاضیات است؛ تنها نیست. «داگلاس واکوچ» (Douglas Vakoch) مدیر پروژه‌ی «ارتباط پیامی با فضا» (METI) هم نظر مشابهی دارد.
به عقیده‌ی او، اگر موجودات هوشمند فرازمینی دنباله‌های عددی ما را که در قالب سیگنال‌های رادیویی ارسال می‌شوند، دریافت کنند، دست‌کم می‌توان فهمید که آن‌ها منجمان رادیویی خوبی هستند.
بیگانگان فضایی برای دریافت سیگنال‌های ما دست‌کم به یک رادیوتلسکوپ نیاز دارند. آن‌ها برای ساخت رادیوتلسکوپ دست‌کم باید با مبانی ریاضیات آشنا باشند و مثلا بایستی بدانند که حاصل جمع 1+1 برابر با 2 خواهد بود.
به بیان دیگر، کسی که مبانی ریاضیات را نداند، نمی‌تواند سیگنال‌های رادیویی ما را هم دریافت کند.
تفاوت عمده‌ی پروژه‌ی «SETI» (سرنام عبارت «جست‌وجو برای هوش فرازمینی») و «METI» دقیقا بر سر همین است.
پروژه‌ی «ارتباط پیامی با فضا» تنها به‌صورت منفعلانه در جست‌وجوی حیات فرازمینی نیست، بلکه مدام در حال ارسال پیام به فضای بی‌کران است
پیام‌هایی با سرعت نور و البته با محتوای روابط ریاضی. به باور بسیاری از دانشمندان، ما با ارسال پیام‌های ریاضی به بیگانگان فضایی که برخی از آن‌ها احتمالا از خود ما هوشمندترند، دست‌کم می‌توانیم اعلام کنیم که به درک پایه‌ای از جهان دست پیدا کرده‌ایم.
تساوی ۴=۲+۲ در سراسر کیهان صادق است و حاصل تقسیم محیط بر قطر هر دایره، همواره عدد پی خواهد بود. مهم نیست که تمدن‌های بیگانه چه نام‌ها و نمادهایی را برای این مفاهیم انتخاب کرده باشند
نتیجه‌ی این مفاهیم بنیادی ریاضیات صرف‌نظر از نمادهایی که برای نمایش آن‌ها به کار می‌بریم، یکسان است.
برای مثال، می‌توان با نقطه یا نمادها یا علائمی دیگر، مفهوم جمع پذیری ۴=۲+۲ را به شکل ** ** **** به بیگانگان فضایی فهماند.
حتی معادله‌ی معروف فیثاغورث (a²+b²=c² ) را می‌توان بدون نوشتن عبارات جبری یا نمادهای ریاضی هم توضیح داد. با رسم شکل مثلث‌های قائم‌الزاویه‌ی مختلف می‌توان نشان داد که مقصودمان از رابطه‌ی فیثاغورث چیست.
بیگانگان فضایی اگر در مقایسه با ما تمدن پیشرفته‌تری باشند، درخواهند یافت که ما به فهمی از ساختار ریاضی جهان دست یافته‌ایم و به همین منوال می‌توان به‌تدریج گفت‌وگو با موجودات فضایی هوشمند را ممکن کرد.
- رویایی به قدمت تاریخ
این ایده که ما برای ایجاد ارتباط با بیگانگان فضایی پیش‌قدم شویم، رویای دیرینه‌ی بشر بوده است؛ اما تا به امروز هیچ پیام واضحی که دال بر وجود موجودات هوشمند فرازمینی باشد، دریافت نشده است.
ایده‌ی یافتن یک زبان جهانی مشترک هم چیز جدیدی نیست و دست‌کم 200 سال قدمت دارد. ریاضیدان مشهور آلمانی، «کارل فریدریش گاوس» بر این باور بود اگر موجودی به اندازه‌ی کافی هوشمند باشد که بتواند به روشی منطقی بیندیشد، بایستی قادر باشد روابط ریاضی را درک کند.
به بیان دیگر، روابط ریاضی ورای زبان است. البته فرازمینی‌های هوشمند، پیام‌های ریاضی ما را به شرطی خواهند فهمید که ما این پیام‌ها را به روشی منطقی و درست مخابره کرده باشیم.
گاوس، فرم هندسی رابطه‌ی فیثاغورث را پیشنهاد می‌کرد. البته امروزه می‌دانیم که عبارت «ساکنان ماه» که گاوس می‌گفت، بی‌معناست و هیچ تمدن یا موجود زنده‌ای در ماه وجود ندارد که بخواهد شکل یک مثلث بزرگ و رابطه‌ی فیثاغورث را روی مزارع زمین ببیند و به وجود ما روی زمین پی ببرد.
بشر قرار نیست علائم ریاضی یا پیام‌های خود را برای ساکنان ماه یا مریخ بفرستد.
امروز می‌دانیم که در محله‌ای متروکه و بدون همسایه در فضا زندگی می‌کنیم و اگر حیات هوشمند فرازمینی وجود داشته باشد، لااقل این نزدیکی‌ها و در منظومه‌ی شمسی خبری از آن نیست.
منبع: همشهري دانستنيها