پسر نوجواني را مي‌شناسم به نام باربد. او عادت دارد موسيقي را با صداي بلند گوش بدهد! طوري که حتي اگر از او فاصله داشته باشيم باز هم متوجه مي‌شويم به چه موسيقي‌اي گوش مي‌دهد.
هفته‌ي گذشته من سرما خورده بودم و گوش‌هايم گرفته بود و شنوايي‌ام کم شده بود، مثل وقتي كه در هواپيما يا سفر با ماشين تغيير ارتفاع مي‌دهيم. اما باز وقتي باربد به خانه‌ي ما مي‌آمد و مثل هميشه هدفون در گوشش بود، باز هم صداي موسيقي او را مي‌شنيدم.
نمي‌دانم تأثير داشت يا نه! اما به او گفتم که قبلاً در خبرها خوانده‌ام سازمان بهداشت جهاني درباره‌ي سلامت گوش به مردم و به‌خصوص نوجوانان هشدار داده و اعلام کرده که حدود يک ميليارد و 100 ميليون نوجوان و جوان به‌دليل استفاده از هندزفري و ديگر وسايلِ گوش‌دادن به موسيقي، خود را در معرض سطح مخرب و آسيب‌زننده‌اي از صداهاي بلند قرار مي‌دهند که مي‌تواند بر قدرت شنوايي‌شان تأثير نامطلوبي بگذارد.
باربد به من جوابي نداد!
- هندزفري‌هاي قلابي!
در مترو دست‌فروش‌هايي هستند که هندزفري‌هاي 10هزار توماني مي‌فروشند و بعضي‌ها هم مي‌خرند. بين رنگ‌هاي صورتي، آبي، قرمز، سبز، سفيد و سياه يکي را انتخاب و امتحان مي‌کنند، بعد آن را مي‌خرند و با صداي بلند موسيقي گوش مي‌دهند و همه‌ي کساني که اطراف آن‌ها هستند، به‌ناچار به وزوزها و صداي بلند موسيقي آن‌ها گوش مي‌دهند.
بسياري از کارشناسان بهداشت و پزشکان متخصص گوش و شنوايي معتقدند اين هندزفري‌هاي غيراستاندارد که عموماً به‌صورت قاچاق وارد کشور مي‌شوند، نسبت به هندزفري‌هاي استاندارد صدمه‌هاي بيش‌تري به گوش وارد مي‌کنند.
به گفته‌ي متخصصان، اين هندزفري‌هاي غيراستاندارد سطوح صوتي بسيار بالايي ايجاد مي‌کنند و آثار مخربي بر سلول‌ها و عصب شنوايي مي‌گذارند و باعث پيرگوشي زودرس مي‌شوند. به‌خاطر همين، در گوشي‌هاي هوشمند سطوح صوتي مجاز در نظر گرفته شده است، اگرچه استفاده نادرست از آن‌ها هم به گوش صدمه وارد مي‌کند.
در همين زمينه، دکتر سعيد محموديان، رئيس اداره‌ي سلامت گوش و شنوايي وزارت بهداشت و عضو هيئت علمي مرکز تحقيقات گوش و حلق و بيني دانشگاه علوم پزشکي ايران، نسبت به خطر افزايش روند پيرگوشي در ميان جوانان و نوجوانان هشدار داده و به خبرگزاري ايسنا گفته که جوانان و نوجوانان به‌طرز نگران‌کننده‌اي بدون توجه به حد صوتي مجاز، از وسايل صوتي استفاده مي‌کنند.
اين موضوع خطر بروز کم شنوايي و پيرگوشي زودهنگام را افزايش مي‌دهد؛ به همين دليل بايد مداخله‌هاي آموزشي لازم انجام شود.
- صداهاي خطرناك!
به پزشک مراجعه مي‌کنم؛ در راه صداي خيابان را درست نمي‌شنوم! يعني شدت صداي خيابان چه‌قدر است؟ البته اندازه‌گيري شدت يک صدا براي ما دشوار است، گرچه خود ما متوجه آزار صداهاي بلند مي‌شويم. بارها شده که خودمان صداي تلويزيون را کم کنيم و يا موسيقي را با صداي کم گوش بدهيم، اما دسي‌بل‌ها به ما مي‌گويند کدام صدا براي سلامت گوش ما خطر دارد و بهتر است در معرض آن قرار نگيريم. دسي‌بل‌ها هم براي خودشان داستاني دارند.
سال‌هاست متخصصان هشدار مي‌دهند که قرار‌گرفتن طولاني مدت در معرض سر و صداهاي بيش از 85 دسي‌بل مي‌تواند به شنوايي آسيب وارد کند. شما بايد قرار‌گرفتن در معرض سر و صداهاي بالاتر از 100 دسي‌بل را به کمتر از 15 دقيقه محدود کنيد. بيش از يک دقيقه قرار گرفتن در معرض سر و صداي بيش از 110 دسي‌بل يا بيش‌تر نيز شما را در معرض خطر ناشنوايي دائمي قرار مي‌دهد.
به پزشک مراجعه مي‌کنم. محمدرضا خسروي، پزشک متخصص گوش و حلق و بيني گوش‌هايم را معاينه مي‌کند و مي‌گويد: «با افزايش مدت زمان قرار گرفتن در معرض صداهاي بلند، تعداد پايانه‌هاي عصبي بيش‌تر آسيب مي‌بينند و در نتيجه شنوايي كاهش مي‌يابد. درضمن هيچ‌راهي براي بازگرداندن حيات به پايانه‌هاي عصبي وجود ندارد.»
- افت شنوايي خاموش!
ما مي‌توانيم هم موسيقي گوش بدهيم و هم از گوش‌هايمان مراقبت کنيم.
يکي از راه‌هاي مراقبت از گوش، پايين‌آوردن شدت صداست! وقتي مدت زماني طولاني با صداي بلند و به‌وسيله‌ي هندزفري يا هدفون به موسيقي گوش مي‌دهيم، در واقع گوش ما به اين صداي بلند عادت مي‌کند و همين کم‌کم باعث افت شنوايي گوش‌هاي ما مي‌شود.
دکتر محموديان در همين زمينه گفته است: «خلقت خداوند به صورتي است که کاهش شنوايي اول فرکانس‌هاي بالا را درگير مي‌کند و آن‌ها تخريب مي‌شوند و فرد متوجه نمي‌شود دچار افت شنوايي شده است.
اين اتفاق اگر تكرار شود و باز هم شخص در معرض صداهاي با شدت بالا قرار بگيرد، کم‌کم فرکانس‌هاي گفتاري نيز تحت‌تأثير قرار مي‌گيرند و فرد در زمان صحبت‌کردن ديگران، صدايشان را کم مي‌شنود. ما نمي‌گوييم از هندزفري استفاده نکنيد، اما به گونه‌اي از اين وسايل استفاده کنيد که صدمه‌هاي آن کمتر شود.»
راه ديگر مراقبت از گوش، محدودکردن استفاده از هندزفري و ديگر وسايل گوش‌دادن به موسيقي به مدت يک ساعت در روز است.
هم‌چنين وقتي از هندزفري استفاده مي‌کنيم، هر 10 تا 20 دقيقه يک‌بار هندزفري را از گوشمان برداريم. لازم است به گوش‌هايمان استراحت بدهيم تا سلامت خود را پيدا کنند.