این اتحادیه در اصل گسترش یافته جامعه اقتصادی اروپا است که در سال ۱۹۵۷ با همکاری ۶ کشور اروپایی تشکیل شد. از آن زمان به بعد اتحادیه به سرعت گسترش یافت. اعضای بیشتری پیدا کرد و حیطه کارش وسیع‌تر شد.
در سال ۱۹۹۳ پیمان ماستریخت چارچوب کنونی قوانین اتحادیه اروپا را تعیین کرد. در ماه دسامبر سال ۲۰۰۷ پیمان لیسبون آینده جدیدی را برای اتحادیه ترسیم کرد.
بر اساس قوانین اتحادیه اروپا آزادی سفر مردم، کالاها و خدمات در کشورهای عضو اتحادیه اروپا تضمین شده است.
- کشورهای جهان | مجامع بین‌المللی | کشورهای اروپا | کشورهای خاورمیانه | کشورهای آسیا | کشورهای عضو اتحادیه عرب | کشورهای عضو مرکوسور | کشورهای عضو اتحادیه آفریقا | سازمان ملل متحد | سازمان جهانی تجارت | پیمان ناتو | یورو |
نام واحد پول اروپا از سال ۲۰۰۱ یورو شد، این پول در حال حاضر در ۱۷ کشور که معروف به منطقه یورو هستند در جریان است.
ایست بازرسی‌های کنترل پاسپورت از میان بسیاری از کشورهای عضو بر اساس معاهده ویزای شنگن برچیده شد.
اتحادیه اروپا حدود۴۴۷ میلیون نفر جمعیت دارد. اتحادیه اروپا عضو سازمان جهانی تجارت (WTO) و سازمان ملل متحد است و ۲۰ کشور از اعضای آن به پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) پیوسته‌اند.
ارکان مهم اتحادیه اروپا عبارتند از: پارلمان اروپا، کمیسیون اروپا، شورای اتحادیه اروپا شامل شورای سران و شورای وزیران (با شورای اروپا به عنوان یک سازمان بین‌المللی دیگر اشتباه نشود) دیوان دادگستری اروپا و بانک مرکزی اروپا.
پنج کشور آلبانی، مونته‌نگرو، ترکیه، جمهوری مقدونیه و صربستان نیز در لیست انتظار پیوستن به این اتحادیه هستند. ایسلند هم در لیست انتظار پیوستن به این اتحادیه بود، اما از سال ۲۰۱۳ مذاکرات در این باره را متوقف کرد.
همچنین دو کشور بوسنی و هرزگوین و کوزوو از جمله کشورهای فهرست نامزدهای بالقوه اتحادیه اروپا هستند. بوسین‌وهرزگوین درخواست عضویت در اتحادیه اروپا را هم داده است.
بریتانیا به دنبال انجام یک همه‌پرسی در این کشور در سال ۲۰۱۶ در سال ۲۰۲۰ از اتحادیه اروپا خارج شد.
قوانین در اتحادیه اروپا
بر اساس قوانین اتحادیه اروپا اتباع کشورهای عضو این اتحادیه می‌توانند با داشتن گذرنامه یا کارت شناسایی معتبر آزادانه بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا مسافرت کنند و بدون نیاز به اجازه اقامت در آن کشورها به مدت سه ماه اقامت کنند.
شهروندان هر یک از این کشورها می‌توانند در انتخابات پارلمان اروپایی شرکت کنند و نامزد شوند.
در صورتی که هر یک از موسسه‌ها یا نهادهای اتحادیه اروپا مرتکب خلاف شوند می‌توان به کارگزار اتحادیه اروپا شکایت کرد. مواردی که می‌توانند مبنای شکایت باشند برای نمونه عبارتند از اعمال تبعیض یا کندکاری یا اجتناب از دادن اطلاعات مورد درخواست.
همه کسانی که در یک کشور عضو اتحادیه اروپا زندگی می‌کنند حق دارند شکایت کنند.
این حق شرکت‌ها و اتحادیه‌ها یا تجمع‌های دیگر واقع در هر یک از کشورهای عضو را نیز در بر می‌گیرد. شکوائیه باید به صورت کتبی باشد و زبان مورد استفاده می‌تواند زبان هر یک از کشورهای عضو باشد. کارگزار اتحادیه اروپا در شهر استراسبورگ واقع در فرانسه است.
کشورهای عضو هر سال به اتحادیه اروپا حق عضویت می‌پردازند. از سوی دیگر همه کشورهای عضو سالانه از بودجه اتحادیه اروپا پول دریافت می‌کنند از جمله به صورت یارانه کشاورزی یا کمک به پیشرفت منطقه‌ای یا کمک هزینه به پیشبرد پژوهش یا آموزش یا فرهنگ.
برای از بین بردن تفاوت بین کشورهای پولدار و بی‌پول عضو اتحادیه اروپا کشورهای پولدار معمولا بیش از آنچه که دریافت می‌کنند حق عضویت می‌پردازند و کشورهایی که وضع مالیشان خوب نیست بیش از آنچه که می‌پردازند دریافت می‌کنند.
روش اداره اتحادیه اروپا
در اتحادیه اروپا پنج رکن وجود دارد که در آنها کشورهای عضو با هم همکاری می‌کنند و تصمیم‌های مشترک می‌گیرند.
پارلمان اروپا که نماینده مردم کشورهای عضو است. شورای وزیران اتحادیه اروپا که نماینده کشورهای عضو است. کمیسیون اتحادیه اروپا که وظیفه‌اش اتخاذ ترتیبی است که فعالیت اتحادیه اروپا به سود همه اتحادیه باشد.
دیوان دادگستری اتحادیه اروپا که قوانین را تفسیر و اجرا می‌کند. دیوان بازرسی اروپا که وظیفه‌اش نظارت بر بودجه اتحادیه است.
بالاترین مرجع سیاسی اتحادیه اروپا شورای سران اتحادیه است که در آن رٶسای دولت‌های عضو در اجلاس‌هایی مشترک شرکت می‌کنند.
ریاست اتحادیه
در حال حاضر کشورهای عضو به نوبت ریاست اتحادیه را به عهده می‌گیرند. هر نوبت ریاست شش ماه طول می‌کشد.
وظایف کشور رئیس اتحادیه عبارت است از سازماندهی کارها در شورای وزیران، ریاست جلسه‌های شورای وزیران، میانجیگیری بین کشورهای عضو.
این روند با اجرای معاهده جدید اتحادیه اروپا تغییر خواهد کرد. در معاهده جدید که به پیمان لیسبون معروف شده، تعیین یک رئیس با دوره طولانی زمامداری برای اتحادیه اروپا پیشنهاد شده است. همچنین برای کمیسیون امور خارجی اتحادیه اروپا، یک هیئت نمایندگی ارشد در نظر گرفته شده است.
همچنین تعداد کشورهای دارای حق وتو در اتحادیه اروپا را کاهش داده است و بر این اساس کشورهای کمتری خواهند توانست با استفاده از حق وتو در تصمیمات اتحادیه اروپا تاثیر گذار باشند.
در این معاهده همچنین قدرت بیشتری به پارلمان اروپا تفویض شده است. میزان نفوذ کشورهای عضو در تصمیم گیری‌های اتحادیه اروپا نیز تعیین می‌شود. در واقع میزان حق رای کشورهای عضو در این نسخه مشخص شده است.
البته سران اتحادیه اروپا متعهد شده‌اند که اجرای نسخه جدید حق رای کشورهای عضو را تا سال ۲۰۱۴ به تعویق اندازند. در صورت اجرای این معاهده از میزان نفوذ لهستان در اتحادیه اروپا کاسته خواهد شد.
برگزیت یا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا
به دنبال برگزاری همه‌پرسی در بریتانیا درباره ماندن یا خروج از اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۶ و رای موافق اکثریت مردم این کشور به خروج از این اتحادیه یا «برگزیت» و پس از مذاکراتی چندساله درباره شرایط آن، بالاخره بریتانیا در روز جمعه ۲۱ ژانویه ۲۰۲۰ (۱۱ بهمن ۱۳۹۸) در ساعت ۱۱ به وقت محلی از اتحادیه اروپا خارج شد.