به گزارش همشهری، این یکی از نخستین ترکش‌های بازی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا با معاهده بین‌المللی برجام است که دامنگیر یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای برجامی دولت روحانی شده است. سه‌شنبه‌شب، ترامپ به‌صورت یکجانبه تصمیم گرفت از معاهده برجام خارج شود و محدودیت‌های ضدایرانی آمریکا را احیا کند؛ محدودیت‌هایی که استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا، نخستین موارد آنها را در واپسین دقایق پس از اعلام موضع ترامپ، در یک نشست خبری مطرح کرد.
به گزارش رویترز، منوچین اعلام کرد: وزارت خزانه‌داری آمریکا پس از یک دوره 90 روزه اجازه صادرات هواپیمای مسافربری، قطعات و خدمات این هواپیماها را به ایران نخواهد داد و پس‌از آن مجوزی را که به شرکت‌های آمریکایی اجازه می‌دهد تا در مورد قراردادهای تجاری با ایران مذاکره کنند نیز لغو خواهد کرد.
طبق اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا، در اجرای دستورالعمل ترامپ، سازمان‌ها و وزارتخانه‌های آمریکا فرایند کاهش تدریجی آن دسته از فعالیت‌های مرتبط با ایران را که با رفع تحریم‌های آمریکا به نحو مندرج در برجام سازگار بودند، آغاز خواهند کرد.
در این میان، فروش هواپیماهای مسافربری هم به‌دلیل اینکه بخشی از سهام و لوازم به‌کاررفته در آن آمریکایی است، به مجوزهای وزارت خزانه‌داری احتیاج دارد؛ حالا طبق اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا در ۹۰روز آینده قراردادهای مربوط به فروش هواپیما هم لغو می‌شود.
بر این اساس، اجرای کامل قراردادهای 2 ایرلاین هما و آسمان برای خرید 230 هواپیمای نو از شرکت‌های بوئینگ آمریکا، ایرباس فرانسه و ATR ایتالیایی- فرانسوی که در پسابرجام نهایی شده بود با چالش جدی مواجه می‌شود و جدا از 11فروند هواپیمایی که تاکنون به ایران تحویل داده شده است احتمالاً هواپیمای دیگری به ایران نخواهد آمد؛ مگر اینکه اروپا در مسیر تأمین منافع ایران برای باقی ماندن در برجام بتواند فرایندی پیش‌بینی کند که کمپانی‌های غیرآمریکایی یعنی ایرباس و ATR به تداوم قرارداد خود با ایران پابرجا بمانند.
گوردون جاندرو، سخنگوی بوئینگ پیش از اظهارات منوچین گفته بود: ما به پیروی از دولت آمریکا ادامه می‌دهیم و هر چیزی طبق همین فرایند انجام می‌شود اما در مقابل رینر اولر، مسئول روابط عمومی ایرباس گفته است: ما پس از بررسی دقیق این تصمیم، براساس سیاست‌های داخلی خود، درباره اقدامات بعدی تصمیم خواهیم گرفت. به گفته او این کار قدری زمان می‌برد.
مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی نیز معتقد است با توجه به باقی ماندن اروپایی‌ها در برجام و اینکه ایرباس سرگرم بررسی شرایط است، اظهارنظر قطعی درباره سرنوشت قرارداد هواپیماهای برجامی زود است اما نمی‌توان گفت با خروج آمریکا از برجام، ورود هواپیماهای جدید به ایران متوقف خواهد شد. او با اشاره به توافق‌های اخیر شرکت‌های ایرانی با شرکت هواپیماساز سوخوی روسیه به ایسنا می‌گوید: ایرلاین‌های ایرانی متناسب با شرایط، تصمیماتی برای توسعه ناوگان خود اتخاذ می‌کنند.
- وضعیت قراردادهای خرید هواپیما
شرکت هواپیمایی ایران ایر (هما) در آبان 95قراردادی به ارزش 16میلیارد و 600میلیون دلار با شرکت هواپیماسازی بوئینگ به امضا رساند. براساس این قرارداد بوئینگ متعهد می‌شد در یک بازه زمانی 10ساله 80فروند هواپیما شامل 50فروند هواپیمای بوئینگ MAX-737، 15فروند هواپیمای بوئینگ 300-777 و 15فروند هواپیمای بوئینگ 777X به ایران تحویل دهد. به گزارش همشهری، طبق این قرارداد نخستین فروند از این هواپیماها باید در اوایل سال‌جاری به ایران تحویل داده می‌شد اما مدیرعامل بوئینگ چندی پیش اعلام کرد تحویل آن به سال ۲۰۱۹ موکول شده است. از سوی دیگر ایران ایر با شرکت ایرباس نیز قرارداد خرید ۱۰۰ فروند هواپیمای مسافربری شامل 46فروند A 320، 38فروند 330A و 16فروند 350A به ارزش 10میلیارد دلار را به امضا رساند. ۱۵ تا ۲۰ درصد منابع مالی لازم برای انجام تعهدات این قرارداد را ایران تأمین می‌کرد و مابقی از طریق فاینانس بازپرداخت می‌شد. در ادامه ایران ایر موفق شد3فروند هواپیمای مسافری ایرباس شامل یک فروند 320A و 2فروند 330A را به‌صورت نقدی تحویل بگیرد تا مبالغ پرداختی در زمان یافتن فاینانسور خارجی به‌عنوان پیش‌پرداخت ایران منظور شود که البته چنین اتفاقی رخ نداد.
این ایرلاین همچنین موفق شد برای خرید 20فروند هواپیمای کوتاه‌برد، قراردادی به ارزش 400میلیون دلار با شرکت ایتالیایی - فرانسوی ATR امضا کند و 8فروند از این هواپیماها را تحویل بگیرد اما سرنوشت 14هواپیمای باقی‌مانده فعلاً به موضوع خروج آمریکا از برجام گره خورده است.
در این میان شرکت هواپیمایی آسمان نیز برای خرید 30فروند هواپیمای مسافربری با شرکت بوئینگ به تفاهم رسید و قرارداد نهایی آن را نیز امضا کرد، اما سرنوشت این خرید نیز مانند 3قرارداد شرکت ایران ایر به اتفاقات 90روز آینده گره خورده است.