مدیران شهری سال‌هاست برای شهری در حد و اندازه‌های تهران تصمیم می‌گیرند و ازجمله این تصمیم‌ها پرداختن به حمل‌ونقل پاک و استفاده از دوچرخه است. اما این سوال همچنان باقی است که دیروز در طرح« سه‌شنبه‌های بدون خودرو» چند مدیر شهری، با این وسیله در شهر تردد کردند؟
دوچرخه یکی از بهترین مدهای حمل‌ونقل پاک در شهرهای بزرگ جهان است، اما اجراکنندگان هر تصمیم، بدون حضور میدانی مکرر نمی‌توانند موانع اجرایی را رفع کنند. هیچ طرح دوچرخه‌ای از پشت صندلی نتوانسته برای شهر 750کیلومترمربعی تهران نسخه‌ای مفید و چاره‌ساز باشد. طی 12سال مدیران شهری بار‌ها برای ترافیک و آلودگی هوای تهران، نسخه دوچرخه پیچیدند و بودجه‌های کلانی در این مسیر خرج شد که طرح مسیر 190کیلومتری منطقه 8، ازجمله آن راه‌حل‌ها بود. اما هیچ‌یک نتوانست همه‌گیر شود و تردد با دوچرخه برای تهران همواره با شکست روبه‌رو بود.
در بررسی مشکلات اجرایی طرح‌های دوچرخه‌سواری تهران، مطالعات گسترده‌ای انجام شد که یکی از آنها مربوط به مرکز مطالعات شهر تهران بود. در آن مطالعه موانع 15گانه برای اجرای طرح شمرده شد که مهم‌ترین آنها، سرعت بالای خودروها و موتورها در برابر دوچرخه‌ها بود که در تقاطع‌ها، عملا تردد دوچرخه‌ها را غیرممکن می‌ساخت.
از سویی، هیچ اشاره‌ای به موقعیت جغرافیایی تهران نداشت. در برخی مناطق شهر، پستی و بلندی‌ها چنان زیادند که تردد با دوچرخه‌های عادی موجود در خانه‌های دوچرخه عملا غیرممکن بود و حتما به دوچرخه کوهستان با دنده قوی یا دوچرخه برقی نیاز بود. نکته مهم دیگر اما عدم‌بررسی جامع مسیرهای دوچرخه توسط اجراکنندگان برشمرده شده بود که این همان هدردادن بودجه است. بدین‌ترتیب مسیرهای دوچرخه با دست‌اندازهای زیادی مواجه بودند و صرف بودجه‌های کلان نیز نتوانست موانع را از جلوی چرخ‌های آن بردارد.
- ایجاد نخستین شبکه دوچرخه تهران
بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد به‌تازگی موضوع ایجاد نخستین شبکه دوچرخه در تهران در دستور کار مدیران شهری قرار گرفته و شواهدی برای موفقیت آن نیز وجود دارد. هم‌اکنون از تقاطع خیابان کارگر تا سپهبد قرنی مسیر ویژه دوچرخه ایجاد شده و در ادامه، مسیر خیابان‌های ایرانشهر و طالقانی نیز قرار است با یک لوپ مسیر دوچرخه پوشش داده شود. نکته حائز اهمیت در این مسیر اتصال آن به حمل‌ونقل عمومی و ازجمله متروست و 2پارک بزرگ شهر یعنی پارک هنرمندان و لاله را به یکدیگر متصل می‌کند.
شبکه دوچرخه‌سواری تهران در شرایطی به موفقیت نزدیک است که پس از چند‌ماه از اجرای طرح ترافیک جدید تهران، خانه‌های دوچرخه قرار است در مبادی ورودی این طرح مستقر شوند و کار تردد در ورودی‌های طرح را آسان کنند. منصور نویریان، قائم‌مقام سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در گفت‌وگو با همشهری در این‌باره می‌گوید: «در بحث حمل‌ونقل پاک، ما تلاش می‌کنیم توجه مردم را به این سمت ببریم که در وهله اول از پیاده‌روی برای رسیدن به مقصد استفاده کنند و در وهله دوم سراغ دوچرخه بروند که حمل‌ونقل پاکی است و سرعت بیشتری نسبت به پیاده‌روی دارد.»
آنگونه که نویریان گفته، با کمک یک مشاور بین‌المللی شاخص‌هایی در مسیر دوچرخه برای تهران تعریف شد که باید مسیرهای شرقی غربی با توجه به موقعیت جغرافیایی شهر تعریف شود. نکته بعدی نیز این بود که باید تمرکز شبکه دوچرخه بر مناطق مرکزی شهر باشد که در طرح فعلی ما خیابان کریمخان و بلوار کشاورز، از معابر شمالی محدوده طرح ترافیک هستند.
از طرفی در محدوده بازار تهران نیز مسیرهایی برای دوچرخه مشخص شده تا ضلع جنوبی و پرکاربر طرح برای راندن با دوچرخه مهیا شود. بدین‌ترتیب دو ضلع شبکه اشتراکی دوچرخه تهران پوشش داده شده‌اند تا در قدم‌های بعدی مسیرهای بیشتری در مناطق مرکزی شهر پوشش داده شوند. در قدم‌های بعدی مسیرهای شمالی جنوبی نیز مجهز به مسیرهای ویژه می‌شوند تا حلقه شبکه دوچرخه در برخی مناطق مرکزی شهر تا پایان سال‌جاری تکمیل شود.
- بزرگ‌ترین جمعیت دوچرخه‌سوار
سال گذشته بود که کارگاه حمل‌ونقل پایدار با محور توسعه دوچرخه‌سواری در شهر تهران با حضور همکاری از آمستردام هلند برگزار شد و طی آن راه‌حل‌های مهمی برای توسعه این مهم در تهران داده شد. هلند، بزرگ‌ترین جمعیت دوچرخه‌سوار اروپا را دارد و اقدامات آن، الگویی جهانی برای تهران و سایر کلانشهرها محسوب می‌شود.