شفافیت که رویکردی ویژه تلقی می‌شود، در ابتدای مسیر قرار دارد و به گفته افشین حبیب‌زاده پروسه‌ای 4ساله است. با اینکه تلاش‌های بسیاری برای شفافیت در شهرداری صورت گرفته و با راه‌اندازی سامانه شفافیت شهروندان از قراردادهای پیمانکاران و مبالغ آن مطلع می‌شوند اما به‌نظر می‌رسد مقاومت‌هایی در بدنه شهرداری صورت می‌گیرد.
برقراری ارتباط تلفنی با بهاره آروین، رئیس کمیته شفافیت شورای شهر تهران برای چندمین‌بار به نتیجه نرسید اما یک عضو شورای شهر تهران، یک کارشناس معماری و شهرسازی و یک جامعه‌شناس درباره این پرسش که «تا چه اندازه عملکرد اداره شهر مبتنی بر شفافیت است؟» پاسخ داده‌اند.
- همه چیز در مسیر شفافیت
- افشین حبیب‌زاده، عضو شورای شهر تهران
از مجموع طرح‌ها و لایحه‌هایی که در 9ماه اخیر در شورای شهر عنوان شده یا اساسا دستور جلساتی که برای شورا تنظیم می‌شود، بخش قابل توجهی از آن درجهت اجرایی شدن این هدف است. برای نمونه یکی از آنها همین بحث انتشار قراردادهای شهرداری با پیمانکاران است که در دسترس عموم قرار می‌گیرد. مطمئنا به مرور زمان آن عددی که برای قراردادها مشخص کرده‌اند، کاهش پیدا می‌کند و ان‌شاءالله به جایی برسیم که همه موارد در سامانه شفافیت قرار بگیرد.
اطلاع‌رسانی هفتگی که توسط سخنگوی شورا صورت می‌گیرد نیز در راستای سیاست شفافیت است. قطعا سعی می‌کنیم موضوعاتی را که از اهمیت بالایی برخوردارند، در اولویت قرار دهیم. درواقع باید بتوانیم شورا و شهرداری را به سمتی پیش ببریم که در پایان 4سال ادعا کنیم تا حدودی شهرداری شیشه‌ای را به مرحله عمل رسانده‌ایم. طرح مربوط به موضوع باغات که تا پیش از این در جلسات غیرعلنی شورا مطرح می‌شد، هم‌اکنون در جلسات علنی مطرح می‌شود. برای همین، شهروندان با موضوع باغات آشنا شده‌اند؛ اینکه چه مواردی در بحث باغات مطرح می‌شود.
- در کوچه ما شفافیتی وجود ندارد
- گیتی اعتماد، کارشناس معماری و شهرسازی
در کوچه ما که 8متر عرض دارد و 100متر طول، جواز ساخت 4، 5برج را داده‌اند. این برج‌ها یا در حال ساخت هستند یا ساخته شده و زیر یکی از این برج‌ها نیز یک ملک تجاری وجود دارد. حالا من نمی‌دانم در این کوچه با این محدودیت چگونه جای پارک تدارک می‌بینند؛ دلیلش این است که تنها پول می‌گیرند و تراکم می‌دهند.
حالا اگر منِ شهروند سؤال کنم که چرا چنین جوازهایی صادر شده، آیا جواب مرا می‌دهند؟ در کوچه ما هیچ شفافیتی وجود ندارد. این روند در دوره قبلی بود و هنوز ادامه دارد. الان ببینید وضعیت چنارهای خیابان ولیعصر چه سرنوشتی پیدا کرده است. من در نامه‌های متعددی که مطمئنا در بایگانی شورای شهر است، به آقایان چمران و قالیباف نوشتم که به داد این چنارها برسید. تمام شهر غیرقابل زیست شده است. با دست خودمان داریم شهر را خراب می‌کنیم و تنها با شفافیت می‌شود جلوی یکسری از کارها را گرفت. اما سؤال من این است که چه‌کسی می‌خواهد شفافیت را به‌وجود بیاورد؟ آقای قالیباف الان حاضر است بیاید و در مورد عملکردش در شهرداری شفاف باشد؟ آقای نجفی می‌خواست یک کارهایی را انجام دهد که از شهرداری رفت.
- فرصت‌طلب‌ها همیشه رصد می‌کنند
- حسین ایمانی‌جاجرمی، جامعه‌شناس
موضوع شفافیت یکی از شاخص‌های حکمرانی شهری خوب است. سوءاستفاده‌های مالی از عوامل فساد است و بنا به تصمیماتی که گرفته می‌شود، اتفاق می‌افتد؛ یعنی گاهی ناخواسته ممکن است که کسی رانت درست کند. بالاخره فرصت‌طلب‌ها همیشه رصد می‌کنند و اینکه هر قدر اطلاع‌رسانی شود و در معرض افکار عمومی قرار بگیرد، هم به نفع شهرداری است و هم به نفع مردم. چون افکار عمومی با شفافیت ارتباط برقرار کرده و نقد می‌کند. برای همین، شهرداری باید از حالت بسته، پنهانی و رانت‌هایی که برای گروه‌های خاصی درست شده، جلوگیری کند.
اتفاقا بحثی در جامعه‌شناسی سازمان‌ها هست که شامل شهرداری به‌عنوان یک سازمان هم می‌شود. سازمان به‌عنوان یک نظام طبیعی است و همیشه در سازمان افرادی هستند که اهداف عمومی سازمان را قربانی منافع خودشان می‌کنند؛ بنابراین خیلی باید مراقب این وضعیت بود. الان نیز باید ببینیم که فعالیت‌ها در جهت اهداف عمومی است یا عده‌ای مثلا در سازمان با پروژه‌ها بازی می‌کنند؛ یعنی بوروکراسی خیلی وقت‌ها درباره منافع خودش هزینه می‌کند و نه برای منافع عمومی.
- شفافیت با امید به رفع ایرادات
سایت شفافیت شهرداری تهران را باید گامی جدی در راستای دسترسی آزاد به اطلاعات در ایران دانست؛ موضوعی که خواست دیرینه مردم به‌حساب می‌آید و عدم‌تحقق آن سبب شده تا کشورمان در جهان رتبه130 را داشته باشد. به‌عبارتی دیگر، مردم، خبرنگاران، پژوهشگران و... به آنچه می‌تواند به توسعه پاکدستی منجر شود دسترسی ندارند و این به گسترش فساد در بدنه نهاد‌های مختلف دامن زده است.
در این اوضاع و احوال، مدیریت شهری فعلی تهران برای عمل به شعارهای خود، شفافیت و انتشار قراردادهای کلان را در دستور کار خود قرار داده است. پس فارغ از هرگونه جناح باید به حمایت از آن برخاست. اگرچه نباید فراموش شود که سایت shafaf.tehran.ir دارای اشکالاتی است که مدیریتش قبول کرده در همکاری با شهرداری‌های مناطق، سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه نواقص و معایب را رفع کند. سایت شفافیت شهرداری هم‌اکنون از 3بخش فهرست اسامی دریافت‌کنندگان طرح ترافیک خبرنگاری، قراردادهای کلان‌شهرداری و لایحه بودجه سال97 شهرداری تهران تشکیل شده است.
در بخش طرح ترافیک خبرنگاری، اوایل تیرماه، اسامی خبرنگارانی که مجوز تخفیف طرح ترافیک دریافت کرده‌اند، بارگذاری شد. مدتی بعد اما مشخص شد که این اطلاعات به نوعی ناقص است و نام رسانه مربوط به هرخبرنگار در جداول منتشر شده وجود ندارد.