این پرسشی است که در روزهای اخیر ذهن بسیاری از مشترکان برق را درگیر کرده و می‌خواهند بدانند آیا دریافت خسارت از شرکت‌های توزیع برق شدنی است. به گزارش همشهری، در قبوض برق مشترکان خانگی 1000ریال به ازای هر 2ماه مصرف برق، بابت بیمه دریافت می‌شود آن‌هم به حکم قانون بودجه سال1397، اما پیگیری‌های خبرنگار ما نشان می‌دهد که هنوز آیین‌نامه اجرایی بند«ز» تبصره6 قانون بودجه امسال در ارتباط با بیمه تمام مشترکان برق و گاز در هیأت دولت نهایی نشده و مشخص نیست این آیین‌نامه چه زمانی نهایی می‌شود و کدام شرکت بیمه‌ای حاضر به قرارداد با شرکت توانیر برای پرداخت خسارت ناشی از قطع برق خواهد شد.
تازه‌ترین خبر اینکه نشست تخصصی کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک برای بررسی آیین‌نامه اجرایی یادشده اردیبهشت‌ماه امسال در محل نهاد ریاست‌جمهوری برگزار اما در نهایت مقرر شد موضوع در کارگروهی با مسئولیت سازمان برنامه و بودجه و با حضور نمایندگان وزارتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی، نفت، نیرو و بیمه مرکزی به‌دلیل مبهم بودن شرایط قرارداد و تعهدات شرکت بیمه‌گر دوباره بررسی شود و در نوبت بررسی دوباره در کمیسیون مربوطه قرار گیرد.
- قانون چه می‌گوید؟
براساس ماده 12قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال 1393به هر یک از وزارتخانه‌های نفت و نیرو از طریق شرکت‌های ملی گاز و توانیر اجازه داده شده تا براساس قانون بودجه سالانه مبلغی را در قبوض گاز و برق برای هر واحد مسکونی و تجاری درج و از مشترکان دریافت کنند که مبلغ یادشده صرفا برای بیمه خسارات مالی و جانی اعم از فوت و نقص عضو و جبران هزینه‌های پزشکی ناشی از انفجار، آتش‌سوزی و مسمومیت مشترکان شهری و روستایی و سکونتگاهی عشایری گاز و برق خواهد شد.
تبصره6 قانون بودجه امسال هم به شرکت ملی گاز ایران و همچنین شرکت توانیر اجازه می‌دهد ماهانه از هر واحد مسکونی و تجاری مشترکان گاز 2هزار ریال و از هر واحد مسکونی و تجاری مشترکان برق، 1000ریال دریافت و به‌حساب درآمد عمومی دولت نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کند. این قانون تأکید دارد آیین‌نامه اجرایی در ارتباط با سقف خسارت پرداختی و نحوه برگزاری مناقصه بین شرکت‌های بیمه‌گر و همچنین سازوکار پرداخت خسارت به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه و وزارت امور اقتصادی و دارایی به تصویب هیأت وزیران برسد.
- قانون شفاف نیست
درحالی‌که شرکت توانیر برای برگزاری مناقصه قرارداد بیمه ناشی از خسارت‌های برق منتظر تصویب و ابلاغ آیین‌نامه مربوط در دولت است، اما در آخرین نشست کارشناسان که در نهاد ریاست‌جمهوری برگزار شده، تصمیم‌گیری درباره این آیین‌نامه به‌دلیل ابهام در قانون معطل مانده است. به گفته مجید گودرزی کارشناس ارشد شرکت توانیر در بازه زمانی سال‌های 1391تا 1396این شرکت فقط با 3شرکت بیمه‌ای (شامل دانا، پارسیان و دی) قرارداد منعقد کرده است اما برگزاری مناقصه‌های سال‌های اخیر نشان می‌دهد شرکت‌های بیمه‌گر اصلاً امکان ارائه خدمات بیمه‌ای مورد اشاره در قانون را ندارند.
به گفته او حتی شرکت دولتی بیمه ایران هم به عقد قرارداد با شرکت توانیر برای پذیرش تعهدات خسارت قطع برق حاضر نشده است. علی پاشا محمد نوری مشاور معاونت نوسازی سازمان اداری و استخدامی کل کشورهم در آخرین نشست کمیسیون ویژه بررسی آیین‌نامه یادشده با تأکید بر تعریف صریح و شفاف تعهدات شرکت‌های بیمه‌گر مورد اشاره در آیین‌نامه پیشنهادی گفت: با بررسی مسائل و مشکلاتی که وزارتخانه‌های نفت و نیرو در راستای اجرایی‌سازی بیمه مشترکان با آن روبه‌رو بوده‌اند، باید تعریف روشنی از تعهدات شرکت‌های بیمه‌گر ارائه شود.
- مردم زیان‌دیده چه کار کنند؟
پیگیری همشهری نشان می‌دهد درحالی‌که هنوز تکلیف آیین‌نامه اجرایی پرداخت خسارت ناشی از قطع برق روشن نیست، اما شهروندان زیان‌دیده نباید معطل بمانند و می‌توانند نسبت به تشکیل پرونده مطالبه خسارت و تکمیل مدارک مربوط اقدام کنند. خسارت ناشی از قطع برق شامل 2نوع خسارت مالی و جانی اعم از فوت، نقص عضو و هزینه‌های پزشکی می‌شود.
ازجمله مدارک لازم شامل تصویر آخرین قبض پرداختی مشترک، تصویر کارت ملی، تصویر اجاره‌نامه یا سند مالکیت محل خسارت و مستندات نشان‌دهنده میزان خسارت واردشده می‌شود به‌گونه‌ای که در پرداخت خسارت‌های مالی واردشده به تجهیزات، شهروندان باید فاکتور فروش یا تعمیرگاه مجاز ممهور به مهر فروشگاه و یا تعمیرگاه و گزارش معتمد محل یا نیروی انتظامی (درصورت وجود) را ارائه دهند.
افرادی که در اثر قطع برق دچار خسارت آتش‌سوزی شده باشند باید تصاویری از محل حادثه، گزارش آتش‌نشانی، تصویر گزارش کلانتری و تصویر پرونده کامل دادگاه را درصورت وجود ارائه دهند. شهروندانی هم که در اثر قطع برق دچار خسارت ناشی از انفجار شده باشند، باید تصویری از گزارش آتش‌نشانی یا مقامات ذی‌صلاح، تصویر گزارش کارشناس خسارت، تصویری از فهرست موارد آسیب‌دیده و فاکتور تعمیرات و عکس محل حادثه را ارائه دهند.
- خسارت‌های مالی را چگونه دریافت کنیم؟
براساس قرارداد‌هایی که در سال‌های اخیر بین شرکت توانیر با شرکت‌های بیمه‌گر امضا شده، درصورت خسارت‌های مالی، شهروندان برای دریافت خسارت هزینه پزشکی ملزم به ارائه تصویری از صورتحساب بیمارستان، اسناد و مدارک پزشکی و پرونده‌های بیمارستانی و گزارش مقامات مسئول هستند.
همچنین درصورت خسارت نقص عضو، شهروندان خسارت‌دیده باید تصویر گزارش نیروی انتظامی یا بازرسان قانونی و سازمان آتش‌نشانی، تصویر کپی شناسنامه و کارت ملی مصدوم، تصویر گزارش نخستین مرجع درمانی و پزشک معالج، تصویر صورتحساب و پرونده کامل پزشکی مصدوم در زمان بستری، تصویر گواهی پزشک معالج مبنی بر اتمام درمان و تصویر عکس رادیولوژی پس از حادثه و پس از اتمام دوره درمان (درصورت شکستگی اعضای بدن) را ضمیمه پرونده خسارتی کنند.
از سوی دیگر درصورتی که قطع برق منجر به حادثه فوتی شود، وراث قانونی فرد متوفی باید تصویر تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی ابطال‌شده فرد فوت‌شده، تصویر کپی برابر اصل معاینه جسد، تصویر کپی برابر اصل گزارش سم‌شناسی، تصویر کپی برابر اصل گواهی فوت، تصویر رأی محاکم قضایی و تصویر گواهی انحصار وراثت را ارائه کنند.
- خسارت‌دیده‌ها به کجا مراجعه کنند؟
همایون حائری معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی هم به تازگی گفته است: مشترکانی که وسایل برقی آنها در زمان قطع و وصل برق یا به لحاظ افت ولتاژ دچار مشکل شود، می‌توانند برای بررسی و دریافت خسارت به مناطق توزیع برق در محل زندگی‌شان مراجعه کنند.
این اعلام نظر در حالی بیان شده که در سال‌های اخیر شرکت‌های بیمه‌گر سامانه ویژه‌ای را برای ثبت پرونده خسارت تاسیس کرده و مردم بدون مراجعه حضوری به ثبت پرونده و ارائه الکترونیک پرونده‌های خسارت و دریافت کد رهگیری اقدام می‌کردند. البته شرکت توانیر سامانه اینترنتی به نشانی bime.tavanir.org.ir را راه‌اندازی کرده که شهروندان خسارت‌دیده می‌توانند نسبت به ثبت پرونده‌های خسارتی و ارائه مستندات خود اقدام کنند، با این توضیح که برای ثبت خسارت‌های سال 1397از طریق این سامانه باید دست نگه‌دارند زیرا هنوز گزینه مورد نظر فعال نیست و این شرکت منتظر ابلاغ آیین‌نامه از سوی دولت و برگزاری مناقصه بین شرکت‌های بیمه است.
- بیمه مرکزی : زیان‌دیده‌ها شکایت کنند
ندا علی‌نژاد، رئیس اداره اموال بیمه مرکزی در گفت‌وگو با همشهری با بیان اینکه این نهاد نظارتی پاسخگوی شکایت‌های احتمالی شهروندان درصورت تمکین نکردن شرکت‌های بیمه‌گر در پرداخت خسارت‌های ناشی از قطع برق و گاز است، به همشهری می‌گوید: براساس اصول بیمه از آنجا که وزارت نیرو در قبوض برق، مبلغی را به‌عنوان حق بیمه درج و دریافت می‌کند، تا زمانی که قراردادی با شرکت بیمه‌گری امضا نشده باشد، خودش مسئول پوشش ریسک خواهد بود و در عمل این یک نوع خودبیمه‌گری وزارت نیرو به‌حساب می‌آید اما مشکل اینجاست که در قانون بودجه حق بیمه دریافت‌شده از شهروندان به خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شود و سپس در اختیار شرکت توانیر قرار می‌گیرد.
او می‌گوید: از آنجا که همواره قانون بودجه سالانه در روزهای پایانی سال به دولت ابلاغ می‌شود، تدوین و تصویب و ابلاغ آیین‌نامه اجرایی آن ازجمله در ارتباط با خسارت ناشی از قطع برق و گاز طول می‌کشد و به همین دلیل برگزاری مناقصه بین شرکت توانیر و شرکت برنده مناقصه زمان‌بر است.
علی‌نژاد می‌افزاید: البته همواره در آیین‌نامه اجرایی مصوب دولت قید می‌شود که زمان اجرایی شدن قرارداد از اول فروردین تا پایان اسفند همان سال است، بنابراین هر شرکت بیمه‌ای که موفق به قرارداد شود، در برابر خسارت‌های قبل از انعقاد قرارداد متعهد به پرداخت خسارت خواهد بود و باید خسارت واردشده به شهروندان را براساس تعهدات مندرج در قرارداد پرداخت کند. رئیس اداره اموال بیمه مرکزی به مردم توصیه می‌کند در زمان بروز حادثه و وقوع خسارت، نسبت به تشکیل پرونده خسارتی و تکمیل و ارائه اسناد و مدارک اقدام کنند و منتظر بمانند تا تکلیف شرکت بیمه‌گر روشن شود و پس از آن می‌توانند خسارت واردشده را دریافت کنند.
این مقام مسئول در بیمه مرکزی با یادآوری اینکه تاریخ نافذ شدن قراردادهای بیمه‌ای، زمان انعقاد قرارداد خواهد بود، می‌گوید: درخصوص قرارداد خسارت‌های ناشی از قطع برق یا گاز، بیمه مرکزی به قانون عمل می‌کند و مصوبه نهایی دولت ملاک عمل خواهد بود و شرکت بیمه‌گر حق شانه‌خالی کردن از مسئولیت را نخواهد داشت. علی‌نژاد در پاسخ به این پرسش که مردم درصورت شکایت از شرکت بیمه‌گر چه اقدامی باید انجام دهند، می‌افزاید:
حقوق بیمه‌گذاران و بیمه‌شدگان در آیین‌نامه71 مصوب شورای‌عالی بیمه روشن بیان شده و اگر مردم شکایتی هم داشته باشند، می‌توانند شکایت خود را در سامانه ثبت شکایت بیمه مرکزی ثبت کنند و مطمئن باشند که کارشناسان بیمه مرکزی تک‌تک پرونده‌های شکایت را بررسی کرده و پس از رسیدگی اسناد و مدارک با نوع قرارداد امضا شده، شرکت بیمه‌گر را مکلف به پرداخت خسارت خواهند کرد.
او درباره دلیل استقبال نکردن شرکت‌های بیمه‌گر برای انعقاد قرارداد با شرکت توانیر جهت پوشش ریسک حوادث برق توضیح می‌دهد: از یک‌سو نوع تعهدات و فرایند اجرایی رسیدگی به پرونده‌ها کلی است و نیاز هست تا این مسائل شفاف‌تر شود و از سوی دیگر به‌دلیل ضریب بالای خسارت‌ها نسبت به حق بیمه دریافتی، این مسئله از مطلوبیت لازم برای شرکت‌های بیمه‌گر برخوردار نیست.