لیدا فریمان ورزشکاری که در رشته تیراندازی افتخارآفرین بود در حالی اسمش به‌عنوان پرچمدار کاروان ایران اعلام شده بود که تا آخرین لحظات اعزام کاروان به آمریکا، حضورش در بازی‌های المپیک در هاله‌ای از ابهام بود. او به‌عنوان یک بانوی ورزشکار که باید عرصه‌ها و میدان‌های بین‌المللی را تجربه می‌کرد به‌عنوان یکی از اولین‌ها سختی‌های زیادی کشیده و با محدودیت‌ها و محرومیت‌هایی برای زن بودنش مواجه بوده است.
او خط‌شکنی بود که با ایستادن در برابر کج‌اندیشی‌ها و کلیشه‌های غلط و مشکلاتی که برایش ساختند، راه را برای بانوان ورزشکار دیگر باز کرد به‌طوری که امسال در بازی‌های آسیایی بیش از 100 بانوی ورزشکار از کشورمان به جاکارتا اعزام می‌شوند. لیدا فریمان، هما حسینی، زهرا نعمتی، الهه احمدی و همه بانوان ورزشکار چهره خوش‌حال این هفته ما هستند؛ برای تلاش‌ها و درخشش‌هایشان. برای همین با لیدا فریمان گفت‌وگو کردیم و او از حال آن روزهایش برایمان گفت.
- پرچمدار کاروان ورزشی کشور بودن چه اهمیتی برای یک ورزشکار دارد و چرا مهم است؟
معمولا رسم بر این است که پرچم را به‌دست ورزشکاری بدهند که پرافتخار باشد. چون او قرار است جلوی کاروان حرکت کند. طبیعتا هم به نوعی افتخار مضاعفی به آن شخص تعلق می‌گیرد، برای همین باید شایستگی بیشتری داشته باشد. برای هر ورزشکاری مایه مباهات است.
- و حضور شما هم به همین ترتیب و برای افتخارات‌تان بود؟
در دوره‌ای که من پرچمدار کاروان ورزشی ایران در المپیک بودم ورزشکاران پرافتخاری در کاروان ایران بودند اما از آنجا که این بازی‌ها در آمریکا بود و جمهوری اسلامی ایران می‌خواست نشان دهد که بانوان محجبه ایرانی هم می‌توانند به شکل حرفه‌ای و در سطح جهانی ورزش کنند، من به‌عنوان تنها زن ورزشکار راه‌یافته به المپیک از ایران بعد از انقلاب، برای این جایگاه انتخاب شدم.
- فکر می‌کنید اگر در آن دوره شما پرچمدار نبودید چه‌کسی پرچمدار می‌شد؟
به‌نظرم اگر من نبودم حتما یکی از برادران خادم پرچمدار می‌شد.
- خودتان انتظارش را داشتید که پرچمدار شوید؟
نه! اصلا در جریانش نبودم. در تاکسی بودم و خبر را از رادیوی تاکسی شنیدم. خیلی یکه خوردم. طبیعتا حس خیلی خوبی داشتم ضمن اینکه شوکه بودم؛ چون رفتن من به المپیک هم تصمیمی آنی بود و به‌خاطر اتفاقاتی که تا لحظه پروازم افتاد مشخص نبود اعزام شوم. اقداماتی صورت گرفته بود، اما مسئول انجمن بانوان که قرار بود به‌عنوان سرپرست من باشند، مشکلاتی برای خروج از کشور داشتند که اگر حل نمی‌شد من هم نمی‌توانستم عازم شوم.
- پس چطور شد که رفتید؟
آمادگی‌ام برای المپیک هم مناسب نبود. بعد از 2سال دوری از تمرین به‌خاطر مشکلاتی که با مسئول انجمن بانوان داشتم در حالی من را راهی مسابقات کردند که او سرپرست من بود؛ یعنی کسی که باعث مشکلات من و محرومیت دو‌ساله‌ام شده بود. یک‌ماه مانده به المپیک تمرین را شروع کردم؛ چون تصمیم گرفته شد که حضور داشته باشم. ساعت 12شب به‌من گفتند چمدانت را ببند ساعت3 پرواز داری. اینقدر بی‌برنامه بودیم که من برای تمرین حمل پرچم نرفتم درحالی‌که همه کشورها تمرین داشتند.
- حذف پرچمدار کاروان در نخستین روز مسابقات چه تأثیری روی دیگر ورزشکاران داشت؟
اگر کشوری از ورزشکاری انتظار داشته باشد مدال‌آور باشد حداقل 3سال قبل برایش برنامه‌ریزی می‌کند، تدارکات و تجهیزات و مربی و تمرین در نظر می‌گیرد، من بعد از 2سال محرومیت و تنها یک‌ماه مانده به المپیک دعوت شدم و تمرین را شروع کردم؛ آن هم بدون مربی و با آن همه مشکلات. شب افتتاحیه ساعت 3صبح به خوابگاه برگشتم و 6صبح به محل مسابقات اعزام شدم؛ نه خوب خوابیده بودم و نه روحیه خوبی داشتم.
توقعی برای مدال‌آوری من نمی‌توانست باشد حتی نمی‌دانم مردان ورزشکاری که در کاروان ایران بودند از اینکه یک خانم پرچمدار بود خوش‌حال بودند یا نه. چون برای خیلی از آنها جالب نبود. آنها مدال آور بودند و شاید برایشان خوشایند نبود که من جلوتر از همه راه بروم. برای همین هم فکر می‌کنم این تعصب در آنها نبود که من پیروز می‌شوم یا نه.
- انتخاب الهه احمدی برای این جایگاه مناسب بود؟
بله. الهه احمدی ورزشکار پرافتخاری است. از طرف دیگر هم در این دو‌سال اخیر بانوان ورزشکار افتخار‌آفرینی‌های زیادی داشتند و انتخاب یک بانو هم بسیار خوب است. من خودم بعد از شنیدن این خبر به الهه احمدی تبریک گفتم.
- موقع رژه رفتن چه حسی داشتید که مرکز توجه آن همه دوربین و تماشاچی بودید؟ ترسناک نبود؟
حقیقتا تجربه جالب و متفاوتی برای من بود. همین‌که تنها بودم ترس و نگرانی برایم داشت. من تنها خانم محجبه بودم. در سال‌های اخیر از کشورهای دیگر هم ورزشکاران محجبه در مسابقات شرکت می‌کنند اما آن زمان من تنها بانوی محجبه بودم؛ ترس، هیجان و استرس داشتم اما خدا را شکر با اینکه تمرین هم نداشتم و با وجود اتفاقاتی که در مسیر حمل پرچم برایم افتاد توانستم به سلامت پرچم را تا انتهای مسیر برسانم و وظیفه‌ام انجام شد. اما واقعا این تصویر همیشه با من است که ای کاش این تجربه با مدیریت خوبی برای من اتفاق می‌افتاد!
- بعد از بازگشت چه حواشی‌ای در انتظارتان بود؟ حال مردم با این اتفاق چطور بود؟
اکثریت جامعه به‌ویژه جامعه بانوان بسیار خوش‌حال بودند و هرجا می‌رفتم حرف المپیک بود و هیجاناتشان دیده می‌شد. حتی جامعه مردان که اخبار را بیشتر دنبال می‌کنند با اینکه چهره من را نمی‌شناختند اما اسم‌ام را می‌دانستند. حتی در بانک وقتی اسم‌ام را می‌خواندند با تعجب می‌پرسیدند شما همان پرچمدار کاروان ورزشی هستید؟ گاهی الان هم این اتفاقات می‌افتد. به هر حال اتفاق مثبتی بود در آن سال‌ها و انگیزه خیلی از دختران شد تا ورزش را هدف قرار دهند.
- به‌عنوان کسی که این تجربه را داشته به الهه احمدی چه توصیه یا نکته‌ای می‌توانید بکنید؟
تجربه حمل پرچم مانند شرایط مسابقه بسته به زمانش متفاوت است. من هم نمی‌توانم توصیه‌ای برای خانم احمدی داشته باشم اما چیزی هست که هیچ وقت فراموشم نمی‌شود و آن حس و حال این تجربه است. می‌خواهم به الهه احمدی بگویم با تمام وجود لذت ببر و نگران هیچ‌چیز نباش.
- سه بانوی تاریخ ساز
بانوان ورزشکار در 30دوره حضور کشورمان در مسابقات المپیک 8بار در این مسابقات حضور داشته‌اند. از این 8دوره در 3دوره پرچمدار کاروان ورزشی کشورمان هم بوده‌اند. نخستین بار در المپیک 1996آتلانتا بود که یک بانوی ورزشکار پرچمدار کاروان ورزشی ایران شد.
در آن سال لیدا فریمان یکی از اعضای تیم ملی تیراندازی کشورمان در شرایطی در اول صف کاروان ورزشی کشور قرار گرفت که نخستین بانوی شرکت‌کننده از ایران در رشته تیراندازی در تاریخ المپیک و همچنین نخستین بانوی ورزشکار ایرانی شرکت‌کننده در المپیک پس از انقلاب اسلامی بود که چه پیش از شروع المپیک و چه حین بازی‌ها و بعد از آن، با مشکلات و حواشی زیادی که برایش درست کردند، مواجه شد.
خیلی‌ها او را خط‌شکن می‌دانند اما پس از آن، 12سال بعد در المپیک2008 هما حسینی یکی از قهرمانان کشورمان در رشته روئینگ قایقرانی بار دیگر به‌عنوان دومین بانوی پرچمدار کاروان ورزشی ایران در پکن حاضر شد. البته او با 17سال سن جوان‌ترین پرچمدار کاروان ورزشی کشورمان در همه این سال‌ها هم هست.
حسینی در المپیک2008 نتوانست از گروه خود صعود کند و در جایگاه آخر گروه بانوان ایستاد. المپیک2016 ریودوژانیرو برای بار سوم زهرا نعمتی که در رشته تیراندازی با کمان به این مسابقات راه پیدا کرده بود پرچمدار کاروان ورزشی ایران شد. نعمتی درحالی برای این جایگاه انتخاب شد که در المپیک2012 لندن نخستن بانوی ایرانی بود که مدال طلای پارالمپیک را به‌دست آورد. او با ویلچر در صف اول کاروان حرکت می‌کرد و همین موضوع بسیار مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
380ورزشکار در 44رشته و زیر رشته ورزشی برای کشورمان در رقابت‌های آسیایی جاکارتا شرکت می‌کنند که از این تعداد 275ورزشکار مرد و 105ورزشکار زن هستند که بیشترین تعداد بانوان ایرانی در سال‌های اخیر است.
- همه پرچمداران ایران در تاریخ بازی‌های آسیایی
از سال 1951تا امروز 17دوره مسابقات آسیایی برگزار شده است و تا چندروز دیگر هجدهمین دوره این مسابقات در جاکارتا آغاز خواهد شد. جز بازی‌های آسیایی ۱۹۵۴ مانیل، ۱۹۶۲ اندونزی و ۱۹۷۸ تایلند، ایران در همه دوره‌ها حضور داشته اما در تمام آنها مردان پرچمدار کاروان ورزشی ایران بوده‌اند. امسال برای نخستین بار قرار شد یک بانو، پرچمدار کاروان ورزشی ایران در جاکارتا باشدو هنگامی که کیمیا علیزاده- اولین کاندیدای پرچمداری-به دلیل مصدومیت از راهیابی به این بازی‌ها باز ماند ، قرعه به نام الهه احمدی افتاد تا یک بانوی ورزشکار دیگر، پرچمدار کاروان ایران باشد.