فریبا خانی: روز ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ خورشیدی فرمان مشروطه به‌دست مظفرالدین شاه قاجار امضا شد

این فرمان در پی اعتراض و مبارزه‌ی مردم برای تأسیس عدالت‌خانه و درخواست ایفای نقش و مشارکت در امر حکومت به امضا رسید و به‌عنوان واقعه‌ای مهم در حافظه‌ی تاریخی ملت ایران ماندگار شد.

حالا به مناسبت یکصد و دوازدهمین سال صدور فرمان مشروطیت، نمايشگاه كارت‌پستال‌هاي مشروطه در موزه‌ي عکس‌خانه‌ي شهر گشايش يافته است. در اين نمایشگاه، 46 کارت پستال با تصاويري از عکس‌هاي مجاهدین مشروطه گرفته تا جشن‌های سالگرد مشروطه به نمایش درآمده است.

كارت‌پستال‌هاي به نمايش درآمده، سياه و سفيد‌اند و يادداشت‌هاي كوتاهي روي آن‌ها هست؛ عبارت‌هاي كوتاهي مثل تصوير جمعي از مجاهدين و فدائيان وطن در دارالخلافه‌ي طهران، تصوير كلب حسين‌خان مرحوم،‌ عكس متحصنين سفارت انگليس براي مشروطيت، جماعت سقط‌فروش‌ها، تصوير ابوالقاسم قزويني(شاعر و تصنيف‌ساز)، تصوير جنازه‌ي عباس‌آقا آذربايجاني بعد از ترور صدراعظم كه خودش را با ضرب گلوله‌اي كشت و...

جالب است كه اين كارت‌پستال‌ها نقش مهمي در پيشبرد مشروطه داشتند. انتشار كارت‌پستال از زمان ناصرالدين شاه، در ايران بسيار متداول شد. در كارت‌پستال‌هاي مشروطه تصوير قهرمانان مشروطه مثل باقرخان و ستار خان يا تصاوير وكلاي مجلس آن زمان را مي‌توان ديد.

هوشنگ للهي، مدير موزه‌ي عكس‌خانه‌ي شهر در اين‌باره به خبرنگار دوچرخه مي‌گويد:« اين مجموعه كارت‌پستال‌ها به همت ناصرالدين حسن‌زاده، از نوادگان يكي از مشروطه‌خواهان تبريز، به نمايش گذاشته شده است. او از مجموعه‌داران بزرگ كشور است و اسناد، عكس‌ها و كارت‌پستال‌هاي دوران مشروطه را گردآوري كرده است.»

او مي‌گويد: «‌خوب است نوجوانان بدانند كه دوران مشروطه در تاريخ كشور ما چه‌قدر با اهميت است. زيرا مردم در اين دوره تصميم گرفتند كه در امور كشور فقط شاه تصميم‌گيرنده نباشد. »

انقلاب مشروطه یا جنبش مشروطه‌خواهی تا دوره‌ي محمدعلی شاه قاجار برای تبدیل حکومت استبدادی به حکومت مشروطه ادامه یافت و منجر به تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب نخستین قانون اساسی کشور ایران شد. جالب است بدانيد مشروطه‌خواهان اين كارت‌پستال‌ها را براي پاسداشت قيام مشروطه منتشر كردند.

اما هم زمان با چاپ اين كارت‌پستال‌ها كه عكس‌هاي شخصيت‌هاي مهم آن زمان را داشتند، كارت‌پستال‌هايي گرافيكي شامل نقاشي‌هايي از وضعيت استبدادي آن زمان هم در خارج از ايران منتشر مي‌شد.

اين كارت‌ها لحظاتي از شكنجه‌ها و اعدام‌ها به دست ميرغضب‌ها ‌(شكنجه‌گر‌) را منعكس مي‌كردند.

بنابراين در نبود رسانه‌هايي مثل راديو، تلويزيون، روزنامه‌ و فضاي مجازي، كارت‌پستال‌ها نقش رسانه را بازي مي‌كردند. كاركرد اين كارت‌پستال‌هاي گرافيكي ايجاد حس انزجار از استبداد بود. اگر به عكس‌ها و كارت‌پستال‌هاي تاريخي علاقه داريد فرصت خوبي است كه براي ديدن تعدادي از آن‌ها، از اين نمايشگاه ديدن كنيد.

اين نمايشگاه تا دوشنبه 12 شهریور 1397 داير است. موزه‌ي عکس‌خانه‌ي شهر، در میدان هفتم تیر، میدان بهارشیراز، بوستان بهارشیراز قرار دارد. برای دريافت اطلاعات بیش‌تر مي‌توانيد با شماره تلفن 88848993 تماس بگیريد.

تصوير ستارخان


تصوير باقرخان

 

تصوير ابوالقاسم عارف قزويني