مدیرعامل شرکت سامان سلامت پژوه سازمان غذا و دارو با اشاره به آمار ۲۰۰۰ میلیارد تومانی قاچاق دارو در کشور گفت: با توجه به آمار ۴۰۰ میلیون نسخه‌ای سالانه در کشور حدود ۴۰ میلیون نفر داروی تقلبی مصرف می‌کنند. آثار این داروی تقلبی در ساده‌ترین تاثیر بی اثری آن است اما به طور معمول یک سری عوارض نیز همراه خود دارد.
به گزارش ایسنا، علیرضا حسنی فخر آبادی در بخش دیگری از نشست سازمان غذا و دارو که به مناسبت هفته دولت برگزار شد درباره خاستگاه سیستم شناسه دار کردن کالاهای سلامت محورگفت: در دنیا بحث تقلب و قاچاق در فرآورده‌های سلامت همیشه مطرح است و تقلب یک ریشه تاریخی دارد اما تقلب در فرآورده‌هایی که مردم مصرف می‌کنند و با سلامتی آنها در ارتباط است ،بحث بسیار مهمی است و جدا از موضوع اقتصادی بحث سلامت مردم در میان است. این تجارت در حال حاضر مهمترین تجارت مجرمانه دنیاست، به طوری‌که از تجارت مواد مخدر و اسلحه پیشی گرفته است.
وی ادامه داد: طبق اطلاعات WCO و WTO بیش از ۱۰ درصد تجارت دنیا، تجارت کالاهای تقلبی است. سازمان بهداشت جهانی نیز اعلام کرده هفت تا ۱۰ درصد داروهای دنیا تقلبی است. تقلب به معنی تظاهر است و این موضوع آنقدر گسترده و پیچیده است که در حال حاضر تمام دنیا یک حرکت منسجم برای پیشگیری از قاچاق کالاهای سلامت محور شروع کرده‌اند. در حوزه فرآورده‌های سلامت محور و دارو سازمان جهانی بهداشت اتحادیه اروپا و ایالت متحده آمریکا نیز قوانینی را تدوین کردند تا از قاچاق و تقلب در این حوزه جلوگیری کنند. تا ۱۰۰ روز دیگر ۲۷ کشور اروپایی موظف به اجرای قوانین مبارزه با قاچاق دارو و کالا هستند.
مدیرعامل شرکت سامان سلامت پژوه سازمان غذا و دارو در ادامه اظهارکرد: سازمان‌های دیگری مانند اینترپل نیز درگیر این موضوع هستند. در این راستا عملیات «پانگه آ» ( مبارزه با قاچاق داروهای تقلبی) برای مبارزه با داروهای تقلبی در کشورهایی که اینترپل حضور دارد در حال اجراست و بر اساس گزارش‌های اینترپل و سازمان جهانی بهداشت این شبکه قاچاق به دلیل سودآوری به قدری گسترده شده که به شبکه‌های توزیع کننده حتی داروخانه‌ها نفوذ کرده است.
فخر آبادی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است در داروخانه‌ها نیز کالای قاچاق عرضه شود، گفت: بعضا بعضی از افراد چه در توزیع، چه در داروخانه‌ها نیز نمی‌توانند دارو یا کالای تقلبی را تشخیص دهند و ممکن است به میزان بسیار کمی تخلف در این مکان‌ها نیز رخ دهد. بر همین اساس این سامانه به تشخیص کالای واقعی از تقلبی کمک می‌کند. از ۱۰ سال پیش موضوع مبارزه با فرآورده‌های تقلبی سلامت محور در وزارت بهداشت مطرح شد که بر همین اساس با طی مسیری سامانه تی تک شکل گرفت و تا کنون توانسته است با شناسه دار کردن کالاها از تقلب و قاچاق کالاهای سلامت محور جلوگیری کند.
فخر آبادی درباره نقش کالاهای سلامت محور در سبد کالایی مردم گفت: بر اساس گزارش‌های آماری ۳۵ درصد از هزینه‌های سبد کالایی یک خانوار مربوط به کالاهای سلامت محور است. در عین حال ۱۰ درصد قاچاق در کالاهای سلامت محور رخ می‌دهد که این آمار می‌تواند در برخی کشورها ۴۰ تا ۵۰ درصد رخ دهد و در کشورهای توسعه یافته شامل سه تا پنج درصد باشد. در سال گذشته آمار فروش بالای ۲۰ هزار میلیارد تومان دارو را در ایران داشتیم که اگر فرض کنیم ۱۰ درصد این مبلغ قاچاق بوده است فقط ۲۰۰۰ میلیارد تومان قاچاق دارو در کشور اتفاق افتاده است و وقتی این موضوع تبدیل به افرادی شود که داروهای تقلبی مصرف می‌کنند با توجه به آمار ۴۰۰ میلیون نسخه‌ای سالانه در کشور حدود ۴۰ میلیون نفر داروی تقلبی مصرف می‌کنند. آثار این داروی تقلبی در ساده‌ترین تاثیر بی اثری آن است اما به طور معمول یک سری عوارض نیز همراه خود دارد. همچنین در بیماری‌های جدی‌تر آثار مخرب‌تری در پی بی اثری این داروهای تقلبی به وجود می‌آید حتی ممکن است در داروهای حساس منجر به مرگ فرد شود بنابراین عوارض این داروهای تقلبی هم اقتصادی است، هم انسانی.
وی ادامه داد: شناسه گذاری کالاهای سلامت محور دو رویکرد دارد. اول اینکه مردم از اصالت کالای مصرفی خود مطلع باشند و در کنار آن یک سری ویژگی‌های اضافه ایجاد شده است. فواید این شناسنامه دار شدن کالاها بسیار زیاد است. فرض شود تک تک کالاهای سلامت محور را شناسنامه دار کنیم. با این کار می‌دانیم این کالاها از کجا آمده، در کجا مصرف می‌شوند و برای آنها می‌توان برنامه ریزی دقیق‌تر کرد. با این سامانه می‌توانیم آمایش اطلاعات در سرزمین‌مان را داشته باشیم و ارزیابی کنیم نیاز یک شهر یا یک روستا به کدام دارو بیشتر است این سیستم نقطه سفارش را به خوبی تنظیم می‌کند و گردش کالای سلامت محور از جمله دارو را بهبود می‌بخشد. این شناسه گذاری در کنترل گرانی‌ها نیز موثر است چرا که با دادن اطلاعات درست در قیمت داروهای مصرفی به مصرف کننده می‌تواند از گران فروخته شدن دارو جلوگیری شود. در مدیریت ارز و نحوه توزیع منابع ارزی بهترین کاربرد را این سیستم ایجاد می‌کند.
وی افزود: دیگر کاربرد این سامانه این است که داروی درست به دست مصرف کننده واقعی برسد. در بحث نسخه الکترونیک نیز می‌تواند تقلب رخ دهد و ممکن است داروها برای شخصی غیر از بیمار تجویز شود اما این سیستم از چنین تقلب‌هایی جلوگیری می‌کند و داروی درست و واقعی را به بیمار واقعی تحویل می‌دهد.
مدیرعامل شرکت سامان سلامت پژوه سازمان غذا و دارو ادامه داد: بیمه‌ها از سال گذشته بحث‌هایی را در خصوص پایلوت این پروژه با سازمان غذا و دارو داشتند و توانستند با استفاده از ظرفیت این سیستم از تقلب در نسخه و دارو جلوگیری کنند و داروی درست را به بیمار واقعی تحویل دهند. با گذشت چند سال از اجرایی شدن این طرح بالای ۱۲۰۰ میلیارد دارو به صورت اتمیک ، در این سیستم کنترل شده است. این سیستم در مدیریت التهابات و قاچاق معکوس نیز موثر است. یکی از دغدغه‌های تمام دنیا بحث کمبودهاست و همه به دنبال راهکاری برای مبارزه با کمبودها به خصوص کمبود دارو هستند. در این راستا این سامانه در زمینه مبارزه با کمبودها خیلی موثر است و یکی از کارکردهای آن این است که به بیمار کمک می‌کند به داروهایی که با کمبود مواجه هستند دسترسی بهتری پیدا کند. بر اساس اطلاعات جغرافیایی به مصرف کننده اطلاع می‌دهد که نزدیک‌ترین داروخانه‌ای که این دارو را عرضه می‌کند کجاست؟در حال حاضر ۳۰۰ داروی کلیدی و مهم که تاییدیه بیمه دارند دارای شناسه هستند که این ۳۰۰ قلم ۱۲ درصد از داروها را در بر می‌گیرند البته شناسه دار شدن مابقی داروها در حال توسعه است.
فخر آبادی با بیان اینکه هر محصول یک شماره اختصاصی دارد، گفت: کالاهای شناسنامه‌دار فقط یک بار قابل استعلام است و در استعلامات بعدی با پیام این کالا قبلا استعلام شده است روبرو می‌شویم. تمامی نیازهای اطلاعاتی مصرف کننده در اپلیکیشن تی تک جمع‌آوری شده است. یک بخش نیز مربوط به شکایات است که مردم می‌توانند هر گونه شکایتی در خصوص کالاهای سلامت محور دارند در این بخش با ما به اشتراک بگذارند.