باشگاه خبرنگاران جوان با سیدابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت‌وگویی انجام داده است که بخشی از آن را در ادامه می‌خوانید:
- چرا تصمیم به فیلترینگ تلگرام گرفته شد؟
از دو سال قبل بحث سنگین فیلتر شدن تلگرام میان مسئولان، نخبگان، طبقات مختلف جامعه، روحانیت و به طور کلی اقشار مختلف مردم مطرح بود که در له و علیه تلگرام بحث می‌شد و مجموعه فشارهایی نیز در درون حکومت مطرح بود. به هر حال در قوه قضاییه نظراتی داشتند و در دولت نیز نظرات دیگری وجود داشت، مجموعه این‌ها منجر به طرحی شد که در شورای عالی فضای مجازی به عنوان ساماندهی پیام‌رسان‌ها تهیه و قرار شد ما پیام‌رسان‌ها را در داخل کشور ثبت کرده و مجوز دهیم و کسانی که ثبت می‌کنند در حقیقت به صورت اتوماتیک مجوز به آن‌ها داده شود و بر اساس یک سری از مشخصات و شاخص‌هایی که تعریف کردیم، مثل تعداد کاربران و غیره، به پیام‌رسان‌های داخلی مزایایی اعطا شود.
همینطور برای پیام‌رسان‌های خارجی چنین شرطی را قائل شدیم که اگر پیام‌رسان‌های خارجی تعداد کاربرانشان از یک حدی بیشتر شود باید نمایندگی در ایران داشته باشند که تعهد کند اطلاعات شهروندان ایران در چارچوب سرزمین ایران ذخیره‌سازی شود؛ در مقابل ما نیز به آن پیام سان خارجی مجوز خواهیم داد و اجازه می‌دهیم از مزایای اقتصادی یک پیام‌رسان که مثلاً درآمد از محل تبلیغات است، در داخل کشور مجاز به استفاده از آن باشد. در چارچوب تصمیمی که گرفته شد یک سری جلسات اجرایی برقرار شد که در آن جلسات نقشه راهی تدوین شد و در نهایت با انتخاب ۶ پیام‌رسان مناسب از مجموع بیش از ۱۳ پیام‌رسان فعال در کشور، قرار شد آن‌ها را مورد توجه قرار دهیم و مزایایی برای آن‌ها تأمین کنیم و کمک کنیم که بتوانند با پیام‌رسان‌های خارجی رقابت کنند.
- در زمان فیلترینگ تلگرام تمام مسئولین نسبت به مضر بودن فضای تلگرام اجماع نظر داشتند؟
همه در شورای عالی فضای مجازی متفق بودند که انحصار تلگرام به ضرر کشور است.
- حتی آقای رئیس جمهور؟
بله حتی ایشان دستور دادند که اقداماتی به عمل آید که کشور از انحصار تلگرام خارج شود. همانطور که می‌دانید تمام ظرفیت دولتی در پیام‌رسان‌های خارجی به خصوص تلگرام وجود داشت، مانند سازمان‌های دولتی که در تلگرام بودند. حدود ۳۵ هزار کانال و گروه تلگرام می‌شدند و این تعداد به نحوی مربوط به دولت و بهره‌بردار از بودجه‌های دولتی و حکومتی بودند و طبق یک بخشنامه دولتی بیرون آمدند. اگر خاطرتان باشد، رئیس‌جمهور به همراه رئیس محترم دفتر ریاست جمهوری جناب آقای واعظی و سایر مقامات مثل آقای جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور، از تلگرام بیرون آمدند؛ بنابراین اتفاق و اجماع نظر وجود داشت که تلگرام از انحصار کشور خارج شود.
- فیلترینگ تلگرام را تا اینجا موفق می‌دانید؟
باید دید موفقیت را چگونه تعبیر می‌کنیم؛ در سال گذشته مطلق پیام رسان کشور تلگرام بود و صحبت کردن در مورد تلگرام و فیلتر کردن آن یک تابو بود. اینکه یک پیام رسان داخلی بتواند بخشی از نیازهای کشور را تأمین کند، یک کلاینتی وجود داشته باشد که بتواند ۳۰ میلیون کاربر و صدهزار کسب‌وکار را سازماندهی کند و خدماتی را در حوزه پرداخت انجام دهد که باعث توسعه کسب‌وکار و ایجاد اشتغال در کشور شود، این‌ها شاید به سخره گرفته می‌شد. امروز ما بدهکاریم چرا که ۱۰۰ درصد تلگرام به پیام‌رسان داخلی منتقل نشد، اما این تحول، تحول بزرگی است و باید قدر بدانیم. اینکه ما بگوییم این کار شکست خورده، شاید کار درستی نباشد.
وقتی جنس اصلی را خودمان داریم چرا باید آن‌ها را رفع فیلتر کنیم؟
روال عادی در دنیا اینگونه است که شما خودتان اتومبیل دارید و آن را تولید می‌کنید، اما از ورود اتومبیل به کشور خود جلوگیری نمی‌کنید و همچنین کالاهای متعدد دیگری تولید می‌کنید و اجازه ورود کالای خارجی را نیز می‌دهید، چون باعث می‌شود یک تعادل قیمتی و کیفیتی در کشور ایجاد شود. اما در آن موارد برای ورود آن‌ها یک تعرفه در نظر گرفته می‌شود و در موضوعات فرهنگی نمی‌شود به عنوان یک کالای صنعتی به آن نگاه کرد؟ همانطور که عرض کردم ما مصوبه شورای عالی را در این زمینه داریم در آن مصوبه آمده است که پیام‌رسان خارجی که می‌خواهد در کشور فعالیت کند باید نماینده رسمی داشته باشد، مسئولیت‌پذیری داشته باشد و هر وقت لازم بود هویت کاربران را به ما اعلام کند و اطلاعات شهروندان ایرانی را از سرزمین ما خارج نکند و ما چنین تعهداتی را قرار داده‌ایم.
- در حال حاضر تلگرام و اینستاگرام چنین پاسخگویی را به ما دارند؟
نداشته‌اند و به همین دلیل تلگرام فیلتر شد.
- اینستاگرام چطور؟
اینستاگرام هم اگر همکاری نکند به سرنوشت تلگرام دچار می‌شود، البته اینستاگرام قسمت مخفی شهروندی ندارد و همه چیز در آن دیده می‌شود. در حالی که در تلگرام حوزه‌های مخفی شهروندی وجود داشت یعنی پرایوت چت و گروه‌های کوچک وجود داشت که مخفی بودند، اما در اینستاگرام همه چیز دیده می‌شود و بیشتر جنبه بولتنی دارد، اما به هر حال فیلترینگ اینستاگرام هم قابل بررسی است و آن احتمالی که در خصوص تلگرام به آن خبرنگار گفتم در اینجا هم صدق می‌کند.
- یعنی ممکن است اینستاگرام فیلتر شود؟
ممکن است در صورت عدم همکاری اینستاگرام فیلتر شود.
- در جلسات شورا موضوع آن مطرح شده است؟
همانطور که عرض کردم به عنوان یک تقاضا مطرح شده است. پا به پای تلگرام، گروهی در کشور هستند که تقاضای فیلترینگ اینستاگرام را دارند.
- برخی می‌گویند فیلتر تلگرام آن طور که باید موفقیت‌آمیز نبوده و دلیلش را هم عملکرد نهادهای تصمیم‌گیر و اجرایی می‌دانند و از فیلترشکن‌هایی حرف می‌زنند که به صورت قانونی در اختیار مخاطبان قرار گرفته بود. برای مثال می‌توان هاتگرام و تلگرام طلایی را نام برد که شما الآن در صحبت‌هایتان گفتید. شما واقعاً استفاده از این دو ابزار تلگرام فارسی را دور زدن فیلتر تلگرام و به عبارتی دور زدن دستور قضایی نمی‌دانید؟
در حقیقت این تعبیر را درست نمی‌دانم و تنها یک نفر است که این موضوع را مطرح می‌کند که هاتگرام و تلگرام طلایی فیلترشکن است و آن شخص آقای خرم‌آبادی هستند. ایشان فنی نیستند؛ در اصطلاح فنی به اینجور نرم‌افزار، نرم افزارهای کلاینت می‌گویند و اگر بخواهیم به زبانی بگوییم که همه مردم متوجه آن شوند، این گونه است که در صنعت، ۱۰۰ درصد مونتاژ داریم و گاهی مونتاژها در حد کامپوننت می‌شوند و بعضی وقت‌ها نیز از قطعات خارجی استفاده می‌شود. ما سال‌ها در این کشور پیکان تولید کردیم، اما موتور آن از موتور پژو استفاده می‌شد و آن را پیکان موتور پژویی می‌نامیدیم، ولی پیکان را پژو نمی‌دانستیم. همینطور هاتگرام و تلگرام طلایی را تلگرام نمی‌دانیم ما این‌ها را پیام‌رسان‌هایی می‌دانیم که از موتور تلگرام استفاده می‌کنند.
- از بعد فنی حق با شماست؛ اما به صورت دقیق در دستور قضایی مطلبی مطرح شد با این عنوان که دسترسی به محتوای پیام‌رسان مذکور (تلگرام) امکان‌پذیر نباشد، اما هاتگرام و تلگرام طلایی رسماً این امکان را فراهم می‌کنند.
تفسیر این متن با قوه قضاییه است و هاتگرام و تلگرام طلایی با مجوز قضایی کار می‌کنند.
- پس چرا آقای خرم‌آبادی مدام این موضوع را مطرح می‌کنند؟
آقای خرم آبادی به عنوان یک شخص این حرف را می‌زنند، نه به عنوان یک مقام قضایی. ایشان به عنوان شخص، قضاوتی دارد که آن را در صفحه شخصی خود منعکس کرده است. همانطور که ممکن است بنده مجری حکمی باشم که از لحاظ شخصی به آن اعتقاد نداشته باشم، ولی در سلسله مراتب به بنده دستوری داده می‌شود که کاری را انجام دهم و من باید آن را انجام دهم. تا جایی که من اطلاع دارم اینگونه است. فعالیت هاتگرام و تلگرام طلایی با هماهنگی مقام قضایی صورت گرفته و حتی فرصتی داده شده که تا ۱۵ شهریور با هماهنگی و حتی مسئولیت مقام قضایی بوده و در جلساتی که حضور داشته‌ایم به بررسی موضوع پرداختیم و برآوردمان نیز این بود که این کار صورت بگیرد. مجدداً ما قبل از اینکه به تاریخ ۱۵ شهریور برسیم جلسه‌ای با حضور مقام قضایی داشتیم که کار کارشناسی صورت بگیرد. دوستان این دو نرم‌افزار آمدند و گزارش کار دادند و این گزارش‌ها نشان داد که حرکت در جهت درستی انجام می‌شود و در جهتی است که دیگر پیکان، موتورش پژو نباشد و موتور ساخت داخل باشد. ولی به دلیل تغییر نرخ ارز و حتی بخشی از سخت‌افزاری که دوستان تهیه کرده بودند، به دلیل توقیف ارز آن توسط صرافان و مشکلاتی که وجود داشت مثل تغییرات نرخ و تغییرات تحریمی و به هر حال توجیهاتی که در جلسه گفته شد، قرار شد با یک کار کارشناسی مهلت دیگری داده شود که قطعا این مهلت قبل از پایان سال است.
- یعنی تا دی ماه؟
این موضوع قطعی نشده است طبق برآوردهایی که داشته‌ایم تا قبل از دی ماه انجام می‌شود.